Chile tiêu chuẩn hóa xỉ luyện kim thành nguồn lực cho phát triển kinh tế

Chile, quốc gia sản xuất đồng lớn nhất thế giới, từ lâu đã phải đối mặt với bài toán xử lý khối lượng lớn xỉ phát sinh trong quá trình luyện kim. Trước đây, xỉ thường bị coi là chất thải cần chôn lấp hoặc lưu giữ dài hạn, vừa tốn kém chi phí, vừa tiềm ẩn rủi ro môi trường. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Chính phủ Chile đang chuyển hướng tiếp cận khi thúc đẩy xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể, cho phép xỉ đồng và xỉ thép được sử dụng trong những lĩnh vực mới, đặc biệt là xây dựng và phát triển hạ tầng. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm thay đổi cách nhìn về phế thải công nghiệp, từ một gánh nặng môi trường sang nguồn lực thứ cấp có thể khai thác hiệu quả.

Thực tế, xỉ phát sinh từ quá trình luyện đồng và sản xuất thép chứa nhiều thành phần khoáng có giá trị sử dụng. Tại nhiều nền kinh tế phát triển như Liên minh châu Âu, Nhật Bản hay Hàn Quốc, xỉ luyện kim đã được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất xi măng, bê tông, vật liệu nền đường và một số hạng mục kỹ thuật khác. Nhờ có hệ thống tiêu chuẩn và quy chuẩn rõ ràng, loại vật liệu này không chỉ được kiểm soát tốt về mặt môi trường mà còn góp phần giảm chi phí nguyên liệu và áp lực khai thác tài nguyên thiên nhiên. Trong khi đó, tại Chile, việc thiếu một khung tiêu chuẩn thống nhất trong thời gian dài đã khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong thương mại hóa xỉ, do lo ngại rủi ro môi trường cũng như tính pháp lý khi đưa vào sử dụng.

 Chile xây dựng một tiêu chuẩn kỹ thuật riêng đối với xỉ thép và xỉ đồng

Chính vì vậy, việc chuẩn hóa xỉ luyện kim đang trở thành ưu tiên trong chính sách quản lý công nghiệp và môi trường của Chile. Các tiêu chuẩn kỹ thuật được xây dựng tập trung làm rõ yêu cầu về thành phần hóa học, tính ổn định vật lý, giới hạn kim loại nặng, cũng như các điều kiện kiểm soát môi trường trong suốt vòng đời sử dụng xỉ. Khi đáp ứng đầy đủ các tiêu chí này, xỉ có thể được công nhận là vật liệu đầu vào hợp pháp cho các ngành công nghiệp khác, thay vì tiếp tục bị phân loại là chất thải nguy hại. Việc “định danh” lại xỉ dưới góc độ kỹ thuật được kỳ vọng sẽ mở đường cho các doanh nghiệp luyện kim tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị vật liệu xây dựng.

Trong bối cảnh đó, ngành đồng – trụ cột của nền kinh tế Chile – cũng đứng trước áp lực ngày càng lớn về phát thải, quản lý chất thải và tuân thủ các cam kết môi trường quốc tế. Việc tái sử dụng xỉ không chỉ giúp giảm đáng kể nhu cầu khai thác các tài nguyên thiên nhiên mới như cát, đá, mà còn cắt giảm diện tích bãi thải và chi phí xử lý dài hạn. Theo đánh giá của các chuyên gia tại Chile, đây là giải pháp mang tính “hai trong một”, vừa cải thiện hiệu quả kinh tế của ngành luyện kim, vừa góp phần giảm tác động tiêu cực đến môi trường.

Không chỉ ngành đồng, lĩnh vực sản xuất thép của Chile cũng được hưởng lợi rõ rệt từ khung tiêu chuẩn mới. Xỉ thép, nếu được xử lý và kiểm soát đúng quy trình, có thể trở thành phụ gia quan trọng trong bê tông và các vật liệu xây dựng khác. Trong bối cảnh chi phí nguyên vật liệu xây dựng liên tục gia tăng, cùng với nhu cầu phát triển hạ tầng ngày càng lớn, việc bổ sung nguồn vật liệu thay thế từ xỉ được xem là hướng đi mang tính chiến lược. Cách tiếp cận này không chỉ giúp ổn định thị trường vật liệu xây dựng mà còn giảm sự phụ thuộc vào khai thác tài nguyên sơ cấp.

Tuy nhiên, việc triển khai các tiêu chuẩn kỹ thuật đối với xỉ luyện kim cũng đặt ra không ít thách thức. Một trong những vấn đề then chốt là bảo đảm sự đồng bộ giữa quy định kỹ thuật, công tác giám sát môi trường và năng lực thực thi của doanh nghiệp. Các tiêu chuẩn cần đủ chặt chẽ để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, nhưng đồng thời phải khả thi để doanh nghiệp có thể áp dụng hiệu quả trong thực tế sản xuất. Trước yêu cầu này, Chile đang thúc đẩy sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, hiệp hội ngành và khu vực tư nhân nhằm xây dựng lộ trình áp dụng phù hợp, tránh gây gián đoạn hoạt động công nghiệp.

Về dài hạn, việc hoàn thiện tiêu chuẩn cho xỉ luyện kim được xem là một phần trong chiến lược tổng thể của Chile nhằm thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong ngành khai khoáng. Thay vì chỉ tập trung vào sản lượng khai thác, quốc gia này đang hướng tới tối ưu hóa toàn bộ vòng đời tài nguyên, từ khai thác, chế biến đến tái sử dụng phế thải. Đây cũng là xu hướng chung tại nhiều quốc gia có ngành khai khoáng phát triển, trong bối cảnh các yêu cầu và tiêu chuẩn môi trường quốc tế ngày càng khắt khe, buộc các nền kinh tế phải tìm kiếm những mô hình tăng trưởng bền vững hơn.

Bảo Linh