Không "ngó lơ" với đầu tư thủy điện

Sáng nay, 14/11 khi đăng đàn Quốc Hội, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã trả lời chất vấn của đại biểu Quốc Hội, Hòa thượng Thích Thanh Quyết về thủy điện nói chung và thủy điện Sông Tranh 2 nói riêng.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết, trong kỳ họp Quốc Hội lần này, Chính phủ đã có báo cáo về việc đầu tư, phát triển thủy điện. Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã có trình bày, giải trình. Bộ trưởng Công Thương Vũ Huy Hoàng, Bộ trưởng Xây dựng Trịnh Đình Dũng cũng đã có trình bày với Quốc Hội.

Thủ tướng cho rằng, trước hết, thủy điện là nguồn năng lượng tái tạo, tiềm năng lớn của đất nước. Đảng và nhà nước ta chủ trương nhất quán khai thác sử dụng, phát huy tiềm năng, lợi thế này để đáp ứng cho yêu cầu sản xuất, đời sống của nhân dân, đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Thời gian qua, thực hiện chủ trương này, chúng ta đã đạt một số kết quả quan trọng. Thủy điện đã đóng góp cho tổng sản lượng điện của cả nước đến hôm nay là 41% tổng sản lượng, công suất thủy điện phát điện là 47%. Những năm qua chúng ta đủ điện; đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đáp ứng nhu cầu sản xuất, đời sống của nhân dân có đóng góp lớn của thủy điện.

Dự án Thủy điện Đồng Nai 6 và 6A đang được Bộ Tài nguyên và Môi trường tiến hành thẩm định, đánh giá tác động môi trường

Kiểm soát chặt chẽ công trình thủy điện

Khi chủ trương khai thác xây dựng thủy điện, Đảng và Nhà nước ta, mà trực tiếp là Chính phủ cũng đề ra mấy yêu cầu: Thứ nhất, phải đảm bảo yêu cầu an toàn về hồ đập, an toàn tính mạng của nhân dân. Đây là yêu cầu cao nhất. Dù hiệu quả tới đâu, nhưng không đáp ứng yêu cầu này thì không làm, là an toàn. Thứ hai, khi xây dựng thủy điện phải đảm bảo cho được chủ trương của Đảng và Nhà nước ta là di dân tái định cư đến nơi ở mới, tốt hơn nơi ở cũ. Thứ ba, không tác động lớn, không tác động xấu đến môi trường sống. Thứ tư, phải đảm bảo hiệu quả phát điện và hiệu quả tổng hợp của dự án thủy điện, cả hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường.

"Tôi luôn nhắc các bộ chức năng, trong việc này, muốn đảm bảo 4 yêu cầu trên là phải nghiêm túc thực hiện đúng các quy định của pháp luật trong lập dự án, xây dựng dự án, thẩm định, quá trình thi công, xây dựng cho tới vận hành phải đảm bảo yêu cầu nghiêm túc các quy định của pháp luật. Trên tinh thần đó, chúng ta cũng đã đạt được các kết quả tích cực như tôi trình bày ở trên nhưng cũng đã nảy sinh khiếm khuyết, bất cập mà dư luận, đại biểu nêu chất vấn tại phiên họp lần này", Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói.

Tiếp tục trả lời câu hỏi liên quan đến vấn đề thủy điện, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cho rằng, Chính phủ trong các phiên họp trước đã thảo luận, chỉ đạo tập trung chỉ đạo với những chủ trương lớn. Thứ nhất, Chính phủ yêu cầu rà soát toàn bộ quy hoạch thủy điện trong cả nước. Bộ trưởng Công Thương đã trình bày, tiến hành rà soát lần thứ hai, rà soát lại xem quy hoạch có phù hợp, dự án nào trong quy hoạch nếu không đảm bảo các yêu cầu nêu trên thì loại bỏ khỏi quy hoạch. Trên tinh thần phát huy tiềm năng lợi thế để xây dựng phát triển đất nước, nhưng nếu không đảm bảo yêu cầu nêu trên, tức không có lợi, tức lợi bất cập hại thì loại khỏi quy hoạch. Qua hai lần rà soát, Bộ trưởng Công Thương báo cáo đã đưa ra khỏi quy hoạch 107 dự án. Tôi đã tiếp tục yêu cẩu rà soát một cách nghiêm túc, căn cứ vào tiêu chí, yêu cầu Chính phủ đưa ra để rà soát, không chỉ trung ương và các tỉnh rà soát, điều chỉnh, bổ sung lại quy hoạch. Đó là chủ trương chúng tôi đã làm và đang làm rà soát quy hoạch.

"Thưa các Đại biểu Đồng Nai, nhân đây tôi trình bày luôn, là với tinh thần đó, dự án này đang ở khâu là Bộ Tài Nguyên và Môi trường lập hội đồng để thẩm định về đánh giá tác động môi trường và sau khi thẩm định sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Xin báo cáo đại biểu, với các yêu cầu tôi trình bày, cái nào không đảm bảo, tác động xấu đến môi trường, không đảm bảo được 5 yêu cầu nêutrên thì không làm. Tức quản lý chặt chẽ việc xây dựng mới, cơ quan chức năngphải thẩm định nghiêm túc và chịu trách nhiệm về sự thẩm định của mình, cơ quanquyết định cho phép cũng phải chịu trách nhiệm về việc cho phép của mình, màphải đảm bảo các yêu cầu Chính phủ đề ra như tôi trình bày", Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói.

Thứ hai, quản lý chặt chẽ việc xây dựng mới các dự án thủy điện. Các dự án thủy điện dù đã có trong quy hoạch nhưng khi lập dự án, thẩm định dự án, quyết định cho phép đầu tư phải được thẩm định chặt chẽ. Như dự án thủy điện Đồng Nai 6, 6A. Dự án này là tiềm năng thủy điện lớn, được đưa vào quy hoạch nhưng khi xây dựng dự án phải được tiến hành thẩm định một cách chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật. Nếu không đạt các yêu cầu như trên đã trình bày thì không làm.

Thứ ba, rà soát lại tất cả các dự án thủy điện hiện có. Phải rà soát lại với tinh thần không đạt yêu cầu cũng phải có phương án xử lý. Một là, hồ đập có an toàn không? Không an toàn phải dừng lai sửa chữa, bổ sung. Không an toàn dứt khoát không làm. Hai là, rà soát tái định cư, tái định cư giờ dân sống thế nào, nếu chưa đạt yêu cầu Đảng và Nhà nước đề ra là có điều kiện sống tốt hơn là phải đề xuất cơ chế, chính sách cơ chế đặc thù như Chủ tịch Quốc Hội hôm 13/11 đã nói. Việc này đang làm, đã có chính sách cụ thể rồi nhưng các địa phương nói chưa đủ, chúng tôi đang làm để đạt yêu cầu đặt ra. Ba là rà soát việc trồng rừng các chủ đầu tư cam kết. Vì khi lập dự án, các chủ đầu tư đều cam kết là sẽ đầu tư trồng lại rừng, nhưng giờ tỉ lệ đạt thấp như Đại biểu ở Quảng Nam nêu. Giờ làm việc cụ thể với các dự án, do thiếu đất hay có đất không làm, có đất không trồng rừng thì buộc phải làm. Còn thiếu đất thì tính toán yêu cầu nộp tiền để trồng ở địa phương khác. Rà soát cái hiện có là phải rà soát từng hồ thủy điện, hồ thủy lợi phải có quy trình vận hành hồ chứa. Nếu trên một dòng sông mà có nhiều đập thủy điện thì phải có quy trình vận hành liên hồ chứa. Làm sao bảo đảm tiêu chí đề ra là cắt lũ, góp phần chống lũ, rồi điều tiết nước, đáp ứng điều tiết nước cho sinh hoạt, sản xuất đời sống nhân dân, cải thiện môi trường. Phải làm nghiêm túc, cái nào làm chưa tốt thì bổ sung.

Các bên thẩm định, đánh giá tác động đều cho rằng Thủy điện Sông Tranh 2 an toàn

Thủy điện Sông Tranh 2 đảm bảo an toàn

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết, tại kỳ họp này, Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Quốc hội đã thực hiện giám sát thủy điện Sông Tranh 2 và có báo cáo gửi đại biểu Quốc hội. Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, Trịnh Đình Dũng đã có giải trình thêm trước Quốc hội. Đến hôm nay, các chuyên gia, chuyên ngành trong nước, cả 2 công ty tư vấn hàng đầu của Nhật, Thụy Sĩ báo cáo đập thủy điện Sông Tranh 2 bảo đảm an toàn. Các bộ chức năng như Công thương, Xây dựng, Khoa học và Công nghệ, Hội đồng nghiệm thu nhà nước, Viện Vật lý địa cầu thuộc Viện khoa học xã hội Việt Nam cũng đều báo cáo thủy điện Sông Tranh 2 an toàn.

Nhưng với ưu tiên cao nhất là an toàn tính mạng của người dân, sẽ phải thực hiện ngay các việc sau: Trước hết, chưa tích nước để phát điện cho mùa lũ này.

Chính phủ cũng giao Hội đồng nghiệm thu Nhà nước lập tổ công tác, thường xuyên túc trực ở đập để theo dõi mọi diễn biến động đất, kịp thời có phương án báo cáo Chính phủ. Chính phủ cũng thuê các chuyên gia tư vấn hàng đầu đến từ Nga, Nhật Bản, Ấn Độ... có mặt ở hiện trường để theo dõi mức độ an toàn của đập.

Một biện pháp cũng rất quan trọng là công bố, công khai thường xuyên đầy đủ thông tin cho dân, hướng dẫn dân các kỹ năng đối phó động đất. Cùng với đó là tiếp tục đền bù, chi trả bồi thường cho những người dân có nhà bị nứt, hư hỏng do động đất, cũng như tiếp tục nghiên cứu về các thiệt hại khác có thể làm tổn hại người dân.

Hội đồng nghiệm thu Nhà nước và các bộ liên quan cũng phải tiếp tục tiến hành hội thảo để lắng nghe ý kiến, tranh thủ tri thức của các nhà khoa học, chuyên gia có trách nhiệm nhằm đảm bảo công trình thủy điện này vừa làm được nhiệm vụ phát điện, góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, vừa đảm bảo yêu cầu cao nhất là an toàn cho người dân...

Nguyễn Nam (ghi)