Khoa học và công nghệ trở thành động lực xuyên suốt của phát triển kinh tế - xã hội

Tham dự chương trình có đồng chí Nguyễn Chí Dũng - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; Thượng tướng Nguyễn Văn Hiền, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng; các đồng chí lãnh đạo các ban, bộ ngành Trung ương và địa phương; các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Bưu chính Viễn thông qua các thời kỳ; các đồng chí lãnh đạo các viện, trường, doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học… 

Tại các điểm cầu 34 tỉnh/thành phố có sự tham dự của lãnh đạo Sở KH&CN; cán bộ chủ chốt của Sở KH&CN và các cơ quan hoạt động trong ngành KH&CN tại địa phương. Tại điểm cầu các đơn vị thuộc Bộ có sự tham dự của các công chức, viên chức, người lao động thuộc Bộ.

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị Tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026 của Bộ Khoa học và Công nghệ. (Ảnh: Ngọc Xen)

Năm 2025 - bước chuyển về chất trong nhận thức và tư duy phát triển

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhận định: Năm 2025 là năm kết thúc một giai đoạn 5 năm, đất nước bước sang trang mới để hiện thực hóa khát vọng hùng cường. Năm 2025 là 40 năm sau đổi mới, Việt Nam từ một nước nghèo thành nước thu nhập trung bình thấp. Năm 2025, một năm bằng mấy chục năm về đổi mới thể chế. Sau một năm thể chế Việt Nam về cơ bản đã hiện đại, tương đương các nước tiên tiến. Năm 2025 là năm xây trụ phát triển, thay đổi tư duy phát triển, kết thúc logic của mô hình phát triển cũ.

Trước đây chúng ta nghèo, thiếu vốn, thiếu công nghệ nên phải dựa vào vốn, đầu tư công, lao động giá rẻ, mở cửa thu hút FDI và xuất khẩu. Nhưng nay các yếu tố đó đã bắt đầu chạm trần, nên phải dựa trên năng suất các nhân tố tổng hợp TFP, hàm lượng công nghệ, khả năng tự chủ và sức bật của doanh nghiệp Việt Nam, tức là dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. (Ảnh: Ngọc Xen)

Năm 2025 là năm 3 trụ cột: khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số về chung một nhà.

“Thực ra, đổi mới sáng tạo đến năm 2025 mới được chính thức hóa ở tầm luật. Chuyển đổi số cũng mới được chính thức hóa ở mức luật vào tháng 12 năm 2025. Việc bộ ba này được chính thức hóa ở tầm cao là Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và các Luật chuyên khoa, rồi được đưa về một bộ quản lý và tuyên bố của Đảng ta về phát triển đất nước từ nay sẽ chủ yếu dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là tầm nhìn thế giới. Nó thay đổi cả sứ mệnh và vận mệnh của Bộ Khoa học và Công nghệ”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Thay đổi bao giờ cũng bắt đầu từ nhận thức, nhận thức thì bắt đầu từ các khái niệm. Ngành ta trong 5 năm qua có nhiều khái niệm mới thể hiện sự thay đổi căn bản của ngành. Khái niệm không chỉ là ngôn từ mà là cách chúng ta nhìn thế giới, xác định vấn đề và lựa chọn cách hành động.

Trong 5 năm qua, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Khoa học và Công nghệ nay là bộ hợp nhất đã hình thành và lan tỏa một hệ thống khái niệm mới, qua đó từng bước làm thay đổi căn bản cách chúng ta tư duy về ngành, về vai trò của nhà nước và về con đường phát triển của đất nước trong kỷ nguyên số và tri thức.

Từ hạ tầng viễn thông đến hạ tầng số đã mở ra không gian phát triển mới. Nếu trước đây khi nói đến hạ tầng chúng ta chủ yếu nghĩ đến hạ tầng vật lý, hạ tầng viễn thông thì trong 5 năm qua khái niệm hạ tầng số đã xuất hiện và dần trở thành trụ cột mới. Hạ tầng số không chỉ là mạng mà bao gồm hạ tầng dữ liệu, hạ tầng điện toán đám mây, hạ tầng tri thức AI, hạ tầng định danh và tin cậy số. Sự thay đổi này đã đưa ngành từ vai trò làm kết nối sang vai trò kiến tạo không gian phát triển số cho toàn xã hội và nền kinh tế.

Từ bưu chính truyền thống sang hạ tầng logistics quốc gia trên nền tảng số. Bưu chính không chỉ là chuyển phát mà trở thành kết nối hạ tầng logistics của nền kinh tế số, trở thành mạng lưới thông minh kết nối vận tải, kho bãi, chuỗi cung ứng, thương mại điện tử và dữ liệu. Đây không chỉ là số hóa hoạt động mà là nâng tầm bưu chính thành hạ tầng chiến lược quốc gia, bảo đảm dòng chảy vật chất bên cạnh dòng chảy dữ liệu, giảm chi phí và tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Từ ứng dụng công nghệ thông tin đến nền tảng số, thay đổi cách mà chúng ta tạo ra giá trị. Một khái niệm có ý nghĩa đột phá là nền tảng số. Chúng ta không còn chỉ nói đến các hệ thống đơn lẻ mà nói đến nền tảng số dùng chung, kết nối nhiều chủ thể, tạo hiệu ứng lan tỏa và quy mô. Khái niệm nền tảng số đã làm thay đổi cách các bộ quản lý, doanh nghiệp phát triển sản phẩm và cách xã hội khai thác công nghệ, từ mỗi nơi một phương sang chia sẻ, kết nối, tái sử dụng và mở rộng.

Từ nghiên cứu khoa học sang đổi mới sáng tạo đã thay đổi logic phát triển. Trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, khái niệm đổi mới sáng tạo đã đánh dấu bước chuyển quan trọng về tư duy của Đảng ta. Nếu trước đây khoa học chủ yếu được nhìn nhận qua đề tài, công bố, kết quả nghiên cứu thì đổi mới sáng tạo đặt trọng tâm vào khả năng tạo ra giá trị mới, giải quyết vấn đề thực tiễn và đóng góp cho tăng trưởng. Đây là sự chuyển dịch tư duy làm khoa học để có tri thức sang làm khoa học để phát triển đất nước, gắn chặt hơn nữa giữa nghiên cứu, công nghệ, thị trường và chính sách.

Đổi mới sáng tạo là để nối tay trên trời với tay dưới đất. Từ quản lý đề tài sang tạo giá trị thúc đẩy tăng trưởng. Khoa học công nghệ không chỉ có kết quả nghiên cứu mà phải trở thành động lực tăng năng suất, năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Các khái niệm mới là hạ tầng tri thức quốc gia, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, chuỗi giá trị tri thức, công nghệ, thị trường, chủ quyền công nghệ, tự chủ công nghệ chiến lược, mua kết quả, đặt hàng theo sản phẩm, sandbox công nghệ. Từ tin học hóa sang chuyển đổi số đã thay đổi mô hình vận hành. Khái niệm chuyển đổi số đã làm thay đổi cách chúng ta nhìn nhận việc ứng dụng công nghệ. Chuyển đổi số không còn là đưa máy tính vào các quy trình cũ mà là tái thiết kế mô hình hoạt động, phương thức quản lý và cung cấp dịch vụ.

Đây là sự chuyển từ số hóa cái đang có sang tạo ra cái mới trên nền tảng số. Từ chính phủ điện tử sang chính phủ số, thay đổi vai trò của nhà nước. Sự xuất hiện của khái niệm chính phủ số phản ánh một bước tiến sâu hơn trong nhận thức về quản trị nhà nước.

Chính phủ số không chỉ là số hóa thủ tục mà là nhà nước vận hành dựa trên dữ liệu, ra quyết định dựa trên bằng chứng và phục vụ người dân một cách chủ động và cá nhân hóa. Điều này cũng đặt ra yêu cầu mới đối với bộ, từ cơ quan quản lý kỹ thuật phải trở thành cơ quan kiến tạo thể chế và năng lực số quốc gia.

Từ công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông sang kinh tế số, mở rộng vai trò của ngành. Khái niệm kinh tế số đã giúp chúng ta nhìn lại vị trí của ngành công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông trong bức tranh phát triển quốc gia. Ngành ICT không còn chỉ là một ngành kinh tế độc lập mà trở thành hạ tầng và động lực cho mọi ngành, mọi lĩnh vực, từ sản xuất, dịch vụ đến quản lý xã hội và đời sống nhân dân.

Từ quản lý tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, sở hữu trí tuệ và năng lượng nguyên tử sang kiến tạo phát triển. Sự chuyển dịch từ tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng sang hạ tầng chất lượng quốc gia đánh dấu bước đổi mới về tư duy quản lý, từ kiểm soát sang kiến tạo phát triển. Tiêu chuẩn để dẫn dắt phát triển và quy chuẩn để bảo vệ ngưỡng an toàn tối thiểu.

Đổi mới sở hữu trí tuệ là chuyển từ bảo vệ quyền sang kiến tạo động lực và thị trường cho đổi mới sáng tạo, trở thành hạ tầng lưu thông tri thức. Năng lượng nguyên tử đang được tiếp cận như một nền tảng công nghệ lõi và hạ tầng nghiên cứu quốc gia, gắn chặt với đổi mới sáng tạo và phát triển dài hạn. Không còn là ngành năng lượng đặc thù, không chỉ là nhà máy điện quy mô lớn mà còn là công nghệ mô-đun, tạo thành chuỗi giá trị công nghệ hạt nhân, trở thành hệ sinh thái công nghệ hạt nhân.

“5 năm qua là quá trình hình thành một hệ quy chiếu phát triển mới cho Bộ và cho ngành, bằng những khái niệm mới, cách tiếp cận mới và vai trò mới. Từ khái niệm mới đến mô hình phát triển mới.

Năm 2025 - năm tổng kết giai đoạn này không chỉ là mốc thời gian mà là bước chuyển về chất trong nhận thức và tư duy phát triển. Từ đây nhiệm vụ của chúng ta không chỉ là nói đúng khái niệm mà biến các khái niệm đó thành năng lực thực tế, kết quả cụ thể và giá trị đo lường cho đất nước.

Trên tinh thần đó, tôi khai mạc hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026 của Bộ Khoa học và Công nghệ”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Doanh thu toàn ngành đạt 5,465 triệu tỷ đồng, tăng 25% so với cùng kỳ

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương. (Ảnh: Ngọc Xen)

Tiếp theo chương trình, đồng chí Bùi Hoàng Phương - Thứ trưởng Bộ KH&CN đã Báo cáo tổng kết công tác năm 2025 và phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2026 của Bộ KH&CN.

Theo Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương, năm 2025 chứng kiến việc ngành KH&CN đã có những đổi mới căn bản trong tư duy xây dựng và hoàn thiện hệ thống thể chế pháp luật.

Triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW, công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế trong ngành khoa học và công nghệ đã có bước chuyển căn bản: từ quản lý sang kiến tạo, dẫn dắt. Thể chế là đột phá của đột phá, là điều kiện tiên quyết để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực tăng trưởng thực chất.

Chỉ trong vòng 10 tháng sau hợp nhất, Bộ KH&CN đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành 10 Luật và 01 Nghị quyết. Bên cạnh đó, Bộ đã tham mưu, trình Chính phủ ban hành 23 Nghị định, 16 Nghị quyết, 41 Quyết định, 01 Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ; Bộ cũng ban hành 50 Thông tư để hướng dẫn thi hành, kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn về cơ chế, chính sách, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Các văn bản này đã hình thành khung pháp lý bao trùm đầy đủ các trụ cột chiến lược về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, bưu chính, viễn thông, chuyển đổi số, công nghiệp công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ cao, năng lượng nguyên tử, tiêu chuẩn – quy chuẩn, chất lượng, chuyển giao công nghệ và sở hữu trí tuệ.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cũng thông tin về một số kết quả nổi bật khác của ngành KHCN trong năm 2025, cụ thể như sau:

Quy mô và hiệu quả kinh tế toàn ngành tiếp tục được mở rộng mạnh mẽ: doanh thu đạt 5 triệu 465 nghìn tỷ đồng, tăng 25% so với cùng kỳ; đóng góp ngân sách nhà nước đạt 115 nghìn tỷ đồng, tăng 11% so với cùng kỳ; đóng góp trực tiếp vào GDP đạt 1 triệu 400 nghìn tỷ đồng, tăng 35% so với cùng kỳ. Các chỉ số này cho thấy khoa học và công nghệ đã trở thành một trong những động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế.

Trong công tác khoa học và công nghệ, lần đầu tiên Việt Nam đã ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia – đây là cách tiếp cận mới bắt đầu từ việc đưa ra các bài toán, vấn đề của cuộc sống để hình thành giải pháp, sản phẩm, rồi từ đó tìm ra công nghệ và tri thức mới.

Đồng thời, năm 2025, Bộ KH&CN đã đưa vào vận hành Cổng sáng kiến quốc gia và Hệ thống quản lý trực tuyến các nhiệm vụ KH&CN theo thời gian thực.

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Việt Nam tiếp tục phát triển với sự ra mắt của Sàn Giao dịch KH&CN quốc gia với vai trò là “bàn tay nối dài” giữa nghiên cứu, sản xuất và thị trường, kết nối với các sàn giao dịch tại địa phương trên phạm vi toàn quốc. Năm 2025, Việt Nam xếp hạng 44/139 quốc gia về Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu; Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam xếp hạng thứ 55/100 toàn cầu.

Năm 2025 ghi dấu bước chuyển căn bản trong bức tranh chuyển đổi số quốc gia, khi hạ tầng số, dữ liệu số, các cơ sở dữ liệu quốc gia và nền tảng dùng chung được hình thành đồng bộ, tạo nền móng vững chắc cho quốc gia số; chuyển đổi số đã góp phần quyết định vào việc tổ chức, vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Chuyển đổi số năm 2025 đã trở thành một trong những phương thức tổ chức và vận hành quan trọng của đất nước.

Lĩnh vực bưu chính vẫn giữ vững tốc độ tăng trưởng cao trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn: sản lượng bưu gửi đạt 4,2 tỷ bưu gửi, tăng hơn 26% so với năm 2024; doanh thu dịch vụ bưu chính đạt 87.000 tỷ đồng, tăng 19,1% so với năm 2024. Lĩnh vực viễn thông, phủ sóng 5G đạt trên 90% dân số; tốc độ Internet cố định của Việt Nam vào Top 10 thế giới; tỷ lệ triển khai IPv6 trên 67%, đứng thứ 7 thế giới, Hệ thống tên miền quốc gia Việt Nam tiếp tục giữ vị trí cao, thứ 2 ASEAN, với hơn 680.000 tên miền; Tổng số chứng thư chữ ký số đã cấp đạt trên 26 triệu - riêng trong năm 2025, số lượng chứng thư chữ ký số đã cấp đạt trên 12 triệu tương đương với tổng số lượng đã cấp trong 10 năm trước đó. Mạng Truyền số liệu chuyên dùng trở thành hạ tầng số đặc biệt dùng chung cho cả hệ thống chính trị, được xây dựng quản lý thống nhất, tập trung. Đây là những trụ cột quan trọng của hạ tầng số, góp phần bảo đảm chủ quyền số và thúc đẩy kinh tế số, xã hội số.

Lĩnh vực công nghiệp công nghệ số hiện có hơn 80.000 doanh nghiệp, trong đó trên 2.000 doanh nghiệp đã mở rộng ra thị trường nước ngoài. Nhiều doanh nghiệp đang từng bước nghiên cứu, thiết kế và sản xuất các sản phẩm công nghệ chiến lược. Các chỉ tiêu chủ yếu của lĩnh vực đều tăng trưởng cao và vượt kế hoạch. Công nghiệp công nghệ số đang khẳng định vai trò là ngành công nghiệp nền tảng và động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế.

Công tác tiêu chuẩn, đo lường chất lượng năm 2025 chuyển mạnh sang quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa dựa trên mức độ rủi ro, giúp giảm chi phí tuân thủ của doanh nghiệp và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Bên cạnh đó, công tác xây dựng tiêu chuẩn quốc gia được định hướng tập trung, có chọn lọc, ưu tiên cho các lĩnh vực trọng điểm, công nghệ chiến lược có tác động lan tỏa lớn. Đến nay đã công bố trên 14.000 TCVN, gần 900 QCVN, tỷ lệ hài hoà với tiêu chuẩn quốc tế, khu vực đạt 65%.

Hoạt động sở hữu trí tuệ trong năm 2025 đã đạt được những thành tích nổi bật, trong đó có việc trình Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT; Xử lý toàn bộ các đơn sở hữu công nghiệp tồn đọng từ 2024 trở về trước với khối lượng gần 250 nghìn đơn; Công tác chuyển đổi số được thúc đẩy mạnh mẽ với tỷ lệ nộp đơn trực tuyến từ 30% trong năm 2024 đến nay đã đạt trên 80%.

Năm 2025 đánh dấu bước tiến quan trọng của lĩnh vực năng lượng nguyên tử, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam tái khởi động chương trình điện hạt nhân. Bộ KH&CN đã tham mưu, hoàn thiện thể chế pháp luật phù hợp với thông lệ quốc tế và các chuẩn mực an toàn, an ninh của IAEA. Bên cạnh Luật Năng lượng nguyên tử và 03 Nghị định đã được ban hành, Bộ đã trình Thủ tướng Chính phủ 06 đề án chiến lược, từng bước hình thành hạ tầng pháp lý đồng bộ, tạo nền tảng cho việc triển khai các dự án điện hạt nhân an toàn và bền vững trong thời gian tới.

"Chưa bao giờ những người làm khoa học đến gần với doanh nghiệp như vậy"

Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân.

Tại chương trình, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân đã xúc động bày tỏ: “Với tư cách là một người gần như cả cuộc đời hoạt động trong lĩnh vực giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ và có một số năm tham gia vào công tác lãnh đạo quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ, tôi rất ấn tượng với những kết quả mà Bộ Khoa học và Công nghệ đã đạt được trong năm 2025.

Có thể nói, chưa bao giờ chúng ta làm được một khối lượng công việc lớn như vậy. Cũng chưa bao giờ những người làm khoa học đến gần với doanh nghiệp như vậy. Và cũng chưa bao giờ mối liên kết ba nhà giữa nhà nước - nhà khoa học và doanh nghiệp lại có thể có được những điều kiện thuận lợi như trong năm 2025 vừa rồi”, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân nhấn mạnh.

Cũng theo ông Nguyễn Quân: “Trong một năm qua chúng ta đã chứng kiến Bộ KH&CN giữ vị trí tiên phong trong lĩnh vực đổi mới về cơ chế quản lý thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị trong toàn hệ thống chính trị. Ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57, chúng ta đã tham mưu cho Quốc hội ban hành Nghị quyết 193 về đột phá phát triển khoa học công nghệ. Bộ KH&CN trong năm cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội cũng trình Quốc hội thông qua 10 đạo luật. Có những đạo luật là sửa đổi bổ sung những đạo luật đã có, nhưng cũng có những đạo luật mới vô cùng khó như đạo luật về trí tuệ nhân tạo, công nghiệp công nghệ số. Và chúng tôi đánh giá rất cao nỗ lực của bộ máy Bộ KH&CN.

Tôi cũng được chứng kiến các đồng chí cán bộ Bộ KH&CN ở các đơn vị khác nhau đã lao động cả về mặt trí tuệ và thể lực như thế nào để có thể hoàn thành được khối lượng công việc vô cùng lớn mà đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 57 cũng như "bộ tứ trụ cột" các nghị quyết của Bộ Chính trị.

Trên tinh thần như vậy, tôi đánh giá cao và kỳ vọng những mục tiêu, những nhiệm vụ của năm 2026 sẽ được Bộ KH&CN thực hiện một cách toàn vẹn và đạt được những thành quả nhất định”, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân chia sẻ.

Hội nghị tiếp tục được lắng nghe các bài tham luận ý nghĩa, thiết thực của nhiều lãnh đạo đơn vị, doanh nghiệp.

Ông Trần Hồng Thái, Phó Chủ tịch Thường trực Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam trình bày tham luận “Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực KH&CN phục vụ phát triển công nghệ chiến lược”.

Thiếu tướng Vũ Văn Tấn, Cục trưởng Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về Trật tự xã hội, Bộ Công an trình bày tham luận “Thực trạng và giải pháp triển khai Nghị quyết 214/NQ-CP về thúc đẩy tạo lập dữ liệu phục vụ chuyển đổi số toàn diện”.

Thiếu tướng Dương Minh Hải, Cục trưởng Cục Khoa học quân sự, Bộ Quốc phòng trình bày tham luận về “Kết quả nghiên cứu khoa học kỹ thuật và công nghệ trong Bộ Quốc phòng năm 2025, nhiệm vụ trọng tâm năm 2026”.

Ông Nguyễn Anh Cương, Phó Cục trưởng Cục Viễn thông có bài trình bày liên quan đến hạ tầng viễn thông.

Tiếp theo Chương trình, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng đã trao khen thưởng cho các đơn vị.

Trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba cho Cục Chuyển đổi số quốc gia đã có thành tích xuất sắc trong triển khai thực hiện Đề án 06 giai đoạn 2022 - 2025, góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc. (Ảnh: Ngọc Xen)

Trao tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam (Vietnam Post) đã có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua "Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới" giai đoạn 2021 - 2025. (Ảnh: Ngọc Xen)

Nhìn lại năm 2025, thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng ghi nhận và nhiệt liệt biểu dương lãnh đạo Bộ KH&CN và các cán bộ, công chức Bộ KH&CN đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền giao. "Năm 2025, Bộ KH&CN đã phát huy tốt vai trò đầu mối trong tổ chức triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia", Phó Thủ tướng khẳng định.

Khối lượng công việc được giao liên quan đến Nghị quyết 57 là rất lớn với 473 nhiệm vụ, Bộ đã hoàn thành cơ bản các nhiệm vụ được giao. Các nhiệm vụ còn lại đang được hoàn thiện theo kế hoạch. Trong đó, nổi bật là 3 nhóm kết quả điển hình: Đột phá về công tác xây dựng thể chế; vị thế và tiềm lực KH&CN quốc gia được nâng lên rõ rệt; tư duy quản lý nhà nước đã chuyển dịch tích cực.

Bên cạnh đó, với vai trò giúp Thủ tướng Chính phủ theo dõi, chỉ đạo lĩnh vực KH&CN, và đứng ở góc độ quản trị phát triển quốc gia, Phó Thủ tướng cũng chia sẻ một số trăn trở mà ngành KH&CN cần tiếp tục quan tâm, khắc phục, hoàn thiện. Cụ thể là vẫn còn sự lúng túng trong cách tiếp cận vấn đề và triển khai các nhiệm vụ được Ban Chỉ đạo Trung ương, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao; đóng góp của KH&CN vào tăng trưởng kinh tế đã cải thiện nhưng chưa tạo ra sự bứt phá rõ nét; nhiều nhiệm vụ tại các chương trình, kế hoạch, đề án triển khai còn chậm tiến độ, chất lượng chưa đáp ứng yêu cầu.

Ngoài ra, hạ tầng số chưa đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi thực tiễn. Nhiều cơ chế, chính sách đã được ban hành nhưng chưa đi vào thực tiễn và còn bất cập trong quá trình áp dụng, triển khai; cơ chế tài chính cho KH&CN còn thủ tục rườm rà; "điểm nghẽn" trong "văn hóa chấp nhận rủi ro" vẫn còn lớn, vẫn còn tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm của một số bộ phận cán bộ các cấp.

Tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2026 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo thống nhất, xác định phương châm của năm 2026 là "hành động đột phá, lan tỏa kết quả", từ "có làm" sang "làm đến nơi đến chốn" và đưa ra 7 định hướng, quan điểm, đòi hỏi Bộ KH&CN, các bộ, ngành và địa phương tập trung bắt tay, triển khai ngay.

Trước bối cảnh đó, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đề nghị Bộ KH&CN, các bộ, ngành và địa phương tập trung thực hiện tốt 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, quán triệt sâu sắc ý kiến chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2026. Tiếp tục phát huy vai trò cơ quan Thường trực của Ban Chỉ đạo Chính phủ về phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và Đề án 06, tăng cường công tác theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện các nhiệm vụ được giao; tổ chức sơ kết, tổng kết định kỳ để đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm; kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai.

Khẩn trương rà soát, xây dựng Chương trình công tác của Chính phủ năm 2026 triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, trong đó cập nhật kịp thời đầy đủ các nhiệm vụ mà đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm và Ban Chỉ đạo Trung ương giao; báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trước ngày 10/1/2026.

Thứ hai, khẩn trương đưa thể chế vào cuộc sống; ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành đầy đủ, kịp thời các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành các luật vừa được Quốc hội thông qua, hoàn thành chậm nhất trong quý I/2026. Đồng thời, tiếp tục rà soát điều chỉnh, bổ sung những cơ chế, chính sách để tháo gỡ điểm nghẽn, hướng đến đưa thể chế trở thành "lợi thế cạnh tranh" và kiến tạo phát triển để phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Thứ ba, tập trung chỉ đạo những nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi. Theo đó, xác định cụ thể lộ trình những nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi cần tập trung và bố trí nguồn lực thực hiện phù hợp để đầu tư cho hạ tầng, dữ liệu, công nghệ chiến lược và nhân lực chất lượng cao; có cơ chế kiểm soát bảo đảm hiệu quả trong đầu tư thực hiện.

"Năm 2026, Bộ KH&CN cần tiếp tục tái cơ cấu lại các Chương trình KH&CN quốc gia, tập trung nguồn lực (cả ngân sách và xã hội hóa) vào các lĩnh vực cốt lõi mà Việt Nam có tiềm năng bứt phá, đặc biệt là 6 nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược đã được lựa chọn để triển khai ngay; phát huy các chính sách thu hút, đãi ngộ nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia các chương trình, dự án trọng điểm tại Việt Nam, phục vụ ngành công nghệ chiến lược", Phó Thủ tướng lưu ý.

Thứ tư, lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia. Tiếp tục thực hiện phương châm hỗ trợ, lấy doanh nghiệp là trung tâm. Nhà nước không làm thay, không bao cấp, mà Nhà nước đóng vai trò kiến tạo môi trường, tạo bệ đỡ và chia sẻ rủi ro với doanh nghiệp.

Cùng với đó là triển khai hiệu quả Quỹ Phát triển KH&CN quốc gia, Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia; khuyến khích hình thành các viện nghiên cứu tư nhân, các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) của doanh nghiệp trong và ngoài nước tại Việt Nam; đẩy mạnh mô hình doanh nghiệp khởi nguồn từ các trường đại học, viện nghiên cứu; tăng cường thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp Việt Nam.

Thứ năm, gắn kết chặt chẽ giữa KH&CN với chuyển đổi số và Đề án 06. Bộ KH&CN cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan để khai thác nguồn tài nguyên dữ liệu; cung cấp các giải pháp bảo mật, an toàn thông tin và các tiêu chuẩn kỹ thuật cho hạ tầng số quốc gia.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đặt trọn niềm tin vào đội ngũ trí thức, các nhà khoa học, thế hệ cán bộ, công chức, viên chức ngành KH&CN trong việc thực hiện sứ mệnh quan trọng của ngành mình đối với tiến trình phát triển của đất nước.

Trước vận hội phát triển mới, Phó Thủ tướng tin tưởng rằng, với truyền thống đoàn kết, trí tuệ, bản lĩnh và khát vọng cống hiến, ngành KH&CN Việt Nam sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ năm 2026, tạo nền tảng và động lực cho sự bứt phá của cả giai đoạn 2026-2030, xứng đáng với vai trò là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên hùng cường và thịnh vượng.

Toàn cảnh Hội nghị Tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026 của Bộ Khoa học và Công nghệ. 

Phát biểu đáp từ và kết thúc hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định: Nghị quyết 57 đã khai sinh ra Bộ KH&CN mới. Sau một năm triển khai, Nghị quyết 57 đã đặt khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vào vị trí trung tâm của mô hình tăng trưởng. Nó không còn được xem là lĩnh vực chuyên ngành mà đã trở thành động lực xuyên suốt của phát triển kinh tế và xã hội. Đây là điểm giá trị nhất và có ý nghĩa lâu dài nhất.

Chuyển động đã diễn ra tương đối đồng bộ, nhất là về mặt chính sách và thể chế. Vì không đổi mới thể chế trước thì không có đột mới sáng tạo. Hệ thống thể chế khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của Việt Nam đã có thể xem là tương đương với các nước phát triển. Một số thể chế thuộc nhóm đi đầu thế giới, ví dụ Luật Chuyển đổi số là đầu tiên, Luật AI là thuộc nhóm đầu, Luật Công nghiệp công nghệ số thuộc nhóm năng động.

Một số sản phẩm chiến lược thuộc nhóm công nghệ chiến lược đã có kết quả khả quan, tạo niềm tin về năng lực tự chủ công nghệ lõi của Việt Nam. Tên lửa hành trình, UAV, camera AI đã làm chủ cơ bản các công nghệ lõi, tỷ lệ nội địa hóa khá cao. Về công nghệ vi sinh, chúng ta đã làm chủ một số giống lúa và vắc-xin. Về AI, mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt đã được phát triển và đưa vào ứng dụng.

"Có thể đánh giá năm 2025 là một năm triển khai Nghị quyết 57 đúng hướng, chuyển động mạnh mẽ nhưng chưa bứt tốc. Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo năm 2026 là năm hành động đột phá, lan tỏa kết quả. Chúng ta sẽ lấy đây làm kim chỉ nam cho năm 2026. Bộ KH&CN xác định năm 2026 là năm tăng tốc triển khai Nghị quyết 57, chuyển mạnh từ xây dựng thể chế sang tạo kết quả thực chất, có thể đo đếm và làm rõ tác động đến tăng trưởng kinh tế và chất lượng cuộc sống của người dân", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Thanh Tùng