‘Không ai dí súng vào đầu ép bà con nông dân phải trồng dưa hấu’

Thời gian gần đây, lại xuất hiện tình trạng ngày nào cũng có hàng trăm ôtô chở dưa hấu từ các tỉnh miền Trung ra để xuất sang Trung Quốc nằm lại cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn). Xe ách tắc, dưa hư hỏng, thiệt hại lại đổ lên đầu thương lái và nông dân....

Điều đáng nói là tình trạng này xảy ra đã hơn 10 năm nay, khi vùng đất miền Trung nắng lửa lại tỏ ra thích hợp với cây dưa hấu. Đã có một thời, cây dưa hấu đem lại thu nhập hàng chục triệu đồng cho một hecta đất bạc màu sau 3 tháng chăm nom. Nhiều gia đình giàu có nhờ dưa.

Thế rồi, bao hệ lụy bắt đầu xuất hiện khi nhà nhà đổ xô đi trồng dưa. Mùa thu hoạch rộ, dưa chất đống tại ruộng, dưa xếp hàng dài bên quốc lộ chờ xe. Nên cùng trồng dưa nhưng chỉ cần trước sau chừng nửa tháng, người giàu có, kẻ trắng tay với cây dưa là thường. Như năm nay, giữa tháng 3, giá dưa tại miền Trung từ 7.000– 8.000 đ/kg thì bây giờ, chỉ còn chưa đến 2.000đ. Người trồng dưa lỗ nặng, cánh thương lái buôn dưa cũng chỏng vó vì xe bị tắc ở cửa khẩu, hàng ứ đọng phải bán đổ bán tháo quay về. Đó là chưa kể dưa hấu Việt Nam thường xuyên bị thương lái Trung Quốc ép cấp ép giá, mà nguyên nhân nhiều khi là tại nông dân.

Người nông dân "méo mặt" vì dưa hấu xuất sang Trung Quốc bị kiểm soát gắt gao. Ảnh Vnexpress

Theo báo Nông nghiệp Việt Nam, đầu mùa thấy dưa được giá, có người hám lợi, bơm nước vào ruộng cho dưa nặng cân. Nhưng lợi bất cập hại, dưa bị đen ruột và chậm chín, thương lái Trung Quốc trừ trọng lượng và hạ giá mua. Lối sản xuất tuỳ tiện, canh tác theo tập quán cũ; quy mô sản xuất manh mún, chất lượng giống không cao, dẫn đến chất lượng dưa hấu của Việt Nam không đảm bảo: quả xanh, quả chín, trái vàng, trái xanh lẫn lộn, quy cách thì "lởm khởm" với kích cỡ to, nhỏ chênh lệch quá lớn cũng là nguyên nhân để thương lái Trung Quốc tăng cường kiểm soát, chậm nhập hàng, càng gia tăng tình trạng ùn ứ xe ở cửa khẩu.

Trước những bức ảnh nông dân khóc ròng bên ruộng dưa hấu, nhiều ngày qua hàng nghìn tấn dưa hấu bị ngập lũ ở Quảng Nam được “giải cứu” nhờ tình người trong hoạn nạn; nghịch cảnh hàng chục xe dưa ùn ứ tại cửa khẩu Tân Thanh, một lần nữa đặt ra vấn đề “đầu ra” cho nông sản. Vì sao, biết rồi và... vẫn thế?

“Tôi thấy Trung Quốc họ không làm sai gì cả. Làm ăn không thật nên bị trừng trị, phá sản, thậm chí nợ nần chồng chất và biến mất khỏi chuỗi cung ứng nông sản để khỏi ảnh hưởng tới những người nông dân chân chính”, một chuyên gia kinh tế Việt Nam nêu quan điểm.

Cũng theo vị chuyên gia này thì không ai dí súng vào đầu ép bà con nông dân miền Trung trồng dưa và bán cho thương lái Trung Quốc, vậy không có lí do gì người khác phải đi gánh hậu quả cho nông dân khi họ kinh doanh thua lỗ?

Vị chuyên gia dẫn chứng: “Vào thời kỳ đại suy thoái, các nhà tư bản đốt bỏ hàng hoá công nghiệp, phá huỷ các cơ sở sản xuất và liệng nông sản xuống biển để giữ giá. Đợt Tết Nguyên Đán mới đây thôi, các chủ hàng hoa Tết cũng rủ nhau đập hết các chậu hoa ế chứ không bán rẻ để tránh ảnh hưởng tới việc kinh doanh trong những năm sau”.

“Thị trường sẽ luôn tự nó điều tiết mọi thứ về cân bằng, nếu trồng dưa lỗ thì sang năm nông dân sẽ không trồng nữa, thế thôi. Cố gắng cứu vớt một nông sản không sinh lời, thậm chí thua lỗ chỉ vì một vài bức ảnh bác nông dân lau nước mắt bên ruộng dưa có thực sự là giải pháp tốt cho cả bác nông dân và nền kinh tế?'' vị chuyên gia thẳng thắn nói.

Viết Cường