Bộ Công Thương đề xuất quy định mới về truy xuất nguồn gốc thực phẩm trên nền tảng số

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài  khẳng định, an toàn thực phẩm là vấn đề hệ trọng, liên quan trực tiếp đến sức khỏe nhân dân. Trong bối cảnh mới, Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến vấn đề này. Tuy nhiên, vấn nạn hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ vẫn diễn biến phức tạp, gây thiệt hại cho doanh nghiệp chân chính và đe dọa sức khỏe cộng đồng.

Trong năm 2025, vấn đề an toàn thực phẩm tại Việt Nam tiếp tục là một trong những mối quan tâm hàng đầu của xã hội và các cơ quan chức năng. Tình trạng thực phẩm không rõ nguồn gốc, thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng vẫn diễn ra phổ biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng và uy tín của ngành thực phẩm Việt Nam. Theo thống kê từ Bộ Công Thương, trong năm 2025, đã phát hiện và xử lý hàng nghìn vụ vi phạm liên quan đến thực phẩm không rõ nguồn gốc, với trị giá hàng trăm tỷ đồng.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là thiếu hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả. Việc quản lý thực phẩm hiện nay chủ yếu dựa trên giấy tờ thủ công, thiếu liên thông dữ liệu giữa các cơ quan chức năng và doanh nghiệp, khiến cho việc kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm gặp nhiều khó khăn. Người tiêu dùng cũng không có công cụ để kiểm tra nguồn gốc, chất lượng của sản phẩm trước khi tiêu dùng.

Trước thực trạng trên, Bộ Công Thương đã chủ trì xây dựng Dự thảo Thông tư quy định về truy xuất nguồn gốc thực phẩm thuộc phạm vi quản lý của Bộ. Mục tiêu của Dự thảo là thiết lập hành lang pháp lý mới, thống nhất và bắt buộc cho việc truy xuất nguồn gốc thực phẩm thông qua hệ thống điện tử tập trung, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Dự thảo Thông tư quy định các nội dung sau: Định danh sản phẩm và cập nhật thông tin theo sự kiện truy xuất: Yêu cầu các cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm cung cấp thông tin đầy đủ về sản phẩm, bao gồm nguồn gốc, quy trình sản xuất, chế biến, bảo quản và phân phối; Yêu cầu về công nghệ áp dụng các công nghệ hiện đại như mã QR động, RFID, NFC để ghi nhận và truy xuất thông tin sản phẩm; Lộ trình áp dụng theo quy mô doanh nghiệp từ tháng 7/2026 đến tháng 1/2027, cùng với các chính sách hỗ trợ cụ thể về công nghệ và đào tạo; Bảo mật dữ liệu và chi phí tuân thủ đảm bảo an toàn thông tin và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc giảm thiểu chi phí khi áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài, hệ thống này sẽ giúp chúng ta chuyển từ quản lý bị động, giấy tờ thủ công sang chủ động phòng ngừa dựa trên dữ liệu thời gian thực. Đây là công cụ để bảo vệ người tiêu dùng, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch và nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.

“Việc này không chỉ là yêu cầu quản lý trong nước, mà thực tiễn còn là yêu cầu bắt buộc từ các thị trường xuất khẩu lớn, có giá trị cao như EU, Mỹ, Nhật Bản với các rào cản kỹ thuật ngày càng nghiêm ngặt. Áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, thống nhất chính là chúng ta đang xây dựng tấm hộ chiếu điện tử cho hàng hóa Việt Nam vươn ra thị trường toàn cầu”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Liên quan tới Dự thảo, Phó Trưởng phòng Phòng Quản lý Tiêu chuẩn và Kiểm nghiệm (Sở An toàn thực phẩm thành phố Hồ Chí Minh) Nguyễn Đại Ngọc đề xuất xem xét chia nhỏ kế hoạch thực hiện qua từng giai đoạn, xem xét các nhóm sản phẩm ưu tiên để áp dụng trước dựa trên đánh giá nguy cơ và làm rõ nội dung chi tiết tại Điều 5 liên quan đến Bản tự công bố sản phẩm/Bản công bố sản phẩm theo quy định của pháp luật.

Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Rượu Phú Lễ Trần Anh Thuy cho biết, tại Điều 6, Chương 2 Dự thảo quy định về Vật mang tin (tem, mã QR, chip điện tử...) yêu cầu sử dụng vật mang tin hiện đại như chip điện tử, mã QR cá nhân hóa cho từng sản phẩm sẽ gây tốn kém cho cơ sở nhỏ. Do đó, đề xuất cho phép sử dụng vật mang tin đơn giản như mã QR chung cho từng lô sản xuất, thay vì từng chai; cho phép in mã QR trên bao bì hoặc nhãn giấy, không bắt buộc vật liệu đặc biệt.

Ngoài ra, tại Dự thảo Khoản 3, Điều 7, Chương 2 yêu cầu tất cả nhà cung cấp nguyên liệu phải tham gia hệ thống truy xuất gây khó khăn, đặc biệt với nguồn nguyên liệu địa phương, hộ nông dân. Tổng Giám đốc Trần Anh Thuy đề xuất miễn yêu cầu truy xuất với nhà cung cấp nhỏ lẻ, hộ gia đình, nếu có cam kết nguồn gốc rõ ràng; cho phép doanh nghiệp tự ghi nhận thông tin nhà cung cấp thay vì yêu cầu họ tham gia hệ thống điện tử.

Việc Bộ Công Thương đề xuất quy định mới về truy xuất nguồn gốc thực phẩm là bước tiến quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và an toàn thực phẩm tại Việt Nam. Thông qua hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, người tiêu dùng sẽ được cung cấp thông tin minh bạch về sản phẩm, từ đó tăng cường niềm tin và lựa chọn tiêu dùng thông thái. Đồng thời, doanh nghiệp cũng có thể nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu của các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản.

Dự thảo Thông tư hiện đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến rộng rãi đến hết ngày 31/10/2025. Các tổ chức, cá nhân có thể gửi ý kiến đóng góp trực tiếp trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ Công Thương.

Việc xây dựng và áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm không chỉ là yêu cầu quản lý trong nước, mà còn là yêu cầu bắt buộc từ các thị trường xuất khẩu lớn, có giá trị cao như Liên minh châu Âu (EU), Mỹ, Nhật Bản với các rào cản kỹ thuật ngày càng nghiêm ngặt.

Thông qua việc áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, thống nhất, Việt Nam đang xây dựng "tấm hộ chiếu điện tử" cho hàng hóa Việt, mở rộng cơ hội thâm nhập vào các thị trường quốc tế và nâng cao giá trị xuất khẩu.

An Dương