Siết chặt quy định về PFAS và dầu khoáng là thách thức với doanh nghiệp Việt Nam

Các thị trường lớn như Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu (EU) đang từng bước siết chặt quy định kiểm soát đối với các hóa chất PFAS và dầu khoáng (Mineral Oil) - hai nhóm chất đang bị xem là nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe con người và môi trường. Các chuyên gia nhận định, xu hướng hoàn thiện luật hóa chất quốc tế đang tạo áp lực lớn cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực dệt may, bao bì và mỹ phẩm. Tuy nhiên, nếu chủ động đáp ứng các tiêu chuẩn mới, đây cũng là cơ hội để nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

PFAS (Per- và Polyfluoroalkyl Substances) là nhóm hợp chất flo hóa có tính bền cao, chống thấm nước, dầu, nhiệt và chống dính, thường được sử dụng trong dệt may, sơn phủ, keo dán, bao bì thực phẩm và mỹ phẩm. Tuy nhiên, chính đặc tính “siêu bền” khiến PFAS tồn tại lâu trong môi trường, có thể tích tụ trong cơ thể sinh vật và con người. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh PFAS có khả năng gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư. Do đó, Hoa Kỳ và EU đang khẩn trương bổ sung PFAS vào danh mục kiểm soát nghiêm ngặt, hạn chế tối đa việc sử dụng trong các sản phẩm tiêu dùng.

Các doanh nghiệp Việt cần chủ động cập nhật các quy định kiểm soát đối với PFAS và dầu khoáng

Theo các chuyên gia tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Eurofins CPT Việt Nam, việc kiểm tra PFAS là một thách thức vì có tới hơn 12.000 hợp chất khác nhau trong nhóm này. Một giải pháp được khuyến nghị là sử dụng phương pháp xác định chỉ số flo (F), yếu tố chung trong PFAS để phát hiện nhanh sự hiện diện của nhóm chất này trong vật liệu và sản phẩm. Doanh nghiệp được khuyến cáo cần bố trí dây chuyền sản xuất riêng cho các sản phẩm có PFAS, hoặc ít nhất phải làm sạch thiết bị thật kỹ sau mỗi đợt sản xuất để tránh nhiễm chéo. Đây là điều kiện tiên quyết để đảm bảo sản phẩm đáp ứng được các tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu.

Song song với PFAS, dầu khoáng (Mineral Oil) đặc biệt là nhóm hydrocarbon thơm MOAH (Mineral Oil Aromatic Hydrocarbons) cũng đang nằm trong danh sách các chất được EU quản lý chặt chẽ. Dầu khoáng là hỗn hợp các hydrocarbon có nguồn gốc từ dầu mỏ, chia làm hai nhóm chính là MOSH (hydrocarbon bão hòa) và MOAH (hydrocarbon thơm). Các chất này được dùng phổ biến trong nhiên liệu, mực in, dầu bôi trơn, keo dán và bao bì. Tuy nhiên, trong quá trình sản xuất, vận chuyển và bảo quản, dầu khoáng có thể di chuyển sang thực phẩm, đặc biệt qua bao bì giấy tái chế hoặc vật liệu có chứa mực in, gây rủi ro cho sức khỏe người tiêu dùng.

Liên minh châu Âu hiện đang hoàn thiện dự thảo quy định giới hạn hàm lượng MOAH trong từng nhóm sản phẩm và dự kiến áp dụng từ năm 2027. Một số quốc gia thành viên đã chủ động đi trước: Pháp đã cấm sử dụng dầu khoáng trong bao bì từ năm 2022 và tiếp tục thắt chặt quy định với mực in từ năm 2025; Đức và Hà Lan đã đưa ra giới hạn riêng cho MOSH/MOAH trong thực phẩm và bao bì. Tại Hoa Kỳ, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) cũng áp dụng giới hạn sử dụng dầu khoáng trong một số sản phẩm thực phẩm để bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng.

Theo ông Trần Phương Huy, Trưởng phòng Thí nghiệm Eurofins Sắc Ký Hải Đăng, việc ô nhiễm dầu khoáng có thể xảy ra từ nhiều khâu trong chuỗi sản xuất  từ nguyên liệu đầu vào, môi trường chế biến đến bao bì và vận chuyển. Khi gửi mẫu kiểm nghiệm, doanh nghiệp cần tuân thủ chặt chẽ quy trình, tránh sử dụng bao bì nhựa mà nên dùng chai thủy tinh hoặc bao bì nhôm chuyên dụng để đảm bảo độ chính xác của kết quả thử nghiệm. Bên cạnh đó, doanh nghiệp có thể áp dụng công nghệ phân tích tiên tiến như quy trình On-line LC-GC-FID theo tiêu chuẩn ISO 17025 để xác định chính xác hàm lượng MOSH/MOAH trong sản phẩm.

Trước làn sóng siết chặt quy định về hóa chất của các thị trường lớn, doanh nghiệp Việt Nam cần chuyển từ tâm thế bị động sang chủ động thích ứng. Việc đầu tư vào công nghệ kiểm nghiệm, tách biệt quy trình sản xuất, xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng nội bộ và thường xuyên cập nhật các tiêu chuẩn quốc tế sẽ là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp duy trì chỗ đứng. Tuân thủ quy định không chỉ giúp giảm rủi ro bị thu hồi hàng hay mất thị trường, mà còn là chìa khóa để nâng cao uy tín, góp phần đưa hàng hóa Việt Nam vươn xa trên thị trường quốc tế.

Trong bối cảnh toàn cầu đang hướng tới sản xuất bền vững và an toàn hơn, các doanh nghiệp Việt không thể đứng ngoài cuộc. Việc chủ động thích ứng với các yêu cầu mới về PFAS và dầu khoáng sẽ không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng, mà còn khẳng định cam kết của Việt Nam với các tiêu chuẩn môi trường quốc tế, hướng đến một nền xuất khẩu xanh và có trách nhiệm.

Bảo Linh (t/h)