Hoàn thiện pháp lý, đẩy mạnh quảng bá sản phẩm để thúc đẩy xuất khẩu tổ yến

Trung Quốc là thị trường tiêu thụ tổ yến lớn nhất, chiếm 80% lượng tiêu thụ trên toàn thế giới. Đây cũng đang là thị trường nhập khẩu tổ yến lớn nhất thế giới và lượng nhập khẩu ngày càng tăng.

Theo Hiệp hội Yến sào Việt Nam, năm 2023, Trung Quốc đã nhập khẩu 557 tấn tổ yến, tăng 23,4% so với năm 2022. Trong quý I/2024, Trung Quốc đã nhập khẩu 145 tấn tổ yến, bằng gần 30% lượng tổ yến nhập khẩu trong cả năm 2023. Điều này cho thấy, nhu cầu nhập khẩu tổ yến của thị trường Trung Quốc đang tiếp tục tăng lên và có thể tăng khoảng 15% trong năm nay.

Trong khi đó, Malaysia và Indonesia rất chú trọng thị trường Trung Quốc. Hai nước này có nghề nuôi yến phát triển từ lâu nên hiện chiếm sản lượng nhiều nhất thế giới. Sản lượng lớn nhưng lại gần như không có thị trường nội địa, nên có bao nhiêu tổ yến thu hoạch được, ngành yến Malaysia và Indonesia đều xuất khẩu ra nước ngoài.

Ảnh minh họa 

Do áp lực xuất khẩu lớn, trong thời gian qua, ngành yến Malaysia, Indonesia đang tập trung cạnh tranh về giá cả. Để bán được hàng, họ sẵn sàng giảm giá xuống, khiến cho giá tổ yến trên thị trường thế giới đã giảm khá nhiều, Theo ông Lê Thành Đại, Chủ tịch Hiệp hội Yến sào Việt Nam, năm 2021, giá tổ yến ở Trung Quốc là 12.100 NDT/kg. Đến năm 2022, giá tổ yến giảm xuống còn 9.000 NDT/kg và tiếp tục giảm còn 8.000 NDT/kg trong năm 2023.

Trái ngược với Malaysia và Indonesia, ngành yến Việt Nam lại có thị trường nội địa. Thị trường nội địa ổn định giúp cho ngành yến Việt Nam không chịp áp lực lớn về xuất khẩu, nhưng lại khiến cho giá tổ yến nguyên liệu ở Việt Nam cao hơn so với giá tổ yến nguyên liệu ở Malaysia và Indonesia. Đây là những bất lợi của tổ yến Việt Nam khi cạnh tranh trên thị trường Trung Quốc. Trong bối cảnh ấy, ngành yến Việt Nam cần tiếp tục tập trung vào các lợi thế để nâng cao khả năng cạnh tranh cho tổ yến Việt Nam.

Ông Lê Thành Đại - Chủ tịch Hiệp hội Yến sào Việt Nam - chia sẻ, từ nhiều năm nay, người Trung Quốc đã quen sử dụng tổ yến nhập khẩu từ Malaysia và Indonesia. Với tổ yến Việt Nam, người Trung Quốc gần như chỉ biết đến thương hiệu yến sào Khánh Hòa, nhưng yến sào Khánh Hòa là yến đảo nên có giá rất cao, chỉ người khá giả mới có thể sử dụng. Còn tổ yến nhà của Việt Nam, vốn dễ tiếp cận hơn với người tiêu dùng phổ thông, lại chưa mấy người biết đến.

Mặt khác, đại đa số nhà yến chưa có cơ sở pháp lý đang ảnh hưởng không nhỏ tới nguồn cung tổ yến nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu. Mặc dù Nghị định 13/2020/NĐ-CP của Chính phủ về hướng dẫn chi tiết Luật Chăn nuôi, đã dành riêng một điều về quản lý nuôi chim yến với những quy định về vùng nuôi, cơ sở nuôi chim yến. Đây là những nền tảng, cơ sở pháp lý ban đầu để ngành yến phát triển.

Tuy nhiên, đến nay, đa số nhà yến vẫn chưa có đầy đủ cơ sở pháp lý, bởi nhà yến là công trình xây dựng để chăn nuôi chứ không phải là nhà ở, nhưng chưa có quy trình, thủ tục để cấp phép. Vì vậy, hiện đang có trên 90% nhà yến không có giấy phép xây dựng, không có cơ sở pháp lý để công nhận. Đây là một thiệt thòi cho ngành yến, vì các nhà yến đã được xây dựng là một nguồn lực rất lớn để người nuôi yến có thể thế chấp để vay vốn ngân hàng, đầu tư vào khâu sau thu hoạch nhằm nâng cao giá trị tổ yến.

Bên cạnh đó, ông Lê Thành Đại cho biết, hiện nay, do không có hướng dẫn cụ thể nên địa phương nào quan tâm, muốn thúc đẩy ngành yến phát triển, chính quyến ở đó nhiệt tình trong việc xác nhận nhà yến theo Nghị định 13. Trong khi đó, rất nhiều địa phương vẫn chưa xác nhận với lý do chưa có hướng dẫn.

Để giải quyết được vấn đề này, ông Đại cho rằng, các bộ có liên quan như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Xây dựng cần ngồi lại với nhau để cùng ban hành hướng dẫn về một quy trình thống nhất để các địa phương có cơ sở áp dụng vào quản lý nhà yến.

Song song với việc hoàn thiện cơ sở pháp lý, để đông đảo người tiêu dùng Trung Quốc biết tới và sẵn sàng mua tổ yến Việt Nam, ngoài việc nâng cao chất lượng tổ yến xuất khẩu, cần phải đẩy mạnh các chương trình tiếp thị, quảng bá tổ yến Việt Nam trên thị trường Trung Quốc, để người tiêu dùng Trung Quốc biết rằng, ngoài thương hiệu yến sào Khánh Hòa có nguồn gốc là yến đảo, Việt Nam còn những thương hiệu tổ yến khác với nguồn gốc yến nhà, cũng có chất lượng rất tốt.

Về phía Hiệp hội Yến sào Việt Nam, sẽ có một chương trình làm việc với kênh truyền hình CCTV của Trung Quốc. Hai bên sẽ hợp tác quảng bá, đưa hình ảnh tổ yến Việt Nam đến với tất cả các vùng miền của Trung Quốc. Chương trình này có mục tiêu để đông đảo người Trung Quốc biết tới tổ yến từ nguồn gốc yến nhà của Việt Nam từ chất lượng, hàm lượng các chất dinh dưỡng, các thương hiệu đáng chú ý... Với sự hợp tác quảng bá bài bản như vậy, Hiệp hội Yến sào Việt Nam hy vọng sẽ tạo niềm tin với người tiêu dùng Trung Quốc, qua đó xác lập được chỗ đứng cho tổ yến Việt Nam tại thị trường này.

Ngày 16/11/2022, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chính thức ký nghị định thư xuất khẩu chính ngạch tổ yến sang Trung Quốc. Đến nay, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã cấp phép cho 7 doanh nghiệp Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến vào thị trường này.

Khánh Mai (t/h)