Thiệt hại kép do hàng giả, hàng nhái tràn lan và giải pháp ngăn chặn

Hàng gian, hàng giả diễn biến phức tạp

Hoạt động buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng nhập lậu tại Hà Nội, TP HCM và trên môi trường thương mại điện tử đang diễn biến phức tạp. Các cơ quan quản lý và doanh nghiệp đang đối mặt với nhiều thách thức, từ khó truy xuất nguồn gốc hàng hóa đến rủi ro về uy tín thương hiệu và sức khỏe người tiêu dùng.

Theo Ban Chỉ đạo 389 thành phố Hà Nội, hoạt động buôn bán hàng nhập lậu, hàng cấm, sản xuất - kinh doanh hàng giả và gian lận thương mại có xu hướng gia tăng, đặc biệt trên thương mại điện tử. Hàng hóa vi phạm trải rộng từ thực phẩm, rượu bia, nước giải khát, thời trang, mỹ phẩm đến thực phẩm chức năng và thuốc điều trị.

Trong tháng 11/2025, Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) Hà Nội kiểm tra, xử lý 500 vụ, chuyển cơ quan điều tra 2 vụ. Lũy kế 11 tháng năm 2025, đơn vị này đã xử lý 4.762 vụ, trong đó có 80 vụ chuyển cơ quan điều tra, thu nộp ngân sách 97,8 tỉ đồng.

Đề cập đến các thủ đoạn buôn bán hàng giả, hàng nhái, Phó Chi Cục trưởng Chi cục QLTT Hà Nội Dương Mạnh Hùng cho biết, các đối tượng vi phạm thường nhập khẩu, gia công, đóng gói, gắn nhãn mác thương hiệu nổi tiếng, thậm chí làm giả bao bì, tem chống hàng giả rất tinh vi, khó phân biệt với hàng thật.

Hàng giả không ngừng gia tăng, nhất là thời điểm cuối năm. Ảnh: Chi cục QLTT Hà Nội

Không chỉ kinh doanh trực tiếp tại cửa hàng, nhiều đối tượng còn lợi dụng nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki… và mạng xã hội Facebook, TikTok, Zalo để quảng bá, rao bán hàng. Hàng hóa được vận chuyển qua dịch vụ chuyển phát nhanh, “xé nhỏ” lô hàng, khiến cơ quan chức năng khó truy xuất kho tập kết.

Đại tá Thành Kiên Trung, Phó Trưởng phòng Cảnh sát kinh tế - Công an thành phố Hà Nội, cho biết nhiều tổ chức, cá nhân đã thuê KOL, người nổi tiếng livestream quảng cáo sản phẩm, tạo cảm giác tin cậy cho người tiêu dùng. Các đối tượng thường sử dụng tài khoản ảo, giao dịch qua trung gian, không lưu kho cố định, gây khó khăn cho việc điều tra và kiểm tra đột xuất.

Tại thành phố Hồ Chí Minh (TP HCM), từ ngày 20/10 đến 18/11/2025, lực lượng chức năng kiểm tra 348 vụ, phát hiện 338 vụ vi phạm, tạm giữ hơn 529.694 đơn vị sản phẩm, trị giá vi phạm hơn 11 tỉ đồng. Hàng vi phạm tập trung tại kho nhỏ, điểm kinh doanh lẻ, kho phân phối online và các điểm tập kết sàn thương mại điện tử. Trong nhóm thực phẩm và thực phẩm chức năng, đã ghi nhận 57 vụ vi phạm, tạm giữ 3,1 tấn thực phẩm không rõ nguồn gốc và 18.119 hộp thực phẩm chức năng nhập lậu, trị giá hơn 800 triệu đồng.

Theo ông Nguyễn Quang Huy, Phó Chi cục trưởng Chi cục QLTT thành phố Hồ Chí Minh, đặc điểm chung của các vụ vi phạm trong đợt cao điểm năm nay là hàng hóa thường được tập kết tại nhiều kho nhỏ, phân tán, sau đó phân phối các điểm bán hàng online hoặc chuyển tiếp đi các tỉnh. Với nhóm hàng thực phẩm, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm vi phạm lưu thông trên thị trường, tiềm ẩn rủi ro lớn đối với sức khỏe người tiêu dùng.

Ngăn chặn bằng cách nào?

Bên cạnh tác động trực tiếp đến người tiêu dùng, hàng giả, nhái gây thiệt hại nặng nề cho doanh nghiệp. Ông Bông Hoa Việt - Trợ lý Tổng giám đốc Công ty cổ phần Nhựa Bình Minh chia sẻ, dù Công ty đã xây dựng thương hiệu hơn nửa thế kỷ, vẫn thường xuyên đối mặt với hàng giả, nhái. Khách hàng nhầm lẫn giữa sản phẩm thật và giả, gây thiệt hại kép cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Chỉ cần thêm một ký tự hay cụm từ phía sau tên thương hiệu, hàng nhái dễ dàng trà trộn ra thị trường.

Thực tế này không chỉ diễn ra ở ngành nhựa. Nhiều thương hiệu thực phẩm, dược phẩm, phân bón cũng gặp tình trạng tương tự. Ông Nguyễn Đặng Hiến - Tổng giám đốc Bidrico, cảnh báo nếu doanh nghiệp không đăng ký bảo hộ nhãn hiệu trong và ngoài nước, nguy cơ mất thương hiệu là rất lớn, điển hình như vụ gạo ST25 từng bị doanh nghiệp nước ngoài đăng ký trước.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp nội còn chịu áp lực từ hàng nhập khẩu giá rẻ, đặc biệt từ Trung Quốc. Chủ tịch Hội Doanh nhân Sài Gòn, ông Lư Nguyễn Xuân Vũ, nhấn mạnh nếu doanh nghiệp Việt không tham gia thị trường số, chắc chắn sẽ tụt hậu.

Ông Nguyễn Ngọc Thắng, Phó Tổng giám đốc Saigon Co.op, nhận định chỉ khi thương hiệu xây dựng dựa trên bản sắc và niềm tin, hàng Việt mới đứng vững. Xu hướng tiêu dùng xanh mở ra cơ hội cho doanh nghiệp phát triển bền vững, gắn trách nhiệm xã hội với kinh doanh.

Về chính sách, ông Nguyễn Anh Đức, Phó giám đốc Sở Công Thương TP HCM, cho biết thương mại số mở ra cơ hội lớn nhưng cần đi bài bản, tham khảo mô hình Amazon, Alibaba, Walmart.

Phó chủ tịch UBND TP HCM ông Nguyễn Văn Dũng, nhấn mạnh việc bảo vệ sở hữu trí tuệ, chuyển đổi số và xây dựng chính quyền số là yêu cầu cấp thiết, giúp thị trường minh bạch và doanh nghiệp vươn xa.

Ngoài ra, theo các chuyên gia, hàng giả, hàng nhái vẫn là thách thức lớn đối với thị trường và doanh nghiệp Việt. Để bảo vệ người tiêu dùng, uy tín thương hiệu và phát triển bền vững, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chức năng, doanh nghiệp và nền tảng thương mại số, đồng thời nâng cao nhận thức, áp dụng công nghệ kiểm soát và pháp lý nghiêm minh.

An Dương (T/h)