Nguy hại từ kem hỗ trợ điều trị nám chứa chất huỳnh quang và kim loại nặng

Những vết thâm, nám luôn là nỗi ám ảnh đối với phái đẹp. Để nhanh chóng làm mờ vết thâm, trị nám, không ít chị em tìm đến các loại serum, mỹ phẩm được quảng cáo có tác dụng “thần thánh”. 

Kem hỗ trợ điều trị nám da là một trong những sản phẩm được nhiều người ưa chuộng nhờ cách sử dụng rất đơn giản và dễ dàng thực hiện. Nó có tác dụng ức chế sự hình thành của sắc tố melanin – nguyên nhân gây ra các đốm tàn nhang trên da, từ đó giúp làm mờ vết thâm nám. Đồng thời, trong kem hỗ trợ điều trị nám còn chứa các chất có công dụng dưỡng ẩm cho da, phục hồi các tổn thương giúp da khỏe mạnh và trắng mịn.

Dựa vào nhu cầu của khách hàng, hiện nay trên thị trường có rất nhiều thương hiệu và sản phẩm hỗ trợ điều trị nám da khác nhau. Nếu sử dụng sản phẩm chất lượng và phù hợp, tình trạng nám có thể được cải thiện rõ ràng và ngược lại. Tuy nhiên trong rất nhiều trường hợp, hiệu quả không thấy đâu nhưng làn da lại bị tàn phá vì các loại hóa chất độc hại trong đó phải nhắc tới chất huỳnh quang, kim loại nặng.

Nói về chất huỳnh quang có trong mỹ phẩm, theo PGS. TS Trần Hồng Côn (Khoa Hóa thuộc trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội), huỳnh quang là hiện tượng tự phát sáng. Trong mỹ phẩm, khi dùng có thể tạo nên cảm quan màu da sáng và đẹp hơn. Tuy có hàng trăm chất phát sáng khác nhau nhưng để xác định mức độ độc hại thì cần phải biết cụ thể chất đó là gì. Những loại mỹ phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc khả năng chứa chất phát quang không an toàn là rất lớn.

PGS. TS Trần Hồng Côn cũng thể hiện mối quan ngại, nếu sử dụng mỹ phẩm chứa huỳnh quang đều đặn hàng ngày mà không được kiểm định rõ nguồn gốc, chất huỳnh quang hóa học sẽ ngấm vào tế bào da. Mặc dù ngay khi bôi mỹ phẩm chứa huỳnh quang lên da sẽ thấy da đẹp hơn vì che được mọi khuyết điểm, da trắng sáng, căng mịn… nhưng dùng về lâu về dài sẽ bị hóa chất này ăn mòn. Sau thời gian sử dụng, da dễ bị xỉn, dễ gặp mẫn cảm với các chất khác. Khi da dễ bị kích ứng hơn, còn có nguy cơ mắc bệnh về da, viêm nhiễm, dị ứng… 

Sự thật chất huỳnh quang dùng trong mỹ phẩm làm trắng da như một chất đánh lừa thị giác, vì bản chất nó không thể làm giảm lượng melanin, nhưng làm da của chúng ta trở nên trắng hơn. Bên cạnh đó, một số nhà nghiên cứu đã chứng minh việc tiếp xúc lâu dài chất huỳnh quang sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển và tăng trưởng bình thường của tế bào, có thể gây đột biến tế bào, dẫn tới ung thư da. Chưa kể đến việc chúng bám lâu trên bề mặt da, gây các phản ứng kích ứng, dị ứng cho da người dùng. 

Thực tế, theo thông tin từ Bệnh viện Da liễu trung ương, đã có nhiều bạn gái còn rất trẻ nhưng phải nhập viện để khám xem tại sao da lại đỏ ửng, nhiều mụn và vẫn xuất hiện thêm vết nám, mặc dù đã dừng loại kem bôi này. Theo lời người bệnh tên B (Hà Nội), vì muốn có làn da trắng và hết các vết nám nhỏ li ti, cô đã mua kem hỗ trợ điều trị nám từ một người bạn với nhiều lời quảng cáo hấp dẫn, nhưng dùng được một thời gian cô thấy da mặt bất ổn nên dừng lại. Tuy nhiên, sau khi dừng không sử dụng kem, da mặt vẫn không ngừng hết biểu hiện mẩn đỏ, nổi mụn, các vết nám ngày càng rõ hơn, vì lo sợ cô đã phải nhập viện để khám. Tại Bệnh viện, sau khi khám và phân tích da cho thấy phản quang khi chụp dưới tia UV. Đó chính là do chất huỳnh quang có trên da mặt, dù bệnh nhân này đã dừng tất cả các sản phẩm 2 ngày.

Còn đối với kim loại nặng như thủy ngân, đây là chất có tác dụng ngăn chặn tế bào sắc tố phát triển. Thủy ngân thường xuất hiện trong các loại kem dưỡng da, phấn mắt, kem hỗ trợ điều trị nám để tạo tác dụng làm sáng da nhanh. Tuy nhiên, thủy ngân là kim loại nặng gây hại đến sức khỏe và đã bị cấm sử dụng trong các loại kem thoa trên da. Bởi đối với mỹ phẩm có tác dụng hỗ trợ điều trị nám có chứa thủy ngân vượt ngưỡng có thể làm da sạm, nám nhiều hơn, da mỏng hơn, giãn mạch, nổi mụn trứng cá và tình trạng này ngày càng trở nên nặng nề hơn.

Đặc biệt, khi tích tụ quá nhiều trong cơ thể, thủy ngân có thể gây độc hại, dẫn tới một loạt triệu chứng ngộ độc thủy ngân như: mệt mỏi, đờ đẫn, đau đầu, ho, đau tức ngực, khó thở, viêm mô phổi, thay đổi hành vi như cáu kỉnh, trầm cảm hoặc dễ bị kích động, thiếu tập trung,… Trên phương diện cộng đồng, các loại kem chứa thủy ngân tiềm ẩn nguy cơ không được xử lý đúng cách và bị loại bỏ đi vào nguồn nước, từ đó đi vào chuỗi thức ăn và gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người trên quy mô lớn. Dù gây ra nhiều tác hại nhưng thực tế thời gian qua đã không ít sản phẩm kem hỗ trợ điều trị nám chứa chất nguy hiểm này bị lực lượng chức năng phát hiện và thu hồi.

Điển hình, vào năm 2018, tại công văn số 8969/QLD-MP gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố và Công ty TNHH Hoa Việt (địa chỉ tại chi nhánh số 60/18, tổ 28, khu phố 5, phường Trảng Dài, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai), Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế đã thông báo đình chỉ lưu hành và thu hồi trên toàn quốc đối với 3 sản phẩm mỹ phẩm do chi nhánh Công ty TNHH Hoa Việt sản xuất gồm: Cream new white tobe effective after 5 days; Cream Victory tobe effective after 5 days và kem tàn nhang - tái tạo ngừa lão hóa Lavish skin as you do kết quả kiểm nghiệm của Trung tâm Kiểm nghiệm Đồng Nai cho thấy 3 sản phẩm này không đạt yêu cầu chất lượng về chỉ tiêu giới hạn kim loại nặng trong mỹ phẩm (chứa hàm lượng thủy ngân vượt quá mức cho phép).

Vào chiều 27/12/2022, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) phát đi văn bản gửi Sở Y tế các địa phương thông báo về một mẫu sản phẩm “kem chuyên nám” có hàm lượng thủy ngân vượt quá giới hạn cho phép. Theo đó mẫu sản phẩm ghi "kem chuyên nám" (số lô: 06 HD FN5G; sản xuất ngày 1/6/2020; hạn dùng 1/6/2023) được lấy tại cơ sở mỹ phẩm Minh Quý (tại chợ Tân Châu, khu phố 1, thị trấn Tân Châu, tỉnh Tây Ninh) để kiểm nghiệm. Trên nhãn của mẫu sản phẩm ghi thông tin phân phối độc quyền bởi Công ty TNHH Thương mại Mỹ phẩm Huỳnh Đỗ Cosmetics ở Kiên Giang. Kết quả, mẫu này không đáp ứng quy định về chỉ tiêu giới hạn kim loại nặng trong mỹ phẩm, cụ thể là hàm lượng thủy ngân vượt quá giới hạn cho phép. Do đó, Cục Quản lý Dược đã yêu cầu đình chỉ lưu hành, thu hồi trên toàn quốc lô sản phẩm trên.

Trước tác hại của các hóa chất tiềm ẩn trong sản phẩm mỹ phẩm trị nám, theo giới chuyên gia, các loại mỹ phẩm chính hãng uy tín trước khi tung ra thị trường phải trải qua quy trình kiểm soát nghiêm ngặt từ khâu nghiên cứu công thức, lựa chọn nguyên liệu, sản xuất, thử nghiệm lâm sàng đến bảo quản và vận chuyển. Trong khi đó các sản phẩm không rõ nguồn gốc, kém chất lượng thường tiềm ẩn nhiều mối nguy cơ từ hóa chất độc hại. Do đó, khi lựa chọn sản phẩm này cần đặc biệt lưu ý, đọc kỹ thành phần có trong sản phẩm, lựa chọn sản phẩm uy tín, có thương hiệu.

Ngoài ra, để chữa được nám da, các bác sĩ phải kiểm da, sinh thiết da... để biết các vấn đề của da, từ đó đưa liệu trình cho phù hợp. Vì vậy, nếu muốn trắng da, hết nám, việc thăm khám các bác sĩ da liễu là rất cần thiết. Ngoài tuân thủ điều trị, tuyệt đối không dùng các loại kem bôi không rõ nguồn gốc, người bệnh cần có chế độ sinh hoạt khoa học. Uống đủ nước hàng ngày sẽ giúp da khỏe đẹp hơn, không đợi khát mới uống, cần uống đủ nước cho cơ thể để tránh cho da bị thiếu nước, sẽ khô và nứt nẻ. Cần ăn nhiều rau củ quả để cung cấp chất xơ cho cơ thể. Vì chất xơ trong chế độ ăn hàng ngày giúp loại bỏ chất béo, chất thải, độc tố và các gốc tự do, chúng là những yếu tố chính để chống lại quá trình lão hóa tự nhiên.

Chế độ ăn uống để có làn da đẹp không thể thiếu Omega - 3 và Omega - 6. Đây là các axit béo thiết yếu không thể được tạo ra trong cơ thể, phải có được thông qua chế độ ăn uống. Omega - 3 trong cá và các nguồn thực vật có dầu như hạt lanh và dầu, hạt chia, quả óc chó, dầu hạt cải... Axit béo Omega - 6 có chứa trong các loại thực phẩm như: Dầu đậu nành, dầu ngô và dầu hướng dương...

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13646:2023 về Mỹ phẩm- Phương pháp phân tích- xác định hàm lượng asen, cadimi, chì, thủy ngân bằng phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử Tiêu chuẩn này quy định phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử để xác định hàm lượng các kim loại nặng asen, cadimi, chì, thủy ngân trong sản phẩm mỹ phẩm. Về nguyên tắc, tiêu chuẩn này quy định, sau khi phá hủy các hợp chất hữu cơ bằng phương pháp vi sóng cao áp hoặc phương pháp khô, kim loại nặng được xác định bằng phương pháp quang phổ hấp thu nguyên tử dùng lò graphit (GF-AAS), hóa hơi lạnh (MV-AAS) hoặc hóa hơi hydride (HG-AAS). Tất cả thuốc thử được sử dụng phải là loại tinh khiết phân tích, dùng cho quang phổ hấp thụ nguyên tử. Công việc phân tích phải được tiến hành trong môi trường phòng thử nghiệm phù hợp, được trang bị bảo hộ cá nhân (ví dụ: kính bảo hộ, quần áo bảo hộ lao động, găng tay). Về hàm lượng, đối vớ acid nitric đậm đặc: acid hydrocloric 37 % (kl/kl); Hydrogen peroxid 30 % (tt/tt); Nước (điện trở suất ≥ 18,2 MΩ.cm); Dung dịch acid nitric (HNO3) 0,5 % (tt/tt); Dung dịch acid sulfuric (H2SO4) 1 N; Dung dịch thiếc (II) clorid (SnCI2) 10 %: Hòa tan 20 g thiếc (II) clorid dihydrat trong 40 mL acid hydrocloric bằng cách đun nóng, để nguội, thêm nước để được 200 mL dung dịch; Dung dịch natri borohydrid (NaBH4) 0,5 %: Hòa tan 2,5 g natri hydroxyd và 2 g natri borohydrid trong nước để được 500 mL dung dịch; Dung dịch hấp phụ Hg; Dung dịch KMnO4 0,5 % trong acid sulfuric 5 %; Dung dịch acid hydrocloric (HCI) 5 N; Dung dịch kali iod (KI) 20 % (kl/tt).

An Dương (T/h)