Học hỏi kinh nghiệm nâng cao năng suất từ doanh nghiệp Nhật Bản

Là quốc gia không có nhiều lợi thế về tài nguyên thiên nhiên, thường xuyên phải đối mặt với thiên tai khắc nghiệt và từng trải qua những giai đoạn khủng hoảng nghiêm trọng nhưng Nhật Bản vẫn vươn lên trở thành một trong những nền kinh tế hàng đầu thế giới. Một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào sự thành công này chính là việc triển khai hiệu quả chiến lược nâng cao năng suất và chất lượng trên phạm vi toàn quốc.

Đây không chỉ là phong trào mang tính kỹ thuật mà còn là định hướng phát triển mang tính chiến lược, được toàn xã hội – từ chính phủ, doanh nghiệp đến giới nghiên cứu đồng lòng thực hiện trong thời gian dài.

Thay vì chỉ chú trọng vào mở rộng quy mô sản xuất hay khai thác tài nguyên, Nhật Bản lựa chọn con đường công nghiệp hóa gắn với xuất khẩu, lấy cải tiến chất lượng và năng suất làm trụ cột. Điểm đặc biệt trong cách làm của Nhật Bản là sự chủ động học hỏi công nghệ và phương pháp quản lý hiện đại từ các nước tiên tiến, đồng thời điều chỉnh linh hoạt cho phù hợp với điều kiện thực tế của mình.

Không đơn thuần là sao chép, Nhật Bản đã nội địa hóa các mô hình, biến chúng thành hệ thống vận hành riêng biệt, gắn bó chặt chẽ với văn hóa doanh nghiệp và xã hội bản địa.

Ảnh minh hoạ.

Quá trình nâng cao năng suất chất lượng ở Nhật Bản không diễn ra một cách tự phát, mà được tổ chức bài bản, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Chính phủ đóng vai trò định hướng, hỗ trợ về chính sách và khuyến khích các hoạt động cải tiến trong doanh nghiệp thông qua các chương trình đào tạo, tư vấn, hội thảo và các hình thức tuyên truyền khác nhau. Song song với đó, khu vực doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm trong triển khai các hoạt động cải tiến, ứng dụng công nghệ, cải tiến quy trình và đào tạo nguồn nhân lực.

Một điểm nổi bật trong cách tiếp cận của Nhật Bản là sự gắn kết giữa năng suất và chất lượng. Thay vì xem đây là hai yếu tố tách biệt, các doanh nghiệp Nhật Bản coi việc cải thiện chất lượng là cách để nâng cao năng suất một cách bền vững. Khi sản phẩm và dịch vụ được thiết kế và vận hành với chất lượng cao ngay từ đầu sẽ giảm thiểu sai lỗi, lãng phí và chi phí sửa chữa, từ đó tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực và tạo ra giá trị cao hơn.

Mô hình quản lý chất lượng toàn diện (TQM) đã được áp dụng rộng rãi như một công cụ chiến lược giúp doanh nghiệp không ngừng cải tiến trong mọi khâu – từ thiết kế, sản xuất đến dịch vụ khách hàng. Các doanh nghiệp Nhật Bản cũng rất chú trọng vào yếu tố con người – một yếu tố cốt lõi trong chiến lược nâng cao năng suất và chất lượng. Đội ngũ kỹ sư, công nhân và nhà quản lý được đào tạo bài bản, có tinh thần trách nhiệm cao và sẵn sàng tiếp thu, đổi mới để thích ứng với thay đổi. Bên cạnh đó, văn hóa làm việc đề cao tinh thần tập thể, sự tuân thủ quy trình và không ngừng học hỏi đã tạo nên một môi trường thuận lợi cho các hoạt động cải tiến liên tục.

Tại nhiều doanh nghiệp, các hệ thống kiểm soát chất lượng và đánh giá hiệu quả được xây dựng bài bản, không chỉ giúp giám sát kết quả đầu ra mà còn thúc đẩy sự chủ động từ các bộ phận trong việc tìm kiếm giải pháp cải tiến. Việc tích hợp giữa năng suất và chất lượng không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn tạo dựng uy tín cho sản phẩm Nhật Bản trên thị trường quốc tế.

Một trong những bí quyết thành công của Nhật Bản là khả năng huy động và điều phối hiệu quả các nguồn lực từ chính phủ, doanh nghiệp đến giới chuyên gia, nhà khoa học. Sự phối hợp này không những tạo ra tính đồng bộ trong triển khai chính sách mà còn đảm bảo tính thực tiễn, giúp các sáng kiến cải tiến nhanh chóng được áp dụng vào thực tế sản xuất và kinh doanh.

Bài học từ Nhật Bản là sự kết hợp giữa tư duy chiến lược, cải tiến liên tục và khai thác hiệu quả nguồn lực con người. Nâng cao năng suất và chất lượng không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là một tư duy quản trị, một nền văn hóa doanh nghiệp cần được xây dựng và duy trì lâu dài.

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, kinh nghiệm của Nhật Bản là minh chứng rõ ràng cho việc một quốc gia có thể vượt qua hạn chế về điều kiện tự nhiên và lịch sử nếu có chiến lược phát triển đúng đắn và sự đồng lòng trong hành động. Đây là bài học quý báu mà các quốc gia đang phát triển có thể tham khảo và vận dụng, không chỉ để tăng trưởng về mặt kinh tế mà còn để tạo dựng nền tảng phát triển bền vững dựa trên chất lượng, hiệu quả và giá trị lâu dài.

Nam Dương