Đắk Lắk thu lợi từ bán tín chỉ carbon nhờ trồng lúa chất lượng cao góp phần giảm phát thải nhà kính

Ông Nguyễn Văn Hà - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk cho biết, mỗi năm nông nghiệp thải ra môi trường 80 triệu tấn CO2, chiếm trên 30% tổng lượng khí CO2 toàn quốc. Trong đó, gần 70% phát thải CO2 đến từ các hoạt động trồng trọt, trồng lúa chiếm 50%. Có nhiều nguyên nhân làm tăng phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa, bao gồm sử dụng nước kém hiệu quả, mật độ gieo sạ cao, tỉ lệ bón phân chưa hiệu quả, thu hoạch rơm rạ chưa đúng cách…

Hiện nay, giảm phát thải khí nhà kính là một trong những vấn đề được toàn thế giới quan tâm, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang tác động mạnh mẽ đến các quốc gia. Trong đó, giảm phát thải trong sản xuất nông nghiệp cũng là một trong những nội dung quan trọng trong Chiến lược của quốc gia về biến đổi khí hậu đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 896/QĐ-TTg ngày 26-07-2022. Đây cũng là lý do Bộ NN&PTNT cùng các địa phương đẩy mạnh thực hiện Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030”.

Với lợi thế đứng đầu khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên về sản xuất lúa, Đắk Lắk đang hướng đến mục tiêu sản xuất xanh, giảm phát thải carbon trong sản xuất để nâng tầm mặt hàng này trở thành thế mạnh của tỉnh.

Tại Đắk Lắk, diện tích gieo trồng lúa ổn định với khoảng hơn 100.000 ha, chiếm khoảng 34,98% diện tích gieo trồng cây hằng năm của tỉnh. Sản xuất lúa của Đắk Lắk đứng đầu khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên; năng suất bình quân của tỉnh đạt gần 70 tạ/ha, sản lượng ước đạt khoảng 800.000 tấn/năm.

Đắk Lắk đang hướng đến mục tiêu sản xuất xanh, giảm phát thải carbon nhờ trồng lúa. Ảnh minh họa

Diện tích lúa được phân bố rộng rãi trên tất cả các địa bàn, trong đó có 5 huyện diện tích lúa lớn hơn 10.000 ha như Ea Súp (24.000 ha), (Krông Pắc) 16.000 ha, Lắk (14.000 ha), Ea Kar (13.000 ha), Krông Ana (12.000 ha). Những địa phương này đã hình thành được các vùng sản xuất lúa gạo hàng hóa, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước cũng như xuất khẩu.

Đáng chú ý, nhiều địa phương trong tỉnh đã bắt đầu thay đổi phương pháp sản xuất như: Sử dụng giống lúa chất lượng cao, nhiều giống lúa mới có chất lượng được công nhận; sản xuất theo hướng VietGAP, hữu cơ để gia tăng giá trị cho hạt gạo và tăng thu nhập cho người nông dân. Bên cạnh đó, chất lượng gạo cũng được đánh giá tốt hơn những vùng khác do đặc thù của điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu… Tất cả tạo ra lợi thế phát triển ngành lúa gạo của Đắk Lắk.

Mặc dù lợi thế lớn nhưng sản xuất lúa nước ở Đắk Lắk cũng đang đối mặt với nhiều thách thức. Đó là việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất chưa đồng bộ, chưa tập trung đi vào bảo quản, chế biến sau thu hoạch, giá trị gia tăng thấp. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp tham gia vào sản xuất lúa chưa nhiều; liên kết phát triển chuỗi giá trị sản phẩm ngành hàng bước đầu đã hình thành, nhưng phần lớn mới dừng lại ở khâu sản xuất và sơ chế thô, chưa có nhiều sản phẩm lúa gạo chất lượng cao có khả năng tiếp cận trực tiếp vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Mặt khác, hoạt động trồng lúa cũng đang tạo ra không ít thách thức cho môi trường do sử dụng quá nhiều phân bón, hóa chất bảo vệ thực vật, cho đến thói quen canh tác kiểu cũ tạo ra nhiều khí nhà kính và bụi môi trường từ việc đốt rơm trên ruộng, vứt bỏ trấu xuống kênh mương…

Theo ông Nguyễn Hoài Dương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh, sản xuất lúa phát thải thấp phù hợp với định hướng phát triển nền nông nghiệp xanh, bền vững, chất lượng cao của tỉnh và mở ra những triển vọng mới cho cây lúa của Đắk Lắk. Cùng với cam kết của Chính phủ tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hiệp quốc năm 2021 (COP26) là phải giảm 30% lượng phát thải khí metan gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2030, giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050, nên việc chuyển đổi sang trồng lúa carbon thấp đang trở thành yêu cầu cấp bách đối với ngành hàng lúa gạo của Đắk Lắk cũng như của Việt Nam hiện nay.

Để hiện thực hóa điều này, Đắk Lắk đã hợp tác với doanh nghiệp để xây dựng mô hình thí điểm về sản xuất lúa giảm phát thải carbon với diện tích trên 4 ha tại xã Bình Hòa tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức mô hình thí nghiệm 4,2ha của gia đình ông Lê Như Hùng tại xã Bình Hòa, huyện Krông Ana (Đắk Lắk). Mô hình được thực hiện từ tháng 1 đến 4/2024, nghiên cứu tập trung vào giống lúa ST24.

Trong 3 tháng trồng lúa theo phương thức này, ruộng lúa của ông Hùng giảm được một nửa lượng nước tưới, 15% chi phí sản xuất, trong khi năng suất lúa tăng 2 tấn so với canh tác kiểu cũ. Với hơn 4ha lúa trồng theo hướng giảm phát thải, gia đình ông vừa thu hoạch được gần 45 tấn thóc. Không chỉ hưởng lợi từ việc lúa sạch, năng suất, trong vụ Đông Xuân 2023 - 2024, thửa ruộng của ông Hùng đã giảm phát thải được 3,96 tấn CO2/1ha.

Ông Trần Minh Tiến - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Net Zero Carbon Việt Nam cho biết, khi áp dụng phương pháp canh tác này, mỗi 1ha lúa sẽ tạo ra 3 tín chỉ carbon. Đơn vị thu mua tín chỉ carbon lúa ở Đắk Lắk là thành viên của Công ty Netzero Carbon Thái Lan đã quyết định chi trả 20 USD cho 1 tín chỉ. Như vậy, với 1ha giảm phát thải, nông dân thu thêm được 1,5 triệu đồng.

Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, hiện tại xã Bình Hòa có 42ha lúa của người dân canh tác được áp dụng theo quy trình tưới ướt khô xen kẽ, năng suất lúa đạt 11 tấn/ha và hứa hẹn sẽ bán được tín chỉ carbon thời gian tới. Toàn tỉnh Đắk Lắk hiện sản xuất lúa ổn định trên diện tích 100.000ha, nếu bán tín chỉ carbon thành công, tỉnh sẽ mở rộng diện tích trồng lúa giảm phát thải nhà kính.

An Dương (T/h)