‘Công nghệ mở là lời khẳng định cho quyền tự chủ công nghệ của mỗi quốc gia’

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, công nghệ mở không chỉ là mã nguồn mở, mà còn là kiến trúc mở và chuẩn mở; đi cùng công nghệ mở là văn hoá mở, nơi mọi người cùng đóng góp, cùng sáng tạo và cùng hưởng lợi. Khi công nghệ trở thành tài sản chung, giá thành trên mỗi người dùng sẽ giảm, mở ra cơ hội phổ cập công nghệ tới toàn dân.

Trong bối cảnh công nghệ số trở thành nền tảng của kinh tế - xã hội, nhân loại đang chứng kiến cuộc "di chuyển vĩ đại" từ thế giới thực vào thế giới số. Tuy nhiên, đi cùng sự thay đổi đó là nỗi lo về an ninh mạng và niềm tin số. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, niềm tin số là yếu tố quyết định cho thành công của công cuộc chuyển đổi này và chỉ khi công nghệ được mở, minh bạch, các quốc gia mới có thể thực sự làm chủ tương lai số của mình.

Công nghệ mở chính là lời khẳng định cho quyền tự chủ công nghệ của mỗi quốc gia. Không còn phụ thuộc vào những "hộp đen" công nghệ đóng từ bên ngoài, các quốc gia tiên tiến đã tuyên bố chỉ sử dụng công nghệ mở cho những hạ tầng trọng yếu để bảo đảm an toàn, minh bạch và chủ quyền số.

Bộ trưởng khẳng định: "Sự sáng tạo vĩ đại nhất là sự sáng tạo của toàn dân". Không một tập đoàn hay tổ chức nào có thể giải quyết mọi bài toán của xã hội. Chỉ khi công nghệ mở, mỗi người dân mới có thể tự mình sáng tạo, giải quyết vấn đề của chính mình. Mỗi cá nhân, doanh nghiệp được "đứng trên vai người khổng lồ", kế thừa tri thức nhân loại để tạo ra giá trị mới cho cộng đồng.

Đối với Việt Nam - quốc gia đi sau trong công nghiệp hóa - con đường để đi trước chính là tận dụng tri thức nhân loại thông qua công nghệ mở, phần mềm nguồn mở và dữ liệu mở. Từ đó, Việt Nam có thể phát triển thành quốc gia công nghệ, vừa kế thừa tri thức thế giới, vừa đóng góp tri thức Việt cho nhân loại.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, lựa chọn "AI mở" là chiến lược để Việt Nam bứt phá, không đi sau, là cách để biến người dùng thành người sáng tạo, biến công nghệ thành sức mạnh quốc gia. "Elon Musk từng nói, nếu AI mạnh nằm trong tay vài công ty thì đó là rủi ro lớn nhất cho tương lai con người. Vì vậy, AI mở là điều kiện để bảo vệ con người và thúc đẩy sáng tạo", Bộ trưởng dẫn chứng.

"Mở để tăng tốc đổi mới, rút ngắn khoảng cách công nghệ; mở để tự chủ, làm chủ lõi công nghệ và tránh bị khóa vào nền tảng của người khác; mở để nuôi dưỡng hệ sinh thái doanh nghiệp, đặc biệt là các startup; mở để minh bạch và an toàn, với nhiều bên cùng giám sát, giảm rủi ro sai lệch và thao túng", Bộ trưởng nhấn mạnh, đồng thời khẳng định: "Mở phải có kỷ luật, có tiêu chuẩn an toàn, có kiểm định và có trách nhiệm".

Để hiện thực hóa tầm nhìn đó, Nhà nước phải đóng vai trò dẫn dắt cuộc chơi mở, thông qua việc sử dụng mã nguồn mở trong Chính phủ số, xây dựng Trung tâm Siêu tính toán AI quốc gia, Cơ sở dữ liệu mở AI quốc gia và đặt hàng các bài toán AI mở. Đây không chỉ là cam kết mà còn là chiến lược Make in Vietnam - phát triển và làm chủ công nghệ Việt Nam trên nền tảng chuẩn mở, vì một Việt Nam số tự chủ, sáng tạo và bền vững.

Diễn đàn quy tụ các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp công nghệ hàng đầu cùng chia sẻ tầm nhìn, kinh nghiệm và giải pháp thúc đẩy phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) phục vụ tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Trình bày báo cáo "Phát triển hệ sinh thái AI mở - Nền tảng cho tự chủ công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia", TS. Hồ Đức Thắng – Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia cho biết, chúng ta đang đứng ở ngã rẽ quan trọng, một ngã ba lịch sử: một bên là con đường phụ thuộc vào những "hộp đen" công nghệ đóng, độc quyền, với dữ liệu và quyết định nằm trong tay người khác; bên còn lại là con đường của tự chủ, của sáng tạo, của chủ quyền – con đường mang tên công nghệ mở.

“Việt Nam với tinh thần độc lập tự cường xuyên suốt lịch sử, lựa chọn con đường thứ hai. Đây không chỉ là lựa chọn chiến lược, mà là sự khẳng định bản lĩnh và khát vọng của dân tộc. Lựa chọn AI Mở chính là lựa chọn con đường để kiến tạo Chủ quyền Số Quốc gia. Vì sao "Mở" lại là con đường tất yếu? Vì triết lý "Mở" tương thích một cách hoàn hảo với khát vọng "Make in Vietnam". AI không còn là công nghệ ứng dụng đơn thuần, mà đã trở thành hạ tầng trí tuệ của quốc gia, giống như điện, đường hay mạng internet. Một quốc gia không làm chủ hạ tầng trí tuệ sẽ mất chủ quyền số trong thế kỷ 21”, TS. Hồ Đức Thắng nhấn mạnh.

Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia cũng bày tỏ, công nghệ mở cho phép chúng ta "đứng trên vai những người khổng lồ", tận dụng tri thức của nhân loại để giải quyết bài toán của riêng Việt Nam. Đây là con đường đi khôn ngoan nhất, giúp chúng ta tiết kiệm nguồn lực khổng lồ để tập trung vào nơi tạo ra giá trị khác biệt nhất: đó là dữ liệu bản địa đặc thù của người Việt; là những ứng dụng mang đậm bản sắc văn hóa Việt và là trí tuệ sáng tạo vô tận của con người Việt Nam.

Để biến tầm nhìn thành hiện thực, cần đồng bộ xây dựng trên ba trụ cột sức mạnh. Trụ cột thứ nhất: Hạ tầng tính toán quốc gia – Xương sống Vật lý cho Trí tuệ Việt. AI tạo sinh đòi hỏi nguồn năng lượng tính toán khổng lồ. Không có hạ tầng, mọi ý tưởng chỉ nằm trên giấy. Vì vậy, phải xây dựng các trung tâm dữ liệu "Make in Vietnam", các cụm tính toán hiệu năng cao (HPC) hiện đại, an toàn và tự chủ. Đây chính là xương sống vật lý để trí tuệ Việt Nam có thể cất cánh. Xây dựng hạ tầng này như thế nào sẽ là nội dung trọng tâm của phiên tọa đàm thứ hai ngay sau đây.

Trụ cột thứ hai: Nền tảng Dữ liệu mở – Huyết mạch Nuôi dưỡng AI Việt. Nếu hạ tầng là xương sống, thì dữ liệu chính là huyết mạch – dòng máu nuôi dưỡng cho AI trở nên thông minh. Cần khẩn trương hình thành các kho dữ liệu mở quốc gia, thiết lập cơ chế chia sẻ an toàn, chuẩn hóa dữ liệu tiếng Việt, biến tài nguyên dữ liệu thành động lực phát triển. Trên nền tảng này, các mô hình ngôn ngữ lớn "Make in Vietnam" sẽ là nhịp đập của trái tim trí tuệ, nói bằng ngôn ngữ thông thường, thấu hiểu văn hóa và phục vụ cho lợi ích của người dân.

Trụ cột thứ ba: Nền tảng và Cộng đồng AI mở – Bộ óc Tập thể của Quốc gia. Công nghệ tự nó không tạo ra giá trị; sức mạnh thực sự nằm ở con người. Chúng ta cần xây dựng một bộ óc tập thể của quốc gia – một hệ sinh thái nơi các nhà khoa học, kỹ sư, doanh nghiệp và cộng đồng cùng nhau tham gia, đóng góp và sáng tạo. Đây là cách để chúng ta không chỉ ứng dụng, mà còn đóng góp trí tuệ Việt vào kho tàng tri thức chung của nhân loại.

TS. Hồ Đức Thắng – Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia.

Dẫn lời Bộ trưởng, TS. Hồ Đức Thắng khẳng định, AI mở không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà là tầm nhìn phát triển - con đường đi tới một Việt Nam hùng cường, phồn vinh. Để hiện thực hóa tầm nhìn ấy, cần sự chung tay của toàn xã hội; như Bộ trưởng nhấn mạnh: Nhà nước kiến tạo thể chế, doanh nghiệp phát triển công nghệ, cộng đồng cùng chung tay đóng góp.

Về phía Nhà nước, Bộ KH&CN cam kết tiên phong trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho AI, xây dựng khung thử nghiệm linh hoạt, đầu tư hạ tầng tính toán quốc gia và đổi mới cơ chế mua sắm công để tạo "đơn đặt hàng" cho các giải pháp AI Việt Nam. Doanh nghiệp, viện - trường được kêu gọi đi đầu nghiên cứu, ứng dụng AI mở, tạo ra sản phẩm "Make in VietNam" có sức cạnh tranh toàn cầu. Cộng đồng các chuyên gia, kỹ sư được khích lệ trở thành "chiến sĩ trên mặt trận tri thức mở", cùng xây dựng "bộ óc tập thể" của quốc gia.

"Chúng ta đã nói nhiều về AI hóa - giờ là lúc hành động", ông Hồ Đức Thắng nhấn mạnh. Hãy đưa AI vào từng bệnh viện, từng trường học, từng doanh nghiệp; để công nghệ mở khai phóng tiềm năng vô hạn của trí tuệ Việt Nam.

Nếu năm 1945, Bác Hồ nói "Không có gì quý hơn độc lập, tự do" thì năm 2025, chúng ta có thể khẳng định: "Không có gì quan trọng hơn chủ quyền số". Với tinh thần ấy, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo về AI mở của khu vực và thế giới, góp phần hiện thực hóa khát vọng quốc gia phồn vinh, hùng cường vào năm 2045.

Tại diễn đàn cũng diễn ra 2 phiên thảo luận, trong đó, phiên thứ nhất với chủ đề: Công nghệ mở, mã nguồn mở và ứng dụng AI; phiên thứ hai với chủ đề: Hạ tầng tính toán và an toàn bảo mật thông tin phục vụ phát triển AI.

Diễn đàn Công nghệ mở Việt Nam 2025 không chỉ khẳng định vai trò của AI và công nghệ mở trong kỷ nguyên số, mà còn thể hiện khát vọng tự chủ và sáng tạo của Việt Nam.

Với tinh thần "Mở để làm chủ - Mở để sáng tạo - Mở để bứt phá", Việt Nam đang kiến tạo hệ sinh thái AI mở toàn diện, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo về AI mở của khu vực, góp phần hiện thực hóa khát vọng làm chủ tương lai số - vì một Việt Nam hùng cường, phồn vinh vào năm 2045.

Hà My