Cắt giảm thủ tục hành chính thực chất, mở đường cho doanh nghiệp

Cắt giảm thủ tục hành chính phải thực chất

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu biến động, cải cách hành chính, đặc biệt là cắt giảm thủ tục hành chính đang được coi là một trong những đòn bẩy quan trọng thúc đẩy tăng trưởng, thu hút đầu tư và giải phóng sức sáng tạo của doanh nghiệp. Việc cắt giảm thủ tục hành chính thực chất không chỉ là giảm “giấy tờ”, mà còn trực tiếp làm giảm chi phí tuân thủ, rút ngắn thời gian gia nhập thị trường, đẩy nhanh giải ngân đầu tư và kích hoạt hoạt động sản xuất - kinh doanh trên diện rộng.

Chính phủ đã đặt mục tiêu cụ thể và đo đếm được: Giảm 30% thời gian giải quyết thủ tục hành chính, giảm 30% chi phí tuân thủ và bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết - một khung mục tiêu nhằm chuyển từ “cải cách hình thức” sang cải cách có tác động thực tế tới nền kinh tế. Yêu cầu này được Thủ tướng chỉ đạo quyết liệt và nhiều bộ, ngành đã rà soát, đưa ra phương án cắt giảm hàng nghìn thủ tục, đồng thời chuyển các thủ tục hành chính liên quan đến doanh nghiệp sang thực hiện trực tuyến.

Cắt giảm thủ tục hành chính thực chất, mở đường cho doanh nghiệp. (Ảnh minh họa)

Tuy nhiên, theo Báo cáo Dòng chảy pháp luật kinh doanh 2024 vừa được Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố, mặc dù phương án mà các bộ, ngành đưa ra có cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính nhưng vẫn chưa có nhiều đột phá, đôi chỗ còn mang tính hình thức, chưa thực chất, chưa có đánh giá tác động cụ thể về cắt giảm thủ tục hành chính đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Đại diện các doanh nghiệp cho rằng, có những đề xuất còn mang tính nhỏ nhặt. Đặc biệt, một số đề xuất sửa đổi chỉ mang tính lý thuyết, vì thực tế quy định này đã không còn hiệu lực, việc đưa ra đề xuất chỉ để tính vào số lượng thủ tục được cắt giảm hay đơn giản hóa cho đủ chỉ tiêu. Trong khi đó, rất ít đề xuất cắt bỏ các ngành nghề kinh doanh có điều kiện, bãi bỏ điều kiện kinh doanh, bãi bỏ hoàn toàn các thủ tục hành chính không thực sự cần thiết.

Việc rà soát chủ yếu tập trung ở các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, còn việc kiểm soát các thủ tục quy định trong văn bản mới chưa thực sự được chú trọng, dẫn tới “số quy định tạo gánh nặng cho doanh nghiệp có thể chưa thực sự giảm như tỷ lệ mà bộ đưa ra”.

Chuẩn hóa dữ liệu để đơn giản hóa quy trình

Ông Nguyễn Hữu Nam, Phó Giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - Chi nhánh khu vực TP.HCM khẳng định, cần cải cách hành chính thực chất, không chỉ dừng ở các chỉ số đo lường, mà phải tiến tới liên thông dữ liệu để đơn giản hóa quy trình, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

Giới chuyên gia cũng cho rằng một nền kinh tế ít rào cản hành chính sẽ tạo thuận lợi nhiều mặt: Trước hết là giảm chi phí khởi nghiệp và vận hành cho doanh nghiệp, từ đó kích thích thành lập doanh nghiệp mới và mở rộng sản xuất. Thứ hai là tăng năng lực cạnh tranh quốc gia - doanh nghiệp trong nước có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu nếu các thủ tục xuất nhập khẩu, cấp giấy phép, kiểm định được tinh gọn và minh bạch. Thứ ba, cải cách hành chính gia tăng hiệu quả quản lý công, rút ngắn thời gian ra quyết định liên quan đến cấp phép, đầu tư công - mấu chốt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam có nhiều dự án đầu tư cần được tháo gỡ để giải ngân và tạo công ăn việc làm.

Một điểm sáng đáng ghi nhận là xu hướng chuyển đổi số trong cung cấp dịch vụ công. Yêu cầu “100% thủ tục liên quan đến doanh nghiệp được thực hiện trực tuyến, thông suốt, liền mạch” không chỉ giảm mạnh chi phí thời gian cho người dân và doanh nghiệp mà còn tạo điều kiện cho minh bạch, giảm nhũng nhiễu. Tuy vậy, như ông Nguyễn Hữu Nam nhận định, chuyển đổi số cần đi đôi với chuẩn hóa dữ liệu, liên thông giữa các hệ thống và nâng cao năng lực công nghệ cho cả bộ máy hành chính địa phương.

Ngoài ra, bối cảnh quốc tế cũng đặt ra đòi hỏi phải tiến nhanh. Các quốc gia cạnh tranh để thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ngày càng chú trọng môi trường kinh doanh thông thoáng, thời gian phê duyệt ngắn và minh bạch. Nếu Việt Nam muốn duy trì vị thế là điểm đến hấp dẫn cho đầu tư - đặc biệt trong bối cảnh dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu cần giảm nhanh chi phí không chính thức và chi phí tuân thủ chính thức cho doanh nghiệp. Điều này không chỉ thu hút vốn, mà còn giúp nâng cấp công nghệ và kỹ năng lao động trong nước.

Nhìn chung, cải cách thủ tục hành chính là một quá trình liên tục, cần có sự vào cuộc của cả nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Nhà nước phải quyết liệt rà soát, công khai; doanh nghiệp và xã hội dân sự cần phản biện, giám sát để đảm bảo việc cắt giảm được minh bạch và hợp lý.

Thanh Tùng