Điện gió và sử dụng năng lượng hiệu quả: Hai trụ cột đưa Việt Nam đến mục tiêu Net Zero 2050

Sử dụng năng lượng hiệu quả – nền tảng không thể thiếu của Net Zero

Trong cơ cấu khí nhà kính của Việt Nam, năng lượng chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 65%. Vì vậy, chiến lược tiết kiệm và sử dụng năng lượng hiệu quả đóng vai trò nền tảng trong lộ trình Net Zero 2050. Bộ Công Thương khẳng định đang sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả theo hướng làm rõ trách nhiệm quản lý, bổ sung cơ chế tài chính và thúc đẩy doanh nghiệp áp dụng công nghệ hiện đại, quy trình sản xuất tối ưu để giảm tiêu thụ năng lượng.

Việt Nam sẽ đẩy mạnh phát triển các nguồn năng lượng tái tạo trong đó có năng lượng điện gió.

Theo các phân tích quốc tế, việc sử dụng năng lượng hiệu quả có thể đóng góp tới 55% nỗ lực giảm phát thải. Đây cũng là trọng tâm trong JETP – Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng – nơi Việt Nam cam kết mở rộng phát triển năng lượng tái tạo, nâng cấp hệ thống truyền tải, triển khai lưới điện thông minh, lưu trữ năng lượng và đặc biệt là đẩy mạnh tiết kiệm năng lượng tại các cơ sở công nghiệp.

Hiệu quả sử dụng năng lượng không chỉ giảm áp lực cung ứng điện, mà còn tạo nền tảng để chuyển dịch sang năng lượng tái tạo một cách ổn định, giảm chi phí dài hạn và tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp trong bối cảnh tiêu chuẩn xanh toàn cầu ngày càng khắt khe.

Điện gió – trụ cột chiến lược để đạt Net Zero nhưng cần tháo gỡ chính sách

Các chuyên gia đánh giá điện gió là nguồn năng lượng có mức phát thải thấp nhất, đứng đầu nhóm năng lượng carbon thấp. Điều này giúp điện gió trở thành một trong những trụ cột quan trọng nhất để Việt Nam thực hiện cam kết Net Zero. Quy hoạch Điện VIII đặt mục tiêu tăng mạnh công suất điện gió, cả trên bờ lẫn ngoài khơi, nhưng tiến độ triển khai đang gặp nhiều rào cản.

Hơn 80 dự án điện gió đã xây xong nhưng chưa được đưa vào vận hành do hết thời hạn cơ chế FIT trước đây. Hạn chế về truyền tải điện, đặc biệt từ các khu vực dồi dào tiềm năng như Tây Nguyên và Nam Trung Bộ, tiếp tục là điểm nghẽn lớn. Các chuyên gia đề xuất phải đầu tư mạnh lưới điện, đẩy nhanh cơ chế điều độ linh hoạt và kết hợp các giải pháp ngắn hạn như tiết kiệm điện cục bộ, cân đối phụ tải.

Thị trường năng lượng tái tạo Việt Nam vẫn giữ sức hút mạnh mẽ.

Một giải pháp được cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng là cơ chế DPPA – mua bán điện trực tiếp, cho phép doanh nghiệp mua điện tái tạo trực tiếp từ nhà sản xuất thay vì qua EVN. Đây là xu hướng toàn cầu, giúp doanh nghiệp xuất khẩu đáp ứng yêu cầu về phát thải carbon của các thị trường lớn như Mỹ, EU. Việt Nam đang hoàn thiện nghị định DPPA, và khi được ban hành, cơ chế này được kỳ vọng sẽ tạo cú hích lớn cho thị trường điện gió.

Tín hiệu tích cực là nhiều nhà đầu tư quốc tế vẫn quan tâm mạnh tới thị trường, sẵn sàng tham gia hoặc mua lại các dự án đang chờ cơ chế. Điều này cho thấy chỉ cần khung pháp lý rõ ràng và ổn định, điện gió có thể nhanh chóng trở thành đầu tàu của hệ sinh thái năng lượng xanh.

Để tiến tới Net Zero 2050, Việt Nam phải đồng thời thúc đẩy tiết kiệm năng lượng và phát triển điện gió quy mô lớn. Một hệ thống chính sách nhất quán, cơ chế giá và mua bán điện xanh rõ ràng, cùng hạ tầng truyền tải đồng bộ sẽ là “đòn bẩy kép”, vừa bảo đảm an ninh năng lượng vừa mở đường cho Việt Nam bước vào nhóm quốc gia dẫn đầu về phát triển năng lượng tái tạo trong khu vực.

Thanh Hiền