Đề xuất điều chỉnh quy chuẩn khí thải xe máy

Cụ thể hóa đối tượng, phạm vi và thông số kỹ thuật

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang trong quá trình lấy ý kiến góp ý cho dự thảo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy lưu hành ở Việt Nam. Đây là lần đầu tiên Việt Nam xây dựng một quy chuẩn chuyên biệt cho khí thải xe máy, phương tiện chiếm đa số.

Trong văn bản góp ý gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Xây dựng đã đề xuất điều chỉnh hàng loạt nội dung liên quan đến phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, phương pháp kiểm định, yêu cầu về thiết bị đo và tổ chức thực hiện. Tổ soạn thảo của Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã tiếp thu nhiều nội dung và chỉnh sửa dự thảo theo hướng chi tiết, rõ ràng hơn.

Ảnh minh họa

Theo đó, về phạm vi, Bộ Xây dựng đề xuất quy chuẩn cần quy định đầy đủ về giá trị giới hạn khí thải, nội dung và phương pháp kiểm định. Phản hồi ý kiến này, tổ soạn thảo đã chỉnh sửa lại: quy chuẩn sẽ quy định giới hạn các thông số Cacbon monoxit (CO) và Hydrocacbon (HC) đối với xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành tại Việt Nam.

Về đối tượng áp dụng, Bộ Xây dựng đề nghị quy định rõ những tổ chức, cá nhân tham gia kiểm định khí thải, đồng thời loại trừ các loại xe thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng. Phía Cục Môi trường đã tiếp thu và sửa đổi: đối tượng áp dụng bao gồm chủ sở hữu xe máy tham gia giao thông, các tổ chức thực hiện kiểm tra khí thải và cơ quan quản lý nhà nước có liên quan. Xe máy chuyên dùng thuộc Bộ Quốc phòng và Bộ Công an sẽ không thuộc phạm vi điều chỉnh của quy chuẩn này.

Về giải thích từ ngữ, Bộ Xây dựng đề nghị làm rõ đơn vị đo lường của các thông số CO và HC. Tổ soạn thảo đã bổ sung: CO tính theo phần trăm thể tích, HC đo theo ppm thể tích.

Về mức giới hạn, dự thảo quy chuẩn hiện chia thành 4 mức tùy theo loại động cơ và thời gian sản xuất. Ở mức nghiêm ngặt nhất (mức 4), nồng độ CO không vượt quá 2% và HC không quá 1.000 ppm với động cơ 4 kỳ. Phía Cục Môi trường xác nhận đã điều chỉnh thông số HC mức 3 và 4 theo góp ý, đưa về mức 2.000 ppm để đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu môi trường và khả năng tuân thủ.

Về phương pháp kiểm định, Bộ Xây dựng kiến nghị sử dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về kiểm định xe cơ giới làm căn cứ. Đồng thời, thiết bị đo khí thải cần đáp ứng các yêu cầu tại QCVN 103:2024/BGTVT và phải được kiểm định, hiệu chuẩn theo quy định về đo lường. Tổ soạn thảo đồng thuận và bổ sung các nội dung này vào dự thảo.

Bộ Xây dựng cũng đề nghị sửa đổi nội dung về tổ chức thực hiện, phân rõ vai trò chủ trì, phối hợp của các bộ ngành, đồng thời quy định rõ: nếu văn bản viện dẫn bị thay thế thì sẽ áp dụng theo văn bản mới nhất.

Lộ trình cần thận trọng, đảm bảo chất lượng môi trường sống và sức khỏe cộng đồng

Theo Cục Môi trường, lộ trình áp dụng quy chuẩn sẽ được triển khai từng bước, ưu tiên các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM - nơi có nguy cơ ô nhiễm cao. Việc thực hiện sẽ kết hợp với truyền thông nâng cao nhận thức, hỗ trợ kỹ thuật kiểm định, khuyến khích người dân chuyển đổi sang phương tiện xanh như xe điện.

Dự thảo quy chuẩn được xây dựng trên cơ sở Luật Bảo vệ môi trường và Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ. Một trong những lý do quan trọng được cơ quan soạn thảo nêu ra là thực trạng ô nhiễm không khí tại các đô thị ngày càng nghiêm trọng, có nguyên nhân lớn từ khí thải xe máy đặc biệt là xe cũ sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Hiện cả nước có hơn 74 triệu xe máy lưu hành nhưng chưa có hệ thống kiểm định khí thải. Cục Đăng kiểm Việt Nam dự báo đến năm 2028 cần xây dựng ít nhất 5.000 cơ sở kiểm định mới để đáp ứng nhu cầu kiểm tra định kỳ. Mục tiêu của việc xây dựng quy chuẩn là kiểm soát ô nhiễm không khí, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và đáp ứng các cam kết quốc tế của Việt Nam về giảm phát thải khí nhà kính. Dự thảo cũng xác định nguyên tắc quan trọng là triển khai một cách thận trọng, có phân kỳ rõ ràng để không gây xáo trộn đến đời sống người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt với nhóm người thu nhập thấp còn phụ thuộc nhiều vào xe máy.

Duy Trinh