Lắp camera để phạt nguội vi phạm vỉa hè: Liệu có khả thi?

Trước tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường tại Hà Nội lại đang tái diễn sau chiến dịch "giành lại vỉa hè" được thực hiện trong năm 2017. Mới đây, Sở GTVT Hà Nội đề xuất lắp đặt camera ghi hình để xử lý những trường hợp vi phạm.

Có vướng mắc về cơ sở pháp lý?

Theo Ths, Ls Đặng Văn Cường (Văn phòng luật sư Chính Pháp), việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt có nhiều văn bản pháp luật điều chỉnh, quy định chi tiết, trong đó, xử phạt vi phạm hành chính đã được quy định trong điều 64 của Luật xử lý vi phạm hành chính, quy định rõ căn cứ pháp lý trong việc sử dụng các phương tiện phát hiện và xử lý các phương tiện vi phạm giao thông. Trình tự xử phạt vi phạm hành chính đã được quy định trong Nghị định 81/2015 và gần đây là Nghị định 97/2017 sửa đổi, bổ sung có quy định trình tự xử phạt. Thông tư 70/2015 của Bộ Giao thông vận tải quy định về kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện giao thông cơ giới đường bộ cũng là một trong những văn bản làm cơ sở pháp lý cho việc áp dụng hình thức phạt nguội đối với các lỗi vi phạm giao thông đường bộ và đường sắt. Vì vậy, nếu hiện nay chúng ta có thêm những quy định cụ thể hơn nữa và thực hiện áp dụng các hình thức phạt nguội đối với mọi vi phạm trong lĩnh vực giao thông đường bộ, kể cả những trường hợp vi phạm đối với việc lấn chiếm vỉa hè thì sẽ không vướng mắc về cơ sở pháp lý.

Cùng với sự phát triển của xã hội văn minh, thời đại công nghệ 4.0 thì việc sử dụng camera giám sát ở nơi công cộng là cần thiết, góp phần đảm bảo an toàn xã hội và giám sát mọi hoạt động của các công dân nơi công cộng, kịp thời phát hiện những hành vi vi phạm pháp luật để có những biện pháp xử lý theo quy định pháp luật.

Hiện nay, ở các nước phát triển, người ta áp dụng phổ biến các phương tiện điện tử trong việc quản lý xã hội, việc lắp đặt camera giám sát tại những nơi công cộng là phổ biến và việc xử lý vi phạm hành chính phổ biến là phạt nguội, thậm chí xử lý vi phạm pháp luật hình sự thông qua các chứng cứ từ camera giám sát. Chính vì vậy việc lắp đặt các camera giám sát ở nơi công cộng để đảm bảo an toàn công cộng, kịp thời phát hiện các hành vì vi phạm pháp luật để có biện pháp xử lý là việc buộc phải làm, chỉ là vấn đề là sớm hay muộn, đó là một xu thế phát triển của xã hội văn minh.

Phạt nguội hành vi vi phạm vỉa hè không hề đơn giản?

Luật sư Cường cũng phân tích những khó khăn trong việc phạt nguội với hành vi lấn chiếm, vi phạm hành chính ở vỉa hè tại các đô thị lớn ở Việt Nam. Những hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, hành vi lấn chiếm vỉa hè ở Việt Nam xảy ra rất phổ biến. Từ trước tới nay điển hình trong việc kiên quyết xử lý, tổ chức cả bộ máy để áp dụng các biện pháp hành chính cứng rắn, xử lý thường xuyên liên tục là chiến dịch của ông Đoàn Ngọc Hải tại Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh được cho là rất quyết liệt nhưng cuối cùng kết quả không như mong muốn.

Vỉa hè là nơi mưu sinh của một lượng dân cư không nhỏ ở trong các đô thị lớn, vì vậy để giành lại không gian cho người đi bộ mà không tính đến công ăn việc làm, quyền lợi của họ là không khả thi. Vì thế, nếu chưa giải quyết được vấn đề gốc rễ của việc mưu sinh đối với những đối tượng này thì kể cả “phạt nóng” cũng không giải quyết được chứ chưa nói gì đến việc “phạt nguội”.

Ở các đô thị Việt Nam phần lớn mặt phố để sử dụng vào mục đích kinh doanh, chủ yếu là bán hàng hóa phục vụ các nhu cầu thiết yếu của cuộc sống, vì vậy việc lấn chiếm vỉa hè làm nơi đỗ xe, trưng bày hàng hóa là hành vi diễn ra phổ biến, hành vi này nó liên quan tới hiệu quả kinh doanh của phần lớn các cơ sở kinh doanh tại mặt phố. Vì thế, nếu xử lý quyết liệt việc hành vi lấn chiếm về hè làm nơi đỗ xe, trưng bày sản phẩm... thì các cửa hiệu này có thể bị phá sản nên khó để họ có thể chấp hành việc phạt nguội đối với các hành vi vi phạm đó.

Ở các nước phát triển, họ quản lý xã hội thông qua các phương tiện điện tử như camera giám sát và việc xử phạt hành chính là phạt nguội là chủ yếu bởi họ ít sử dụng tiền mặt, mọi công dân đều có tài khoản riêng, tài sản của họ thể hiện trong tài khoản. Tuy nhiên ở Việt Nam, lượng người sử dụng tiền mặt rất lớn, việc phạt nguội và khấu trừ tiền trong tài khoản của người vi phạm là khó có thể thực hiện được. Để xác định được người vi phạm thông qua camera tại Việt Nam là điều rất khó, việc xác minh người vi phạm đó có tài sản hay không cũng là việc rất khó. Chính vì thế để xử phạt một hành vi vi phạm hành chính về giao thông đường bộ bằng việc sử dụng camera là điều không hề đơn giản. Phải trang bị đồng bộ trên nhiều tuyến phố, phải bố trí người quan sát camera, phải xác định người có hình ảnh trong camera là ai, khi ra quyết định xử phạt cần phải thông báo cho họ, phải xác định được khả năng thi hành quyết định xử phạt hành chính đối với họ. Trong bối cảnh xã hội Việt Nam hiện nay, việc quản lý về dân cư cũng như quản lý về tài chính, tài sản của công dân hiện nay còn rất hạn chế lên việc xử phạt đối với cảnh vi phạm hành chính về việc lĩnh chiếm hành lang giao thông đường bộ, chiếm dụng vỉa hè là điều rất khó khăn.

Để có thể thực hiện cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 trong lĩnh vực xử phạt hành chính về giao thông đường bộ và đường sắt thì trước tiên cần phải nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của mọi công dân, phải đồng bộ cơ sở vật chất kĩ thuật hạ tầng giao thông. Cần phải quản lý tài chính trong xã hội thông qua các công cụ thanh toán điện tử, hạn chế sử dụng tiền mặt, thực hiện nhiều giải pháp tích cực để đảm bảo quyền lợi của những người sinh sống, mưu sinh từ vỉa hè, tăng cường sử dụng các phương tiện thanh toán điện tử... thì mới có thể tiến hành phạt nguội, và khấu trừ tài khoản của người vi phạm để thi hành biện pháp xử phạt. Đây là vấn đề có tính chất lâu dài, để triển khai thì phải có lộ trình cụ thể để đảm bảo những điều kiện cần và đủ cho các quyết định xử phạt thông qua công cụ kiểm soát là camera.

Minh Châu