Đào tạo nghề gắn với doanh nghiệp: Chìa khóa nâng cao năng suất

UBND tỉnh Bắc Ninh đã ban hành kế hoạch nâng cao năng suất, chất lượng giai đoạn 2026–2030 trong đó bố trí nguồn kinh phí dành cho đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực. Trọng tâm của kế hoạch là hỗ trợ các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đổi mới quản trị, nâng cao chất lượng giảng dạy, đồng thời tăng cường gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp.

Theo đại diện Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Ninh, việc đưa tư duy năng suất, chất lượng vào trường nghề được xác định là giải pháp mang tính “đón đầu”, giúp học sinh, sinh viên hình thành tác phong làm việc khoa học, kỷ luật và hiệu quả ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Đây cũng là nền tảng đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của doanh nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh và hội nhập sâu rộng.

Sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện và Xây dựng Bắc Ninh tìm hiểu về năng suất, chất lượng.

Thực tiễn triển khai tại một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho thấy hiệu quả rõ rệt. Tiêu biểu là Trường Cao đẳng Cơ điện và Xây dựng Bắc Ninh, nơi áp dụng mô hình đào tạo gắn chặt với doanh nghiệp thông qua phương thức “trường trong doanh nghiệp – doanh nghiệp trong trường học”. Sinh viên được học lý thuyết song song với thực hành, thậm chí tham gia trực tiếp vào dây chuyền sản xuất tại các tập đoàn lớn như Samsung, Canon, Goertek Vina…

Nhờ cách tiếp cận này, tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp đạt trên 98%, thu nhập trung bình từ 10–20 triệu đồng/tháng, cá biệt có trường hợp lên tới 25–30 triệu đồng. Những con số này cho thấy khi đào tạo nghề gắn sát nhu cầu thực tiễn, năng suất lao động và giá trị nhân lực được nâng lên rõ rệt.

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, đây mới chỉ là những điểm sáng mang tính cục bộ. Để tạo chuyển biến thực sự, tư duy năng suất – chất lượng cần được lan tỏa mạnh mẽ hơn, không chỉ trong trường nghề mà cả trong cộng đồng doanh nghiệp – nơi trực tiếp sử dụng lao động.

Từ góc độ triển khai Chương trình năng suất chất lượng quốc gia, ông Lê Minh Tâm, Giám đốc Trung tâm Đào tạo Nghiệp vụ Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia) cho biết, những năm qua đã có nhiều doanh nghiệp chủ động tham gia chương trình đào tạo và đạt kết quả tích cực. Tuy nhiên, so với hàng trăm nghìn doanh nghiệp đang hoạt động, con số này vẫn còn quá khiêm tốn.

“Một bộ phận doanh nghiệp thậm chí chưa biết hoặc chưa nắm được các giải pháp cải tiến năng suất phù hợp với mình”, ông Tâm thẳng thắn nhận định.

Theo chuyên gia, kinh nghiệm triển khai đào tạo cho thấy, khi doanh nghiệp hiểu rõ hiệu quả thực tế của các hệ thống quản lý và công cụ cải tiến như ISO, 5S, Kaizen, Lean, TPM…, họ sẽ chủ động tìm cách áp dụng. Ngược lại, nếu doanh nghiệp không biết, không hiểu thì dù chính sách hỗ trợ có tốt đến đâu cũng khó phát huy hiệu quả.

Nhận định này cũng phản ánh một thực tế: khoảng trống về nhận thức đang là “nút thắt” lớn nhất trong triển khai các chương trình nâng cao năng suất, chất lượng hiện nay. Và nếu không được giải quyết từ gốc, những nỗ lực đầu tư cho đào tạo nghề sẽ khó tạo ra hiệu ứng lan tỏa bền vững.

Ông Lê Minh Tâm, Giám đốc Trung tâm Đào tạo Nghiệp vụ Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng.

Chính vì vậy, Bắc Ninh đang định hướng không chỉ dừng lại ở hỗ trợ cơ sở giáo dục nghề nghiệp, mà còn tăng cường truyền thông, đào tạo, tư vấn cho doanh nghiệp về các công cụ, hệ thống quản lý năng suất chất lượng. Việc tích hợp các nội dung như ISO, 5S, Kaizen, Lean vào chương trình đào tạo nghề được xem là bước đi quan trọng, giúp người lao động trẻ làm quen với tư duy cải tiến liên tục ngay từ đầu.

Về dài hạn, mục tiêu của tỉnh là hình thành hệ sinh thái năng suất chất lượng, trong đó trường nghề đóng vai trò “ươm mầm”, doanh nghiệp là nơi “hiện thực hóa”, còn cơ quan quản lý nhà nước giữ vai trò điều phối, hỗ trợ và dẫn dắt.

Đến năm 2030, Bắc Ninh đặt mục tiêu phần lớn cơ sở giáo dục nghề nghiệp đạt chuẩn quốc gia, một số cơ sở tiệm cận trình độ khu vực. Nhưng quan trọng hơn, theo các chuyên gia, thành công của kế hoạch nâng cao năng suất, chất lượng không chỉ đo bằng số trường đạt chuẩn hay số tiền đầu tư, mà bằng mức độ thay đổi trong tư duy và hành động của người học và doanh nghiệp.

Khi năng suất chất lượng trở thành “ngôn ngữ chung” từ đào tạo nghề đến sản xuất, kinh doanh, chính sách hỗ trợ mới thực sự đi vào cuộc sống, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế bền vững.

Thanh Hiền