Mỹ quyết liệt cấm rác thải nhựa tại các công viên vì mối đe dọa nghiêm trọng tới sức khỏe và môi trường

Tháng 9/2023, Chính phủ Mỹ công bố kế hoạch loại bỏ nhựa sử dụng một lần trên các khu vực đất công vào năm 2032. Những khu vực này bao gồm các công viên quốc gia, nơi trú ẩn động vật hoang dã trong thập kỷ tới.

Bộ Nội vụ Mỹ cho biết rác thải nhựa là một trong những vấn đề môi trường phải được ưu tiên giải quyết. Những rác thải nhựa dùng một lần được đưa vào danh mục loại bỏ gồm chai lọ, túi nilon, thìa dĩa nhựa.

Phát ngôn của cơ quan này nêu việc dùng nhựa một lần đang phá hủy môi trường sống của các loại động vật hoang dã trên khắp thế giới. Tuy nhiên số liệu cho thấy chưa tới 10% lượng rác thải nhựa được tái chế và tỷ lệ tái chế không còn tăng trong thời gian qua.

Các đại dương là nơi chứa tất cả các nguồn ô nhiễm. Trong hơn 300 triệu tấn nhựa được sản xuất hàng năm, ít nhất 14 triệu tấn nhựa thải ra đại dương mỗi năm. Rác thải nhựa chiếm 80% tổng số rác thải biển được tìm thấy từ vùng nước bề mặt đến trầm tích biển sâu.

Các loài sinh vật biển ăn phải hoặc bị vướng vào mảnh vụn nhựa, gây thương tích nặng và tử vong. Ô nhiễm nhựa đe dọa an toàn và chất lượng thực phẩm, sức khỏe con người, du lịch ven biển và góp phần gây ra biến đổi khí hậu. 

Động thái của Bộ Nội vụ Mỹ bắt nguồn từ sáng kiến năm 2022 của Bộ trưởng Deb Haaland, nhằm loại bỏ dần đồ nhựa dùng một lần trong vòng một thập kỷ.

Để thực hiện được mục tiêu, cơ quan này cho biết thêm tất cả các cơ quan và văn phòng đều đã hoàn tất các kế hoạch mua sắm và sử dụng bền vững. Các trạm cấp nước được lắp đặt để người dân dễ sử dụng bình cá nhân, tăng cường tái chế; hợp tác với các đơn vị khai thác đất công để giảm lượng chai, túi và đồ dùng bằng nhựa.

Đến hiện tại, Bộ Nội vụ Mỹ chưa công bố thông tin về kết quả chiến lược giảm nhựa dùng một lần nói trên. Tuy nhiên những động thái về cấm túi nilon tại một số địa phương của Mỹ đã có tác dụng tích cực.

Hồi tháng 1/2024, Diễn đàn Kinh tế thế giới dẫn nguồn báo cáo từ các tổ chức phi lợi nhuận về môi trường của Mỹ cho thấy lệnh cấm túi nhựa đã làm giảm đáng kể số lượng túi được sử dụng.

Số liệu cho thấy sau lệnh cấm ở 3 bang gồm New Jersey, Philadelphia và Vermont và 2 thành phố Portland, Oregon và Santa Barbara thuộc California, đã giảm được khoảng 6 tỷ túi nilon sử dụng một lần mỗi năm. Theo tổ chức Environment America, số túi nilon này gấp khoảng 42 lần chu vi trái đất. Ngoài ra các nghiên cứu cho thấy lệnh cấm túi nilon có thể cắt giảm việc sử dụng khoảng 300 túi đối với mỗi người trong một năm.

Tuy nhiên, các báo cáo cũng nêu ra tình trạng các công ty lợi dụng kẽ hở để thay thế túi nhựa mỏng dùng một lần bằng túi nhựa dày hơn, được dán nhãn là có thể tái chế. Như vậy, khối lượng rác thải nhựa ra tính trên mỗi người sẽ gia tăng nếu không có biện pháp thay thế phù hợp.

Cùng với nhiều quốc gia trên thế giới, Việt Nam đã cam kết hành động mạnh mẽ thực hiện giảm thiểu rác thải nhựa. Nghị định số 08/2022/NĐ-CP cũng đã quy định lộ trình hạn chế sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa.

Theo đó, từ ngày 1/1/2026, Việt Nam sẽ không sản xuất và nhập khẩu túi nilon khó phân hủy sinh học có kích thước nhỏ hơn 50cm x 50cm. Sau ngày 31/12/2030, Chính phủ yêu cầu dừng sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa.

Từ năm 2022, Luật Bảo vệ môi trường 2020 chính thức có hiệu lực. Tại điều 73 quy định: Tổ chức, cá nhân có trách nhiệm hạn chế sử dụng, giảm thiểu, phân loại, thải bỏ chất thải là sản phẩm nhựa sử dụng một lần và bao bì nhựa khó phân hủy sinh học theo quy định; không thải bỏ chất thải nhựa trực tiếp vào hệ thống thoát nước, ao, hồ, kênh, rạch, sông và đại dương. Nghị định số 08/2022/NĐ-CP cũng đã quy định lộ trình hạn chế sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa.

Theo đó các tổ chức, cá nhân có trách nhiệm hạn chế sử dụng, giảm thiểu, phân loại, thải bỏ chất thải là sản phẩm nhựa sử dụng một lần và bao bì nhựa khó phân hủy sinh học theo quy định; không thải bỏ chất thải nhựa trực tiếp vào hệ thống thoát nước, ao, hồ, kênh, rạch, sông và đại dương.

Chất thải nhựa phát sinh từ hoạt động du lịch và dịch vụ biển, kinh tế hàng hải, khai thác dầu khí và tài nguyên khoáng sản biển, nuôi trồng và khai thác thủy sản phải được thu gom, lưu giữ và chuyển giao cho cơ sở có chức năng tái chế và xử lý.

Các sản phẩm thân thiện môi trường, sản phẩm thay thế sản phẩm nhựa sử dụng một lần và sản phẩm thay thế bao bì nhựa khó phân hủy sinh học được chứng nhận thì được hưởng ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của pháp luật.

Chất thải nhựa phải được thu gom, phân loại để tái sử dụng, tái chế hoặc xử lý theo quy định của pháp luật. Chất thải nhựa không thể tái chế phải được chuyển giao cho cơ sở có chức năng xử lý theo quy định. Chất thải nhựa phát sinh từ hoạt động kinh tế trên biển phải được thu gom để tái sử dụng, tái chế hoặc xử lý và không được xả thải xuống biển.

An Dương (T/h)