Hóa chất tiềm ẩn trong chai nhựa có thể làm giảm độ nhạy cảm với insulin

Một nghiên cứu mới mang tính đột phá của các nhà khoa học cho thấy bằng chứng trực tiếp rằng bisphenol A - hay BPA, một hóa chất có trong chai nhựa có thể làm giảm độ nhạy cảm với insulin, loại hormone giúp điều chỉnh lượng đường trong máu. Khả năng đáp ứng với insulin bị suy giảm, gọi là kháng insulin, có thể có nghĩa là lượng đường trong máu cao mãn tính và nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 cao hơn nhiều.

Các nhà nghiên cứu đã trình bày những phát hiện của họ tại phiên họp khoa học năm 2024 của Hiệp hội Tiểu đường Mỹ và cho biết nghiên cứu này cho thấy Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ (EPA) có thể cần xem xét lại các giới hạn an toàn khi tiếp xúc với BPA trong chai nhựa, hộp đựng thức ăn và các loại hộp đựng khác.

Các nhà nghiên cứu từ Đại học Bách khoa California đã nghiên cứu 40 người trưởng thành khỏe mạnh được chỉ định ngẫu nhiên dùng giả dược hoặc một liều nhỏ BPA hằng ngày. Sau 4 ngày, những người tham gia sử dụng BPA có phản ứng kém hơn với insulin, trong khi nhóm dùng giả dược không có bất kỳ thay đổi nào. Liều BPA mà người tham gia nhận được, 50 microgam/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày, là lượng hiện được EPA phân loại là an toàn.

Todd Hagobian, tác giả cao cấp của nghiên cứu và giáo sư tại Đại học Bách khoa California của Mỹ cho biết trong một thông cáo báo chí: "Những kết quả này gợi ý rằng liều an toàn của EPA cần được xem xét lại và các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể đề xuất những thay đổi này cho bệnh nhân".

Trước đó Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) xem BPA là an toàn khi ở mức thấp trong các hộp đựng thực phẩm, lên tới 5mg mỗi kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày, hoặc gấp 1.000 lần lượng mà nghiên cứu mới cho thấy có nguy cơ. Một số nhà nghiên cứu cho rằng hướng dẫn của FDA đã lỗi thời.

Các cơ quan quản lý khác trên thế giới đã có lập trường cứng rắn hơn đối với hóa chất này. Ủy ban châu Âu đề xuất cấm BPA trong các sản phẩm tiếp xúc với thực phẩm hoặc đồ uống vào cuối năm 2024. Mối lo ngại về BPA là một phần của lời cảnh báo rộng hơn về việc chúng ta tiếp xúc hằng ngày với các chất có thể có hại cho sức khỏe.

Một nghiên cứu khác gần đây đã phát hiện ra các hạt vi nhựa, những hạt nhỏ đến mức có thể xâm nhập vào tế bào con người, có khả năng tàn phá sức khỏe. Chúng được tìm thấy ở khắp nơi, từ phổi người đến các cơ quan sinh sản.

Hiểu được cách mà các chất chúng ta gặp hằng ngày ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe có thể giúp chúng ta đưa ra quyết định tốt hơn về cách giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường loại 2.

Tác giả nghiên cứu Hagobian cho biết trong thông cáo báo chí: "Vì bệnh tiểu đường là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Mỹ, điều quan trọng là phải hiểu được ngay cả những yếu tố nhỏ nhất góp phần gây ra căn bệnh này. Chúng tôi rất ngạc nhiên khi thấy rằng việc giảm tiếp xúc với BPA, chẳng hạn như sử dụng chai thủy tinh hoặc thép không gỉ và lon không chứa BPA, có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường".

Ở Việt Nam trong những năm gần đây đã có một số nghiên cứu ban đầu về vi nhựa trong môi trường, nhưng chỉ có một số ít đề cập đến các tác động tiềm ẩn của vi nhựa đối với sức khỏe.

Trong vài thập kỷ qua, con người đã thải hàng tấn rác nhựa ra đại dương. Khoảng 580.000 mảnh rác nhựa trên mỗi km vuông đã được tìm thấy ở Đại Tây Dương. Nếu quá trình này tiếp tục diễn ra trong nhiều năm tới, thì không những môi trường bị ô nhiễm mà đến sức khỏe của con người sẽ bị phá hủy nghiêm trọng.

Các hóa chất được sử dụng trong sản xuất nhựa rất độc và gây hại cho cơ thể con người như chì, cadmium và thủy ngân có thể tiếp xúc trực tiếp với con người. Những chất độc này có thể gây ung thư, khuyết tật bẩm sinh, các vấn đề về hệ thống miễn dịch và các vấn đề về phát triển ngay từ nhỏ.

Các chất độc khác như BPA hoặc health-bisphenol-A được tìm thấy trong chai nhựa và trong các vật liệu đóng gói thực phẩm. Khi các chuỗi polyme của BPA bị phá vỡ và xâm nhập vào cơ thể con người qua nguồn nước hoặc cá bị ô nhiễm, nó có thể dẫn đến một số tổn thương gây tử vong cho cơ thể chúng ta. BPA có thể làm giảm thụ thể hormone tuyến giáp, dẫn đến suy giáp.

Ngoài những tác động nghiêm trọng này, con người cũng có thể phát triển một số tình trạng sức khỏe do nhựa. Có nhiều nghiên cứu về sử dụng đồ nhựa của người tiêu dùng Việt Nam nhưng rất ít nghiên cứu xem xét khía cạnh tác động đến sức khỏe.

Cách đọc các kí hiệu dưới chai nhựa để giảm tác hại khi sử dụng Số 1 là PET Loại nhựa này chỉ được sử dụng một lần, nếu dùng đi dùng lại sẽ làm hòa tan các kim loại và hóa chất, làm ảnh hưởng đến hormone của cơ thể. Đồng thời chúng rất khó để làm sạch, nên hãy chỉ sử dụng loại nhựa này 1 lần Số 2: HDP hay HDPE Loại nhựa này được xem là an toàn nhất, không thải ra chất độc vì vậy nếu bạn có sử dụng nhựa thì hãy chọn nhựa HDP để sử dụng. Loại nhựa này thường dùng để sản xuất bình đựng sữa, bình chứa chất tẩy rửa, đồ chơi… Số 3: PVC hay 3V PVC có đặc tính mềm dẻo, được sử dụng phần lớn trong việc sản xuất bao bì thực phẩm. Loại nhựa này khá độc hại vì nó sẽ giải phóng chất độc ở nhiệt độ cao từ 80 độ C trở lên. Vì vậy loại nhựa này được khuyến cáo chỉ sử dụng để chứa thực phẩm hay những thứ khác dưới 80 độ C Số 4: LDPE LDPE cũng là một loại nhựa dẻo dùng để chế biến các loại hộp, đồ đông lạnh, vỏ bánh. Sản phẩm này cũng cần tránh sử dụng ở nhiệt độ cao, đặc biệt là lò vi sóng vì nó sẽ giải phóng chất độc Số 5: PP Nhựa PP có màu trắng hoặc trong suốt, thường được sử dụng nhiều để chứa thực phẩm. Loại nhựa này khá bền và nhẹ, chịu được nhiệt độ lên đến 167 độ C nên có thể tái sử dụng hoặc dùng trong lò. Số 6: PS Nhựa PS nhẹ và rẻ, chịu được nhiệt độ lạnh rất tốt nhưng sẽ giải phóng chất độc khi sử dụng ở nhiệt độ cao. Do vậy mà không nên sử dụng nhựa PS để đựng thực phẩm trong thời gian dài. Số 7: PC không nhựa không có kí hiệu Đây là loại nhựa độc nhất, nguy hiểm nhất, thường dùng để tạo ra các loại thùng đựng hoặc bình nước dung tích 3-5l cũng như một số loại hộp thực phẩm.

An Dương (T/h)