Giải pháp gỡ khó cho người nông dân, tiếp tục nâng cao vị thế ngành nông nghiệp

author 09:34 20/09/2021

(VietQ.vn) - Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú đã đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn trong sản xuất, tiêu thụ cho người nông dân. Từ đó, nâng cao vị thế của nông dân nói riêng và ngành nông nghiệp nói chung trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội tại Việt Nam.

Trong hai cuộc kháng chiến trường kì giành độc lập dân tộc cũng như công cuộc xây dựng đất nước, ngành nông nghiệp và lực lượng nông dân Việt Nam đã có nhiều đóng góp to lớn. Thực tế xây dựng và phát triển đất nước cũng chứng minh rằng, nông nghiệp luôn luôn là bệ đỡ quan trọng của nền kinh tế Việt Nam các thời kỳ. Trong đó, phải kể đến sự đóng góp của hàng chục triệu người nông dân Việt Nam.

Hiện nay, đất nước phát triển, đời sống các tầng lớp nhân dân và nông dân ngày càng nâng cao so với trước đây. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân mà vai trò, vị trí của nông nghiệp, nông thôn và người nông dân chưa được đặt đúng vị trí, xứng đáng so với những đóng góp của họ. Người nông dân Việt Nam mặc dù có nhiều đức tính tốt, cần cù chịu khó nhưng vẫn bị phụ thuộc cả đầu vào lẫn đầu ra khi sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông sản.

Về sản xuất, trước hết, đầu vào hầu hết phải phụ thuộc vào phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, con giống của vật nuôi và cây trồng. Khi sản phẩm được thu hoạch, họ lại phụ thuộc vào nhân công bên ngoài, phụ thuộc vào việc thu mua của các nhà máy chế biến nông sản thực phẩm. Mặt khác, nông dân còn phải thường xuyên chịu đựng thiên tai, dịch bệnh xảy ra làm cho mùa màng thất bát…

Về đầu ra của sản phẩm nông nghiệp, đa số đều phụ thuộc vào thương lái trung gian, trong số đó có những nhóm lợi dụng khó khăn về mùa vụ, kho dự trữ sản phẩm, thiếu thông tin thị trường giá cả… để bắt chẹt, ép cấp ép giá đưa nông dân vào thế bí, buộc phải bán sản phẩm cho họ. Nếu cá thể nông dân hay kể cả hợp tác xã nông nghiệp đem đi tiêu thụ trực tiếp ở hệ thống bán lẻ nhất là các siêu thị lớn có thế mạnh về đàm phán, không có thiện chí với những người vất vả làm ra sản phẩm thiết yếu cho xã hội, họ luôn bị yếu thế trong thương thảo hợp đồng kí gửi đại lý.

Dư luận, báo chí, một số chuyên gia và nhà quản lý đã lên tiếng nhiều năm về tình trạng ép chiết khấu cao vô lý, cộng chi phí khác khi đưa hàng vào những siêu thị đó. Người nông dân vào siêu thị chủ yếu muốn xây dựng thương hiệu cho sản phẩm của mình chứ lợi ích kinh tế còn thấp bởi trên thực tế, rất nhiều trường hợp hòa vốn hoặc không có lãi. Nan giải đến mức có những hợp tác xã nông nghiệp, nông dân cá thể phải rút hàng ra khỏi siêu thị đó và lập chuỗi bán lẻ riêng của mình.

Việc sản xuất, tiêu thụ các sản phẩm nông sản của nông dân hiện đang gặp nhiều khó khăn. Ảnh minh họa

Chúng ta hãy đi tìm hiểu cặn kẽ những nguyên nhân của việc người nông dân bị bất lợi khi đàm phán. Trước hết là việc giao dịch, mua bán, ký gửi hàng hóa ở thị trường Việt Nam vì không có những sàn giao dịch (ảo và thực) nên sản phẩm giao dịch chủ yếu diễn ra tay đôi giữa nông dân và nhà bán lẻ lớn. Nếu gặp phải đơn vị làm ăn không uy tín, chắc chắn sẽ đem lại bất lợi, thua thiệt cho người nông dân và các hợp tác xã. 

Theo nhận xét của tôi, Việt Nam chưa có một thị trường bán lẻ mang tính cạnh tranh thực sự. Bởi trong vài chục đơn vị bán lẻ hiện đại kể cả của doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp Việt, chỉ có một số nhà bán lẻ có quy mô doanh số lớn, có thế mạnh về đàm phán với nông dân và các nhà cung ứng cho họ.

Chính vì vậy đã có hiện tượng thao túng trong quan hệ giao dịch mua bán kí gửi hàng hóa. Người nông dân và hợp tác xã chủ yếu ký kết hợp đồng theo văn bản mà siêu thị đó soạn thảo, ít khi được điều chỉnh lại. Chính vì vậy người gửi hàng hay bị thua thiệt. Thậm chí, đã có lúc xảy ra tình trạng chỉ có 1 quả xoài trong 10 quả xoài sạch được vào siêu thị. Số xoài còn lại phải bán trôi nổi ngoài thị trường với giá xoài không sạch, một sự thua thiệt về giá trị hàng hóa mà người nông dân bỏ bao công sức làm ra và điều đó họ không bao giờ mong muốn.

Về vấn đề quản lý nhà nước đối với thương mại bán lẻ hiện nay, mặc dù các cơ quan liên quan đã có nhiều cố gắng, tuy nhiên công bằng mà nói vẫn còn thiếu đi tiếng nói đồng cảm, chia sẻ và bênh vực người nông dân đang bị yếu thế trên thị trường. Ngoài ra các hiệp hội, ngành hàng, ngành nghề sản xuất và bán lẻ, hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng cũng chưa thực sự nỗ lực trong việc bảo vệ người nông dân.

Về mặt giải pháp, tôi cho rằng, trước hết người nông dân Việt Nam phải tự hoàn thiện mình. Cụ thể, trong quá trình trồng trọt, chăn nuôi phải tạo ra những sản phẩm có tính cạnh tranh cao trên thị trường để dễ dàng tiếp cận hơn với hệ thống bán lẻ hiện đại. Họ cần tham gia vào các tổ chức hợp tác xã, làm cổ đông cho các doanh nghiệp, nông nghiệp… từng bước tạo vị thế bình đẳng khi giao dịch.

Nhà nước cần có những chính sách để đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ cho sản xuất chế biến dự trữ sản phẩm. Doanh nghiệp cũng cần nỗ lực để giải quyết đầu ra một cách vững chắc cho người nông dân và các hợp tác xã. Nếu cần thiết có thể nêu ra những nguyên tắc quy định làm cơ sở hỗ trợ đắc lực người nông dân khi đàm phán tiếp cận với hệ thống bán lẻ, đảm bảo hài hòa các lợi ích như chỉ đạo của chính phủ.

Bên cạnh đó, cần khuyến khích doanh nghiệp chia sẻ, hỗ trợ, giúp đỡ nông dân một cách minh bạch, bình đẳng đồng thời phê bình và có thể xử lý nếu doanh nghiệp nào chỉ vì lợi ích của mình làm thiệt hại đến tiền bạc, công sức của người nông dân. Các chính quyền địa phương, hiệp hội liên quan cần bảo vệ người yếu thế, phê phán những tổ chức các nhân thu lợi nhuận quá đáng trên công sức của người lao động trong ngành nông nghiệp.

Trên đây là những kiến nghị, đề xuất giải pháp với Nhà nước và Bộ, ngành liên quan nhằm từng bước giảm bớt khó khăn cho người nông dân đã và đang bị yếu thế trên thị trường nhiều năm nay mà chưa được khắc phục một cách cơ bản. Nếu làm được những giải pháp đã nêu có thể góp phần nâng cao vị thế của ngành nông nghiệp và người nông dân xứng tầm với vai trò của họ trong sự nghiệp phát triển kinh tế đất nước hiện nay và mãi mãi về sau.

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú

Thích và chia sẻ bài viết:

tin liên quan

video hot

Về đầu trang