Nguy cơ rình rập từ những loại cá giá rẻ: Cẩn trọng trước khi đưa lên mâm cơm

Những loại cá kích thước lớn như cá ngừ đại dương, cá mập, cá kiếm hay cá thu vua thường nằm ở đỉnh chuỗi thức ăn biển. Do sống lâu và ăn các sinh vật nhỏ hơn, chúng có xu hướng tích lũy lượng lớn thủy ngân, đặc biệt là ở dạng methyl-thủy ngân – một kim loại nặng.

Chất này đã được chứng minh có thể gây tổn hại đến hệ thần kinh, gan, thận và ảnh hưởng nghiêm trọng tới thai nhi nếu phụ nữ mang thai ăn phải. Một số nghiên cứu cũng cảnh báo mối liên hệ giữa việc tiêu thụ thực phẩm nhiễm thủy ngân với ung thư đại trực tràng và rối loạn chuyển hóa.

Dù giàu dinh dưỡng, các tổ chức y tế đều khuyến cáo chỉ nên ăn cá biển lớn 1–2 lần mỗi tháng, không quá 100 gram mỗi lần để hạn chế tích lũy độc tố.

Tại nhiều chợ truyền thống hoặc siêu thị nhỏ, cá biển đông lạnh thường được bày bán với mức giá hấp dẫn. Tuy nhiên, nếu không được bảo quản đúng cách, loại cá này rất dễ bị biến chất.

Quá trình rã đông – cấp đông lặp đi lặp lại khiến các acid béo không bão hòa trong cá bị oxy hóa, sinh ra mùi khét, vị tanh nồng và màu sắc bất thường. Khi nấu, cá có thể tạo ra các hợp chất gây viêm, làm tăng gánh nặng cho gan và gia tăng nguy cơ ung thư nếu ăn thường xuyên.

Ảnh minh họa.

Để đảm bảo an toàn, người tiêu dùng nên chọn cá đông lạnh có bao bì nguyên vẹn, rõ hạn sử dụng. Bảo quản đúng chuẩn nhiệt độ lạnh sâu, tránh mua cá đã rã đông nhiều lần, có mùi lạ, nhớt hoặc đổi màu. Tốt nhất vẫn là ưu tiên cá tươi sống hoặc đông lạnh trong thời gian ngắn.

Các loại cá khô, cá muối được ưa chuộng nhờ tính tiện lợi và giá thành phải chăng nhưng ít ai biết đây lại là nhóm thực phẩm được nhiều nghiên cứu cảnh báo có liên quan đến ung thư vòm họng và vùng đầu cổ. Nguyên nhân là trong quá trình chế biến, nếu cá được xông khói, phơi sấy hoặc ướp muối ở điều kiện không chuẩn, các hợp chất nitrosamine – một trong những chất có khả năng gây ung thư có thể hình thành.

Ngoài ra, việc phơi sấy trong môi trường ẩm thấp, mất vệ sinh còn có nguy cơ sinh ra nấm mốc tạo aflatoxin – độc tố liên quan đến ung thư gan. Chưa kể, nhiều loại cá khô còn bị tẩm hóa chất bảo quản độc hại, không rõ nguồn gốc. Do đó, người tiêu dùng nên hạn chế sử dụng sản phẩm cá khô, cá muối không nhãn mác, không rõ quy trình chế biến. Nếu có dùng nên chọn thương hiệu uy tín và ăn với lượng rất hạn chế.

Không thể phủ nhận cá là nguồn thực phẩm quý giá, giàu omega-3, đạm dễ tiêu và khoáng chất nhưng để cá thực sự là “chìa khóa vàng” cho sức khỏe, người tiêu dùng cần tuân thủ nguyên tắc chọn và chế biến an toàn: Ưu tiên cá tươi, có nguồn gốc rõ ràng, mắt trong, mang đỏ, thịt chắc, không nhớt.

Hạn chế cá biển lớn tích thủy ngân – chỉ nên ăn 1–2 lần/tháng. Tránh cá đông lạnh không rõ hạn sử dụng hoặc rã đông nhiều lần. Hạn chế tối đa cá khô, cá muối, nếu ăn phải chọn nơi uy tín và dùng ít. Chế biến nhẹ nhàng: hấp, luộc, áp chảo; tránh chiên kỹ, nướng cháy sinh độc tố.

Theo chuyên gia thực phẩm, quan niệm "cá nào cũng tốt” không còn là chân lý tuyệt đối trong thế giới hiện đại đầy rủi ro thực phẩm. Người tiêu dùng thông minh cần tỉnh táo trước những lựa chọn “ngon – bổ – rẻ” để không đánh đổi sức khỏe bằng chính bữa ăn hàng ngày của gia đình mình.

 Thanh Hiền (t/h)