Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội: Phản ứng chính sách phải nhanh, hiệu quả

Trong bối cảnh từng bước phục hồi nền kinh tế, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 11 ngày 30/1/2022 về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, mục tiêu của Chương trình là phục hồi, phát triển nhanh hoạt động sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy các động lực tăng trưởng, ưu tiên một số ngành, lĩnh vực quan trọng, phấn đấu đạt mục tiêu của giai đoạn 2021 - 2025 với tăng trưởng GDP bình quân 6,5 - 7%/năm.

Diễn biến nhanh, khó lường của tình hình kinh tế đòi hỏi phản ứng chính sách phải nhanh, có trọng tâm, hiệu quả, kịp thời. Ảnh minh họa. 

Đã giải ngân khoảng 48 nghìn tỷ đồng

Theo báo cáo tình hình thực hiện Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến nay, thống kê sơ bộ các chính sách thuộc Chương trình đã giải ngân đạt khoảng 48 nghìn tỷ đồng. Cụ thể, Bộ cho biết, Ngân hàng Chính sách xã hội đã giải ngân thực hiện 4/5 chương trình tín dụng chính sách của Chương trình khoảng 9,2 nghìn tỷ đồng trong tổng số 19.000 tỷ đồng kế hoạch năm 2022.

Trong đó, cho vay hỗ trợ tạo việc làm là 6.941 tỷ đồng; cho vay học sinh, sinh viên mua máy tính, thiết bị phục vụ học trực tuyến 690 tỷ đồng; cho vay mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP là 1.420 tỷ đồng; cho vay cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học ngoài công lập bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 là 111 tỷ đồng.

Ngân hàng Chính sách xã hội đã giải ngân số vốn vay chương trình tín dụng chính sách được hỗ trợ lãi suất đạt khoảng 60.229 tỷ đồng (số liệu tính đến cuối tháng 6).

Cũng theo báo cáo đã có hơn 344 nghìn người lao động nhận được tiền hỗ trợ thuê nhà với tổng số đã giải ngân là 196,7 tỷ đồng. Tổng số tiền miễn thuế giá trị gia tăng đầu ra, thuế môi trường đối với nhiên liệu bay, xăng là 31 nghìn tỷ đồng. Số thuế và tiền thuê đất được gia hạn, tính đến hết tháng 6/2022 vào khoảng 7,4 nghìn tỷ đồng. Bộ KH&ĐT đánh giá, các chính sách hỗ trợ tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đang được triển khai quyết liệt, một số chính sách có tỷ lệ giải ngân cao trong thời gian tương đối ngắn, một số chính sách đã có chuyển biến tích cực hơn.

Thúc đẩy tiến độ, đáp ứng kỳ vọng của người dân

Tuy nhiên, tình hình xây dựng một số văn bản hướng dẫn chưa đảm bảo tiến độ yêu cầu đề ra. Đồng thời việc thực hiện và giải ngân một số chính sách đã được ban hành còn chậm, đạt kết quả thấp, chưa hỗ trợ người dân và doanh nghiệp vào thời điểm cần thiết, làm giảm hiệu quả chương trình nên chưa đáp ứng kỳ vọng của cử tri, người dân và doanh nghiệp. Trong đó, việc triển khai một số chính sách như hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động, hỗ trợ lãi suất cho vay (2%/năm) còn chưa đạt tiến độ đề ra. Tiến độ chậm này phần nào tác động hiệu quả của Chương trình.

Ba lý do dẫn đến tình trạng chậm này được Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo, đó là: Việc phân bổ nguồn vốn ngân sách trung ương để thực hiện còn chưa kịp thời; Còn tâm lý ngại ngần, sợ sai, lúng túng trong triển khai; Các đối tượng thụ hưởng đa dạng, cần thời gian rà soát, việc xác định còn khó khăn. Việc ban hành một số ít văn bản hướng dẫn thuộc thẩm quyền các bộ còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu.

Để thúc đẩy Chương trình Phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho rằng, các bộ, ngành, địa phương cần chủ động nắm chắc tình hình, tận dụng mọi cơ hội để thúc đẩy quá trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và duy trì động lực tăng trưởng trong dài hạn, khai thác các động lực tăng trưởng mới.

Trong điều hành kinh tế vĩ mô, việc sử dụng đồng bộ, linh hoạt, có sự phối hợp nhịp nhàng, hiệu quả chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ có ý nghĩa hết sức quan trọng, đòi hỏi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Bộ Tài chính chủ động theo dõi diễn biến, tình hình trong nước, phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng với nhau và với các cơ quan liên quan để có phản ứng chính sách kịp thời, hiệu quả, phù hợp với bối cảnh, tình hình, điều kiện nguồn lực của nền kinh tế.

Cũng theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, diễn biến nhanh, khó lường của tình hình kinh tế đòi hỏi phản ứng chính sách phải nhanh, có trọng tâm, hiệu quả, kịp thời; đồng thời, đòi hỏi các bộ, cơ quan quản lý ngành cần chủ động, linh hoạt trong hành động không chờ chỉ đạo từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hoặc đề xuất từ các cơ quan khác.

Thu ngân sách nhà nước cả năm dự báo đạt tốt, tạo dư địa tài khóa để có thể chủ động xây dựng, đề xuất ngay các giải pháp hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp, người dân. Chính sách tài khóa cần nâng cao tính chủ động, có tính đến độ trễ trong việc xây dựng, trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định để có lộ trình, phương án đề xuất, báo cáo, điều chỉnh phù hợp.

Cùng với đó, chính sách tiền tệ cần thận trọng, chủ động thích ứng với rủi ro lạm phát, tỷ giá, điều hành tín dụng đáp ứng nhu cầu phục hồi sản xuất, kinh doanh; tăng cường truyền thông góp phần tránh tâm lý kỳ vọng; tiếp tục chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí quản trị, hoạt động để giảm lãi suất cho vay, giảm bớt áp lực chi phí vốn cho doanh nghiệp, nền kinh tế

“Chính sách thương mại, sản xuất cần chủ động phương án điều tiết để bảo đảm nguồn cung hàng hóa, hạn chế đầu cơ, tích trữ, làm giá, đáp ứng nhu cầu sản xuất, tiêu dùng trong nước, nhất là thời gian cuối năm 2022, đầu năm 2023, bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng, an ninh lương thực”, Thứ trưởng Phương nhấn mạnh.

Mai Phương