Đột phá thể chế để kinh tế tư nhân trở thành ‘đòn bẩy’ tăng trưởng

Đóng góp lớn vào tăng trưởng GDP

Kinh tế tư nhân là một bộ phận quan trọng, năng động và sáng tạo trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Đây là khu vực đóng góp lớn vào tăng trưởng GDP, tạo việc làm, huy động nguồn lực xã hội và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Chia sẻ với báo chí, TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, khu vực kinh tế tư nhân chiếm khoảng 42-45% GDP của Việt Nam và có xu hướng tiếp tục gia tăng. Nhiều năm qua, khu vực này luôn tăng trưởng với tốc độ cao hơn so với khu vực doanh nghiệp nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài.

Ở các nền kinh tế phát triển, kinh tế tư nhân thậm chí chiếm tới 70-90% GDP, minh chứng cho vai trò động lực của khu vực này trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Thứ hai, kinh tế tư nhân là nguồn tạo việc làm chủ yếu, chiếm 85% tổng số lao động trong nền kinh tế và giúp hàng triệu người có thu nhập ổn định. Theo thống kê, khu vực này tạo ra 8,6 triệu việc làm trực tiếp trong năm 2023, góp phần quan trọng vào việc giảm tỷ lệ thất nghiệp và nâng cao mức sống của người dân.

Thứ ba, khu vực tư nhân là đầu tàu trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ. Dưới áp lực cạnh tranh, các doanh nghiệp tư nhân không ngừng đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ cao để tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.

"Các tập đoàn tư nhân lớn của nước ta đã vươn ra thị trường quốc tế, góp phần đưa thương hiệu Việt Nam lên bản đồ công nghệ và sản xuất toàn cầu, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế", TS. Dũng nhận định.

Mặt khác, kinh tế tư nhân cũng giúp sử dụng hiệu quả nguồn lực và giảm áp lực lên ngân sách nhà nước. Không giống như khu vực doanh nghiệp nhà nước vốn thường bị ràng buộc bởi cơ chế quản lý phức tạp, khu vực tư nhân có khả năng tối ưu hóa nguồn lực tốt hơn, với tỷ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư (ROI) cao hơn 30-50% so với doanh nghiệp nhà nước. Các tập đoàn tư nhân lớn đã đầu tư hàng tỷ USD vào hạ tầng, sản xuất và công nghệ mà không cần sự hỗ trợ từ ngân sách công.

Ngoài ra, kinh tế tư nhân tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm. Tốc độ tăng năng suất lao động khu vực này trung bình 6-8%/năm, góp phần đáng kể vào sự phát triển chung của nền kinh tế. Nhờ cạnh tranh giữa các doanh nghiệp tư nhân, người tiêu dùng có nhiều lựa chọn hơn, giá cả hợp lý hơn và chất lượng sản phẩm không ngừng cải thiện.

Cải cách thể chế, phát huy tối đa tiềm năng

Tuy nhiên, giới chuyên gia đánh giá, song song với kết quả tích cực đạt được, khu vực kinh tế tư nhân hiện vẫn đối mặt với nhiều rào cản kìm hãm sự phát triển, chưa bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh, chưa đáp ứng được yêu cầu, kỳ vọng là lực lượng nòng cốt của kinh tế đất nước. Hầu hết doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa; tiềm lực tài chính và trình độ quản trị hạn chế; phần lớn có năng lực công nghệ, đổi mới sáng tạo thấp; năng suất lao động, hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh chưa cao; tư duy kinh doanh thiếu tầm nhìn chiến lược, thiếu kết nối với các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nêu trên, nhưng chủ yếu là do: Tư duy, nhận thức về vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế còn chưa đầy đủ, chưa theo kịp yêu cầu phát triển; thể chế, pháp luật còn vướng mắc, bất cập; công tác lãnh đạo, chỉ đạo chưa được quan tâm đúng mức... Kinh tế tư nhân còn gặp nhiều khó khăn, trở ngại trong tiếp cận nguồn lực, đặc biệt là vốn, công nghệ, đất đai, tài nguyên và nhân lực chất lượng cao. Một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ chưa thực sự hiệu quả và khó tiếp cận; chi phí kinh doanh còn cao.

Để tiếp tục thúc đẩy phát triển, đưa kinh tế tư nhân trở thành “đòn bẩy” trong phát triển kinh tế ở Việt Nam, yếu tố quan trọng nhất chính là cần tiếp tục có những cải cách đột phá về thể chế, chính sách và môi trường kinh doanh để kinh tế tư nhân có thể phát huy tối đa tiềm năng.

Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân cũng khẳng định rõ quan điểm, Nhà nước tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, ổn định… Kịp thời xây dựng, hoàn thiện pháp luật và cơ chế, chính sách đột phá để khuyến khích kinh tế tư nhân phát triển trong những lĩnh vực ưu tiên, đầu tư nghiên cứu phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tham gia vào các nhiệm vụ quan trọng, chiến lược quốc gia và vươn tầm khu vực, thế giới; thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp sáng tạo, chuyển đổi số và làm giàu hợp pháp, chính đáng.

Thanh Tùng