Kịp thời ban hành quy chuẩn khí thải với ôtô và xe máy

Thời gian qua chất lượng không khí ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh phần lớn ở mức ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng. Một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này là những xe máy cũ nát, quá niên hạn vẫn ngày đêm xả khí thải ra môi trường. Tuy nhiên cho đến nay những phương tiện này vẫn chưa thế được kiểm soát chặt chẽ.

Ghi nhận thực tế trên đường, gần như bất kỳ ai khi đi ra đường đều phải bịt kín mít, từ khẩu trang cho đến quần áo tránh khói bụi ô nhiễm. Ông Lưu Tất Miễn (Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ: "Mỗi khi ra đường, khẩu trang là vật ly thân của tôi. Hôm nào quên không đeo tối về họng rất ngứa, rát. Hiện nay ra đường ở Hà Nội ô nhiễm không khí khiếp quá. Các loại xe từ xe máy cũ nát đến xe ô tô buýt xuống cấp, xả khí thải bụi mù mịt, rất nguy hiểm".

TS Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho rằng: "Nguyên nhân ô nhiễm tại các đô thị có tới 40% tới từ các phương tiện giao thông. Ô tô có thể được kiểm định thường xuyên, các phương tiện như xe máy, xe mô tô chưa được kiểm định nên cũ nát, quá niên hạn và ô nhiễm bao nhiêu cũng chạy được trên đường. Trong khi các phương tiện như xe mô tô, gắn máy ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh rất lớn, đi lại dày đặc trên đường, chứng minh một điều phương tiện cá nhân là nguồn gây ô nhiễm".

Hiện có trên 70 triệu xe môtô, xe máy đăng ký lưu hành tại Việt Nam, trong đó hơn 45 triệu đang được người dân sử dụng hàng ngày. Theo kết quả từ 3 chương trình đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy tại 3 thành phố: Hà Nội, Hồ Chí Minh và Đà Nẵng cho thấy, xe trên 5 năm đã có xu hướng vượt tiêu chuẩn khí thải hiện hành và xe trên 10 năm có tỷ lệ phát thải rất lớn. Trong khi đó, xe có tuổi đời trên 10 năm tại cả 3 thành phố đều chiếm tỷ lệ trên 50% tổng số xe mô tô, xe gắn máy trên địa bàn. Cụ thể, ở Hà Nội chiếm 72,58%, tại thành phố Hồ Chí Minh chiếm 68% và tại Đà Nẵng chiếm trên 59%. Như vậy xe máy là nguồn phát thải ô nhiễm lớn nhất, nhưng chưa được kiểm soát vì Luật Giao thông đường bộ năm 2008 chưa quy định.

Khí thải xe máy là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. Ảnh minh họa

Theo khảo sát, một xe máy di chuyển quãng đường trung bình 16,7km/ngày, tương đương với 6.095km/năm, tiêu thụ nhiên liệu trung bình 0,0236 lít/km. Nếu thực hiện bảo dưỡng định kỳ theo khuyến cáo, mức tiêu thụ nhiên liệu bình quân của mỗi xe tiết kiệm được 10,07 lít/năm.

Nếu tính trên toàn thành phố Hà Nội với hơn 6,1 triệu xe máy, lượng nhiên liệu hàng năm tiết kiệm được là gần 62 triệu lít và tổng chi phí nhiên liệu tiết kiệm ước tính hơn 1,8 nghìn tỷ đồng. Việc kiểm soát khí thải mô tô, xe gắn máy còn giúp giảm 35,55% tổng lượng CO, 40% tổng lượng HC phát thải, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống. 

Được biết từ năm 2010, Chính phủ đã giao Bộ Giao thông Vận tải (nay là Bộ Xây dựng) xây dựng lộ trình cụ thể về kiểm soát khí thải xe máy. Hai thành phố Hà Nội, TP.HCM được giao hoàn thiện mạng lưới cơ sở kiểm định, mục tiêu đến năm 2015 có 80-90% lượng xe máy được kiểm định tiêu chuẩn khí thải. Dù vậy đến nay việc kiểm soát khí thải xe máy vẫn chưa được triển khai, trong khi số lượng xe máy tại các thành phố lớn tăng nhanh.

Khi Luật Trật tự An toàn giao thông đường bộ 2024 có hiệu lực, đã quy định việc kiểm định khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy. Hiện các Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng lộ trình cụ thể, bao gồm thời gian bắt đầu thực hiện, diện áp dụng và mức phí kiểm định.

Theo Thông tư 47/2024 của Bộ Giao thông Vận tải (nay là Bộ Xây dựng), xe mô tô, xe gắn máy có tuổi đời dưới 5 năm được miễn kiểm định khí thải. Xe từ 5 đến 12 năm tuổi phải kiểm định hai năm một lần, xe trên 12 năm tuổi phải kiểm định hàng năm. Trường hợp xe mô tô, xe gắn máy trong cơ sở dữ liệu không có thông tin về ngày xuất xưởng thì tính từ ngày 31/12 của năm sản xuất xe. Giấy chứng nhận kiểm định khí thải sẽ được Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp.

Mới đây Chính phủ yêu cầu phải chặn đứng đà gây ô nhiễm, với mục tiêu trong 5 năm tới người dân không còn phải sống chung với bầu không khí độc hại. Với giao thông, đồng nghĩa với việc những chiếc xe máy cũ nát sẽ không được hoạt động vì kiểm định khí thải sẽ phải bắt buộc.

Liên quan tới việc ban hành quy chuẩn khí thải, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các cơ quan nhanh chóng ban hành quy chuẩn khí thải với ôtô đang lưu hành trong tháng 3 và với xe máy trong tháng 4.

Ngoài ra Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác tuyên truyền để tạo sự đồng thuận trong nhân dân về việc áp dụng quy chuẩn khí thải, góp phần cải thiện chất lượng môi trường, đặc biệt tại các đô thị lớn.

Cục Đăng kiểm Việt Nam được giao nhiệm vụ cung cấp dữ liệu kiểm định khí thải ôtô hiện có cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường trước ngày 20/3 nhằm xây dựng và hoàn thiện quy chuẩn quốc gia. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong quá trình xây dựng, ban hành quy chuẩn và lộ trình áp dụng khí thải cho phương tiện cơ giới đường bộ đang lưu hành.

An Dương (T/h)