Công nghiệp bán dẫn - ‘xương sống’ của nền kinh tế số

Công nghiệp bán dẫn là "xương sống" của nền kinh tế số. (Ảnh minh họa)

Ngành bán dẫn là lĩnh vực công nghiệp chuyên thiết kế và sản xuất các linh kiện điện tử, đặc biệt là vi mạch (chip), sử dụng vật liệu bán dẫn có khả năng dẫn điện ở mức trung gian. Ngành này đóng vai trò cốt lõi trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, cung cấp “bộ não” cho các thiết bị điện tử hiện đại như máy tính, điện thoại, xe điện và là nền tảng cho sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT).

Thời gian qua, Việt Nam liên tục đón nhận các dự án có vốn đầu tư lớn từ những tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới như Intel, Samsung, Amkor, Hana Micron... Đã có hơn 50 doanh nghiệp quốc tế tham gia thị trường, tiêu biểu như Intel, Amkor, Hana Micron (đóng gói, kiểm thử); Marvell, Synopsys, Cadence (thiết kế chip)... Đồng thời, doanh nghiệp trong nước như Viettel, FPT, VNChip… cũng đã tham gia. Việt Nam đang dồn sức cho ngành công nghiệp bán dẫn, được coi là “xương sống” của kinh tế số với trọng tâm là phát triển nguồn nhân lực.

Xác định ý nghĩa quan trọng của ngành bán dẫn, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050 nêu rõ, giai đoạn 2024 - 2030, Việt Nam đặt mục tiêu quy mô doanh thu công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam đạt trên 25 tỷ USD/năm, giá trị gia tăng đạt từ 10 - 15%; quy mô doanh thu công nghiệp điện tử đạt trên 225 tỷ USD/năm, giá trị gia tăng đạt từ 10 - 15%. Quy mô nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đạt trên 50.000 kỹ sư, cử nhân có cơ cấu, số lượng phù hợp, đáp ứng nhu cầu phát triển.

Bên cạnh nhiều cơ hội, điều này cũng đặt ra thách thức không nhỏ, nhất là vấn đề bảo đảm chất lượng đào tạo. Các chuyên gia cảnh báo rằng ngành bán dẫn đòi hỏi tiêu chuẩn rất cao, với công nghệ cập nhật liên tục theo chu kỳ 6 đến 12 tháng, trong khi việc đổi mới chương trình đào tạo đại học thường chậm hơn rất nhiều. Điều này khiến sinh viên ra trường dễ thiếu hụt các kỹ năng thực tiễn, không bắt kịp yêu cầu của thị trường quốc tế . Đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất cũng là những nút thắt lớn đối với các cơ sở đào tạo.

Chia sẻ với báo chí, GS. TS Chử Đức Trình, Hiệu trưởng Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, không lo đào tạo thừa mà chỉ sợ thiếu. Vấn đề cốt lõi là các trường phải nâng chuẩn đào tạo để đầu ra có chất lượng, cạnh tranh được trên thị trường lao động toàn cầu. Nếu làm được điều đó, ngay cả khi số lượng sinh viên ngành vi mạch tăng nhanh, họ vẫn sẽ hấp dẫn được các công ty trong và ngoài nước.

Một số ý kiến khác cho rằng, song song với phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, Chính phủ cần tạo ra chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính cho các công ty khởi nghiệp và viện nghiên cứu trong việc phát triển công nghệ mới, đặc biệt là trong lĩnh vực thiết kế chip. Điều này không chỉ giúp giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm bán dẫn do Việt Nam sản xuất.

Ngoài ra, việc xây dựng và nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ là yếu tố quan trọng để ngành bán dẫn phát triển. Việt Nam cần đầu tư vào các khu công nghiệp chuyên biệt cho ngành công nghệ cao, đồng thời cải thiện hệ thống giao thông và các dịch vụ công nghiệp hỗ trợ. Các công ty sản xuất bán dẫn cần có cơ sở hạ tầng hiện đại, đáp ứng yêu cầu khắt khe về chất lượng và độ chính xác trong quy trình sản xuất. Chính phủ cũng cần tạo ra môi trường pháp lý ổn định để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và các sáng chế công nghệ.

Mai Phương