Nhanh chóng hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật về nguyên liệu và sản phẩm sữa

Trong nhiều năm qua, thị trường sữa tại Việt Nam phần lớn vẫn dựa vào sữa nhập khẩu, sữa bột hoặc sản phẩm hoàn nguyên từ nguyên liệu cô đặc. Điều này khiến chất lượng, hàm lượng dinh dưỡng và tính đồng bộ của sản phẩm khó được kiểm soát một cách toàn diện. Một trong những nguyên nhân quan trọng là hệ thống tiêu chuẩn và quy chuẩn hiện hành chưa phân định rõ ràng giữa các dòng sản phẩm như sữa tươi, sữa hoàn nguyên, sữa pha lại hay sữa chế biến. Khi khái niệm chưa thống nhất, người tiêu dùng rất khó phân biệt bản chất sản phẩm, trong khi doanh nghiệp lại thiếu cơ sở pháp lý để ghi nhãn minh bạch.

Thực tế, Việt Nam đã ban hành một số tiêu chuẩn quan trọng như TCVN 7405:2018 áp dụng cho sữa tươi dùng làm nguyên liệu chế biến, hay TCVN 11682:2016 về quy phạm thực hành vệ sinh đối với sữa và các sản phẩm sữa, nhằm bảo đảm an toàn thực phẩm trong toàn chuỗi sản xuất. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nhiều tiêu chuẩn vẫn chưa bao quát hết các tiêu chí quan trọng như yêu cầu về nguồn gốc nguyên liệu, hàm lượng đạm, chất béo, hay các chỉ tiêu dinh dưỡng cần thiết để đánh giá đúng chất lượng. Việc cập nhật chậm dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp cung cấp thông tin chưa đầy đủ, trong khi người tiêu dùng dễ hiểu nhầm về bản chất dinh dưỡng giữa các nhóm sản phẩm.

Khôi phục sản xuất thông qua chính sách và minh bạch tiêu chuẩn sẽ giúp thị trường sữa Việt Nam phát triển trở lại 

Trong khi đó, thị trường sữa Việt Nam ngày càng đa dạng, từ sản phẩm tươi thanh trùng, tiệt trùng đến các dòng sữa pha lại hoặc sữa đặc chế cho nhóm trẻ nhỏ, người cao tuổi. Việc xây dựng một hệ thống tiêu chuẩn khoa học, rõ ràng và dễ hiểu sẽ giúp tạo ra mặt bằng chung cho chất lượng, tránh tình trạng cạnh tranh thiếu minh bạch giữa doanh nghiệp, đồng thời nâng cao niềm tin của người tiêu dùng. Điều này càng trở nên cấp thiết khi trẻ em và người cao tuổi, được xem là hai nhóm tiêu thụ chính có yêu cầu đặc biệt về dinh dưỡng, an toàn và truy xuất nguồn gốc nguyên liệu.

Để khôi phục tiềm năng tại thị trường trong nước, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam Nguyễn Xuân Dương cho rằng, trước hết cần bắt đầu từ sự đồng bộ trong tư duy và chiến lược phát triển. Theo đó, Chiến lược phát triển đàn bò sữa trong nước phải được gắn chặt, hiệu quả với Chiến lược phát triển ngành sữa Việt Nam giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn 2050 mà Bộ Công Thương đang trình Thủ tướng Chính phủ.

“Muốn ngành công nghiệp sữa phát triển đúng nghĩa thì động lực phải đến từ chăn nuôi bò sữa trong nước. Chúng ta không có không gian rộng cho bò sữa như các nước ôn đới, nhưng lại có lợi thế rất lớn về sinh khối cây cỏ và lực lượng lao động nông thôn dồi dào. Đây chính là nền tảng để phát triển đàn bò sữa nội địa”, ông Dương nhấn mạnh.

Theo ông, khi ngành sữa phát triển dựa trên nguồn nguyên liệu sữa tươi trong nước, không chỉ tạo ra sản phẩm chất lượng cho người tiêu dùng, mà còn hình thành sinh kế bền vững, giải quyết việc làm cho nông dân, qua đó phát huy đúng tiềm năng của nông nghiệp Việt Nam.

Giải pháp thứ hai được Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam đặc biệt nhấn mạnh là hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về nguyên liệu và sản phẩm sữa theo hướng khoa học, minh bạch, dễ hiểu.

Ông Dương chia sẻ: “Nhiều người làm trong ngành chăn nuôi bò sữa đều tin rằng, người chăn nuôi đã sẵn sàng. Chỉ cần thị trường minh bạch, người tiêu dùng phân biệt rõ đâu là sữa thật, đâu là giá trị dinh dưỡng đích thực, thì đàn bò sữa trong nước sẽ ùn ùn quay trở lại, chưa cần đến những chính sách quá lớn”.

Theo ông, khi người tiêu dùng ý thức rõ giá trị dinh dưỡng của sữa - đặc biệt là sữa tươi, thì nhu cầu thị trường sẽ tự nhiên tăng lên. Chính sức kéo từ thị trường đó sẽ tạo động lực trực tiếp để ngành chăn nuôi bò sữa phục hồi và phát triển.

Giải pháp thứ ba là Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các địa phương cần khẩn trương tổng kết, đánh giá 5 năm triển khai Chiến lược phát triển ngành chăn nuôi, trong đó có nội dung về bò sữa. Việc đánh giá này nhằm nhận diện rõ những “điểm nghẽn” và kịp thời ban hành chính sách khôi phục đàn bò sữa trong khu vực chăn nuôi nông hộ - một lợi thế rất đặc thù của Việt Nam.

Ở góc độ tổng thể, ông Dương khẳng định, nếu các bộ, ngành và địa phương thực sự nhìn thấy vấn đề và quyết tâm phối hợp, thì Việt Nam hoàn toàn có thể khôi phục nhanh đàn bò sữa, thậm chí không cần đặt nặng việc “tái cơ cấu” theo cách cứng nhắc, mà bằng sự thống nhất nhận thức và hành động.

Trong tương lai, việc chuẩn hóa hệ thống tiêu chuẩn quy chuẩn sẽ mang lại lợi ích thiết thực. Với người tiêu dùng, thông tin sản phẩm trở nên minh bạch hơn, giúp dễ dàng phân biệt đâu là sữa tươi nguyên chất, đâu là sữa hoàn nguyên hay sữa chế biến từ bột. Điều này không chỉ cải thiện khả năng lựa chọn mà còn bảo vệ quyền lợi về dinh dưỡng, nhất là đối với nhóm đối tượng nhạy cảm. Đối với doanh nghiệp và người chăn nuôi, tiêu chuẩn minh bạch tạo động lực phát triển theo hướng chuyên nghiệp, nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của ngành sữa. Khi thị trường trong nước có hệ thống tiêu chuẩn phù hợp, khả năng xuất khẩu sản phẩm sữa của Việt Nam cũng sẽ được nâng cao, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật tại các quốc gia nhập khẩu.

Bảo Linh (t/h)