Kem chống nắng 'ảo' chỉ số: Thực trạng đáng báo động

Chỉ số chống nắng - công bố một đằng, thực tế một nẻo

Kem chống nắng vốn được coi là “lá chắn” không thể thiếu trong bối cảnh thời tiết ngày càng khắc nghiệt, bức xạ tia UV ở mức nguy hại cao. Tuy nhiên, hàng loạt vụ việc gần đây cho thấy niềm tin của người tiêu dùng đang bị lung lay khi không ít sản phẩm công bố chỉ số chống nắng cao ngất ngưởng nhưng kiểm nghiệm độc lập lại cho kết quả ngược lại.

Trường hợp mới nhất là kem chống nắng Esunvy Sun Care SPF 50+ PA++++ do Công ty Cổ phần Nghiên cứu và Sản xuất Dược phẩm Meracine sản xuất, Công ty Cổ phần Dược phẩm Tín Phong phân phối. Kết quả kiểm nghiệm mẫu cho thấy chỉ số SPF thực tế chỉ đạt lần lượt 10,0 và 8,9 – thấp hơn rất nhiều so với mức 50+ được ghi trên nhãn. Trước sự chênh lệch nghiêm trọng này, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã ra quyết định đình chỉ lưu hành, yêu cầu thu hồi diện rộng và lấy thêm mẫu để đánh giá, đồng thời yêu cầu doanh nghiệp báo cáo kết quả trước ngày 15/10/2025.

Trước đó, kem chống nắng Hanayuki Sunscreen Body cũng khiến dư luận bàng hoàng khi chỉ số SPF thực tế chỉ là 2,4 trong khi nhãn ghi SPF 50. Sản phẩm do Công ty EBC sản xuất tại Đồng Nai, phân phối bởi VB Group, buộc phải thu hồi toàn quốc. Doanh nghiệp phân phối sau đó cam kết hoàn tiền và đổi trả sản phẩm cho khách hàng.

Tương tự, lô kem bôi da Sun G8 Collagen SPF 50+ cũng bị phát hiện chỉ số thực tế chỉ đạt 12,7. Kết quả kiểm nghiệm từ Trung tâm Kiểm nghiệm Dược phẩm – Mỹ phẩm tỉnh Lâm Đồng đã khiến Cục Quản lý Dược phải yêu cầu đình chỉ lưu hành và thu hồi sản phẩm trên toàn quốc.

Không dừng lại ở đó, một số sản phẩm kem chống nắng khác trên thị trường Việt Nam còn bị xác định là hàng giả, khi chỉ số SPF thực tế thấp hơn tới 70% so với công bố. Vụ việc liên quan đến các sản phẩm “Vitamin C” và “Sun Cream” từng dẫn đến khởi tố hình sự, giám đốc công ty sản xuất bị bắt tạm giam.

Những vụ việc này cho thấy một thực trạng nhức nhối: chỉ số chống nắng công bố không phản ánh đúng khả năng bảo vệ thực tế của sản phẩm. Người tiêu dùng trả tiền cho “chỉ số ảo”, trong khi da vẫn phơi nhiễm dưới nắng gay gắt, dẫn đến hệ quả khó lường về sức khỏe.

Ảnh minh họa.

Cảnh báo hệ lụy và yêu cầu siết chặt pháp lý

Các chuyên gia da liễu cảnh báo, chỉ số SPF thấp hơn công bố không chỉ khiến da dễ bị cháy nắng, nám sạm mà còn làm tăng nguy cơ lão hóa sớm, suy giảm miễn dịch da và đặc biệt là ung thư da – căn bệnh đang có xu hướng gia tăng trên toàn cầu. Điều đáng lo ngại hơn, nhiều người tiêu dùng vì tin tưởng vào nhãn mác nên lơ là các biện pháp che chắn khác, khiến mức độ tổn hại càng nghiêm trọng.

Thực trạng này không chỉ diễn ra ở Việt Nam mà còn xuất hiện trên thị trường quốc tế. Tại Úc, tổ chức bảo vệ người tiêu dùng CHOICE từng thử nghiệm 20 sản phẩm kem chống nắng SPF 50/50+ phổ biến, kết quả cho thấy 16 sản phẩm không đạt chỉ số như công bố, có sản phẩm thực tế chỉ tương đương SPF 4–5.

Ở châu Âu, khảo sát của Euroconsumers cho thấy hơn 1/3 kem chống nắng dành cho mặt bị ghi nhãn sai lệch về chỉ số bảo vệ. Tại Mỹ, báo cáo của Environmental Working Group (EWG) cũng chỉ ra nhiều sản phẩm SPF cao nhưng khả năng bảo vệ khỏi tia UVB thấp hơn đáng kể so với công bố.

Những phát hiện này một lần nữa cảnh báo rằng kem chống nắng không phải lúc nào cũng “thần kỳ” như quảng cáo. Người tiêu dùng cần tỉnh táo, không chọn sản phẩm chỉ vì “chỉ số khủng”, mà phải quan tâm đến nguồn gốc, thương hiệu uy tín, hạn sử dụng và chứng nhận kiểm nghiệm độc lập.

Dưới góc độ pháp lý, hành vi công bố sai, quảng cáo sai lệch chất lượng sản phẩm là vi phạm nghiêm trọng. Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định rõ: doanh nghiệp vi phạm có thể bị xử phạt hành chính đến hàng trăm triệu đồng, bị thu hồi giấy phép, buộc tiêu hủy sản phẩm, thậm chí bị xử lý hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng.

Các cơ quan quản lý như Cục Quản lý Dược, Sở Y tế các địa phương, Viện Kiểm nghiệm thuốc cần tăng cường lấy mẫu ngẫu nhiên tại thị trường để kiểm tra độc lập, công khai kết quả nhằm răn đe và nâng cao niềm tin cho người tiêu dùng. Doanh nghiệp sản xuất, phân phối phải chịu trách nhiệm toàn diện về thông tin công bố, đồng thời cần đầu tư quy trình kiểm nghiệm chuẩn quốc tế để tránh sai số, gian lận.

Chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và ý thức cảnh giác của người tiêu dùng, vấn nạn kem chống nắng “ảo chỉ số” mới được kiểm soát, trả lại sự minh bạch và an toàn cho thị trường mỹ phẩm.

Thanh Hiền