Ngăn chặn buôn lậu thuốc lá: Bài toán còn nan giải
10:20 20/04/2022(VietQ.vn) - Trong bối cảnh công tác chống buôn lậu của chúng ta chưa thực sự hiệu quả thì chính sách thuế cũng là 1 phương pháp để cân đối, khuyến khích những người sản xuất trong nước kiểm soát chất lượng.
Buôn lậu thuốc lá chưa bao giờ hết “nóng” bởi mối lợi nhuận khủng mà mặt hàng này mang lại. Theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA), thời gian qua, tình hình chống buôn lậu thuốc lá đã đạt nhiều kết quả tích cực nhờ sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của Chính phủ. Ban chỉ đạo 389 cùng các lực lượng chức năng đã triển khai hiệu quả các cuộc điều tra biên giới thường xuyên và giám sát thị trường toàn quốc, phát hiện nhiều vụ buôn bán thuốc lá bất hợp pháp.
Đặc biệt, trong hai năm gần đây khi việc lưu thông hàng hóa trong nước và giao thương qua biên giới được kiểm soát chặt chẽ hơn do tình hình Covid-19, công tác chống thuốc lá lậu đã có những tiến triển đáng kể. Cụ thể, số lượng thuốc lá lậu bị bắt giữ trong năm 2020 tăng gần gấp đôi so với 2019, thị phần thuốc lá lậu trong năm 2020 theo đó cũng giảm gần 2%.
Tuy nhiên, tình trạng buôn lậu thuốc lá vẫn diễn biến vô cùng phức tạp, hành vi của các đối tượng ngày càng tinh vi như thách thức cơ quan chức năng. Buôn bán thuốc lá lậu thường tập trung ở hai nhãn hiệu phổ biến nhất là Jet và Hero, chiếm hơn 80% thị phần thuốc lá lậu. Lợi nhuận thu được từ một bao thuốc lá Jet nhập lậu từ biên giới khoảng 7.000 - 8.000 đồng, cao gấp 3 lần so với các sản phẩm thuốc lá hợp pháp cùng phân khúc.
Đồng thời, các yếu tố khách quan như đường biên giới phức tạp với nhiều đường mòn lối mở, phương thức vận chuyển của các đối tượng ngày càng đa dạng, tinh vi, hay việc lợi dụng cư dân sống ở vùng biên giới trung chuyển… cũng gây rất nhiều khó khăn cho lực lượng biên phòng trong kiểm soát tình hình.
Theo GS. TS Hoàng Văn Cường, Ủy ban Tài chính ngân sách Quốc hội, có rất nhiều biện pháp ngăn chặn buôn lậu thuốc lá toàn diện từ việc kiểm soát cửa khẩu đến kiểm soát trong nước. Mặc dù các lực lượng thực thi đã cố gắng nỗ lực triển khai, tuy nhiên tình trạng buôn lậu thuốc lá vẫn không suy giảm mà có xu hướng gia tăng để lại nhiều hệ lụy.
Trong bối cảnh công tác chống buôn lậu của chúng ta chưa thực sự hiệu quả, GS. TS. Hoàng Văn Cường cho rằng, chính sách thuế cũng là 1 phương pháp để cân đối, giảm động lực của những người buôn lậu, đồng thời khuyến khích người sản xuất trong nước kiểm soát chất lượng.
Bên cạnh đó, cần tăng cường tuyên truyền vận động người tiêu dùng sử dụng có lựa chọn dù không thể bỏ ngay thói quen nghiện thuốc nhưng sẽ thay đổi dần hành vi, chuyển từ sử dụng sản phẩm độc hại nhiều gây thiệt hại mạnh sang sản phẩm ít gây hại hơn rồi bỏ hẳn.
Ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cũng nhận định, tăng thuế đối với thuốc lá phải đi đôi với xử lý tốt chống buôn lậu. Nếu chỉ tăng thuế thôi không giải quyết được vấn đề, bỏ quên việc chống buôn lậu thì sẽ ảnh hưởng nặng nề.
Nghị định 98/2020/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 15/10/2020 quy định người có hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ và giao nhận thuốc lá điếu nhập lậu có số lượng từ dưới 50 bao sẽ bị phạt tiền đến 3 triệu đồng. Như vậy, theo quy định này, chế tài xử phạt hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ và giao nhận dù chỉ 1 bao thuốc lá nhập lậu có thể bị phạt tiền tới 3 triệu đồng.
Thanh Tùng
