Hóa chất bảo quản trong rau củ, trái cây: Nguy cơ ngấm vào sức khỏe mỗi ngày

Bữa ăn nhiễm độc từ chợ đến mâm cơm

Chỉ trong tháng 5/2025, lực lượng chức năng tại Sơn La đã kiểm tra 21 mẫu rau, củ, quả tại chợ đầu mối thì có tới 9 mẫu dương tính với thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng cho phép và hóa chất bảo quản nằm trong danh mục cấm. Hơn 300 kg rau củ quả đã bị thu giữ ngay sau đó.

Tại TP.HCM, kết quả kiểm nghiệm cho thấy 271 trong tổng số 570 mẫu rau quả có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, chiếm gần một nửa. Trong đó, 20 mẫu vượt mức giới hạn cho phép và 58 mẫu chứa hoạt chất không nằm trong danh mục được phép sử dụng. Điều này phản ánh mức độ phổ biến và khó kiểm soát của tình trạng lạm dụng hóa chất trong bảo quản nông sản.

Không chỉ dừng lại ở rau củ, vấn nạn hóa chất còn bủa vây cả những loại thực phẩm quen thuộc như giá đỗ. Cuối năm 2024 đến đầu năm 2025, cơ quan chức năng đã phát hiện các đường dây sản xuất giá đỗ dùng hóa chất cấm với số lượng lên đến hàng nghìn tấn. Có cơ sở bị phát hiện sử dụng hóa chất kích thích 6-BAP để sản xuất hơn 3.500 tấn giá đỗ trong nhiều tháng liên tiếp, trong khi một cơ sở khác tại Đắk Lắk cũng bị bắt quả tang với khoảng 2.900 tấn giá đỗ tương tự.

Những vụ việc này không chỉ cho thấy sự coi thường sức khỏe người tiêu dùng mà còn phơi bày lỗ hổng trong quản lý an toàn thực phẩm hiện nay.

 Lực lượng chức năng lập biên bản thu giữ rau quả có dư lượng chất độc hại.

Siết luật, đổi mới công nghệ để chặn hiểm họa hóa chất

Trước thực trạng đáng lo ngại, cơ quan lập pháp và quản lý nhà nước giữ vai trò trụ cột. Quốc hội và Chính phủ đã đặt ra yêu cầu phải siết chặt hành lang pháp lý, bổ sung hành vi cấm trong Luật Hóa chất sửa đổi, đồng thời xây dựng danh mục hóa chất rõ ràng, cập nhật các ngưỡng an toàn phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Bộ Nông nghiệp & Môi trường, Bộ Công Thương, Bộ Y tế cùng lực lượng Quản lý thị trường cần phối hợp chặt chẽ để thanh tra, kiểm tra thường xuyên, đặc biệt là tại các chợ đầu mối và kho bảo quản – nơi nguy cơ sử dụng hóa chất cao nhất. Việc xử lý nghiêm khắc các hành vi vi phạm và công khai kết quả kiểm nghiệm trên phương tiện truyền thông sẽ giúp nâng cao tính răn đe cũng như minh bạch thông tin cho người dân.

Song song đó, giải pháp kỹ thuật cũng cần được ưu tiên. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại, điển hình như plasma lạnh, có thể giúp loại bỏ tồn dư hóa chất trên bề mặt rau quả mà không cần dùng đến các hóa chất bảo quản truyền thống. Đây là hướng đi xanh, vừa an toàn cho sức khỏe vừa đáp ứng xu hướng nông nghiệp bền vững.

Về phía người tiêu dùng, mỗi gia đình có thể chủ động bảo vệ bản thân bằng cách lựa chọn sản phẩm có chứng nhận an toàn, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, ưu tiên rau quả hữu cơ. Trong khâu chế biến, cần rửa kỹ bằng nước sạch, muối loãng, giấm pha loãng hoặc baking soda để giảm bớt tồn dư hóa chất. Ngoài ra, người tiêu dùng cần cảnh giác với thực phẩm có dấu hiệu bất thường như giá đỗ thân trắng muốt, giòn nhưng không có rễ, hoặc rau trái mùa có màu sắc quá bắt mắt.

Chỉ khi cả ba trụ cột, nhà nước với pháp luật chặt chẽ, doanh nghiệp với quy trình sản xuất an toàn, và người tiêu dùng với ý thức lựa chọn thông minh – cùng đồng hành thì mới có thể đẩy lùi được hiểm họa hóa chất bảo quản trong rau củ, trái cây, bảo vệ sức khỏe cộng đồng một cách bền vững.

Thanh Hiền