Đề án 996: Cần hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động bảo đảm đo lường trong doanh nghiệp

Ông Trần Hậu Ngọc, Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia cho rằng, trong bối cảnh đất nước đang thúc đẩy mạnh mẽ các mục tiêu về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo Nghị quyết số 57-NQ/TW, đồng thời tăng cường vai trò của công tác tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng theo Chỉ thị số 38-CT/TW, hoạt động đo lường đang đứng trước những yêu cầu mới ở tầm cao hơn. Theo đó, đo lường không chỉ là công cụ quản lý mà cần được nhìn nhận như một trụ cột quan trọng, đóng vai trò nền tảng trong việc nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Cụ thể hóa định hướng này, Quyết định số 996/QĐ-TTg ngày 10/8/2018 của Thủ tướng Chính phủ đã đặt nền móng cho việc đổi mới và tăng cường hoạt động đo lường nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Trải qua hơn 7 năm triển khai, Đề án 996 đã mang lại những kết quả rõ ràng, nhất là trong quá trình củng cố và hiện đại hóa hạ tầng đo lường trên phạm vi cả nước.

Một trong những điểm nhấn quan trọng là việc đầu tư mạnh cho nền tảng kỹ thuật đo lường, với hàng nghìn thiết bị chuẩn và phương tiện đo được trang bị tại các bộ, ngành, địa phương cũng như trong cộng đồng doanh nghiệp. Nhờ đó, hệ thống đo lường quốc gia từng bước được hoàn thiện theo hướng đồng bộ, hiện đại, đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội và tiến trình hội nhập quốc tế.

Đo lường không chỉ là công cụ quản lý mà cần được nhìn nhận như một trụ cột quan trọng, đóng vai trò nền tảng trong việc nâng cao năng suất: Ảnh: VGP/TG

Cùng với sự hoàn thiện về hạ tầng, chương trình bảo đảm đo lường trong doanh nghiệp cũng ngày càng được triển khai sâu rộng. Nhiều doanh nghiệp đã chủ động tích hợp hoạt động bảo đảm đo lường vào chiến lược quản trị và sản xuất, coi đây là giải pháp lâu dài để kiểm soát chất lượng. Thực tế cho thấy, cách tiếp cận này giúp doanh nghiệp giảm hao hụt vật tư, tối ưu chi phí, nâng cao hiệu quả quản lý và từng bước gia tăng sức cạnh tranh của sản phẩm, hàng hóa trên thị trường.

Ông Trần Quý Giầu, Trưởng ban Ban Đo lường (Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia) cho biết, nhiều chỉ tiêu trọng yếu của Đề án 996 đã không chỉ hoàn thành mà còn vượt kế hoạch. Hiện nay, tổng số chuẩn đo lường quốc gia được phê duyệt đã đạt 48 chuẩn, vượt mục tiêu ban đầu là 41 chuẩn, tương đương khoảng 117%. Bên cạnh đó, công tác đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ đo lường được đặc biệt chú trọng, hình thành đội ngũ chuyên gia nòng cốt, góp phần nâng cao năng lực triển khai hoạt động đo lường tại các địa phương cũng như trong cộng đồng doanh nghiệp.

Đồng thời, hệ thống kiểm định và hiệu chuẩn phương tiện đo tiếp tục được củng cố vững chắc; nhiều nhóm mẫu chuẩn phục vụ xuất nhập khẩu đã được các cơ quan và doanh nghiệp làm chủ công nghệ. Đáng chú ý, chương trình bảo đảm đo lường đã hỗ trợ gần 45.600 doanh nghiệp, mang lại những hiệu quả thiết thực như giảm sai số, hạn chế hao hụt vật tư, đồng thời nâng cao hiệu quả sản xuất, quản lý và kinh doanh. Thực tiễn cho thấy, đo lường đang trở thành bệ đỡ vững chắc giúp doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất và mở rộng thị trường quốc tế.

Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, việc đầu tư năng lực đo lường ngày càng được các bộ, ngành và địa phương quan tâm, trong khi doanh nghiệp cũng dần nhận thức rõ vai trò của đo lường trong sản xuất và kinh doanh. Nhờ đó, hệ thống đo lường quốc gia không ngừng hiện đại hóa, trở thành động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển thương mại quốc tế. Hiệu quả của Đề án 996 được minh chứng qua sự xuất hiện của nhiều mô hình điển hình, nơi hoạt động đo lường gắn liền với nâng cao chất lượng, cải tiến quy trình và thúc đẩy đổi mới công nghệ.

Trong số đó, Petrolimex Sài Gòn là một điểm sáng về quản lý đo lường và chất lượng khi hệ thống quản lý năng lực phòng thử nghiệm của đơn vị được công nhận theo ISO/IEC 17025 – tiêu chuẩn quốc tế cao nhất về năng lực thử nghiệm và hiệu chuẩn. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn áp dụng ISO 9001:2015 trong quản lý chất lượng sản phẩm và dịch vụ, qua đó nâng cao mức độ tin cậy và uy tín đối với khách hàng.

Chương trình bảo đảm đo lường trong doanh nghiệp ngày càng lan tỏa sâu rộng. Ảnh: Trọng Lợi

Tương tự, Công ty TNHH Nestlé Việt Nam cũng là điển hình về việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến, đáp ứng đồng thời các yêu cầu đo lường nội bộ và tiêu chuẩn quốc tế. Việc doanh nghiệp này được trao Giải Vàng Chất lượng Quốc gia 2025 là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ trong đo lường, quản lý chất lượng và cải tiến liên tục nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, quy trình và dịch vụ.

Ở lĩnh vực năng lượng, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển điện Sê San 3A được đánh giá là mô hình tiêu biểu khi phòng thử nghiệm của doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ yêu cầu ISO/IEC 17025:2017, hệ thống quản lý chất lượng vận hành hiệu quả theo TCVN ISO 9001:2015, đồng thời duy trì các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường. Theo ông Vũ Tiến Hưng, Phó Tổng Giám đốc Công ty, việc xây dựng chính sách đo lường đã giúp đơn vị phát hiện sớm các vấn đề kỹ thuật, bảo đảm tiêu chuẩn sản xuất, nâng cao tính minh bạch và tạo nền tảng cho phát triển bền vững.

Nhìn về giai đoạn triển khai Đề án 996 đến năm 2030, với tầm nhìn toàn diện và sâu rộng hơn thì việc cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động bảo đảm đo lường trong doanh nghiệp, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu đo lường quốc gia trên nền tảng số, đảm bảo kết nối thông suốt từ trung ương đến địa phương và các doanh nghiệp.

Song song đó, cần phát triển hệ thống cảnh báo và giám sát vi phạm đo lường thông qua công nghệ số để nâng cao hiệu quả quản lý. Ngoài ra, chương trình bảo đảm đo lường cũng cần được mở rộng sang các lĩnh vực công nghệ chiến lược, bao gồm trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, y sinh, xe tự hành và đường sắt tốc độ cao, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển năng lực cạnh tranh của nền kinh tế trong thời kỳ hội nhập và đổi mới.

Đặc biệt, ông Trần Hậu Ngọc nhấn mạnh, trong bối cảnh cả nước đang triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Chỉ thị 38-CT/TW của Ban Bí thư về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng quốc gia, yêu cầu mới về hội nhập quốc tế và đổi mới công nghệ càng đòi hỏi việc thực hiện Đề án 996 giai đoạn tới phải mạnh mẽ, toàn diện và hiệu quả hơn.

An Dương