Cơ hội và thách thức trong quá trình chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế tuần hoàn

Trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến những tác động nặng nề của khủng hoảng khí hậu và ô nhiễm môi trường, tại Hội nghị COP29 được tổ chức tại Baku, Azerbaijan với chủ đề “Đoàn kết vì một thế giới xanh”, các nguyên thủ quốc gia, các học giả, tổ chức quốc tế đã cùng thảo luận và đạt được những cam kết quan trọng nhằm hiện thực hóa mục tiêu giảm mạnh phát thải khí nhà kính và đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Quý Kiên cho biết, là một bên tham gia tích cực và có trách nhiệm trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, để thực hiện cam kết này, Việt Nam chủ động xây dựng, ban hành nhiều cơ chế chính sách thúc đẩy chuyển đổi xanh, tăng trưởng xanh và đạt nhiều kết quả quan trọng sau nhiều năm triển khai.

Trong những năm qua, phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam đã sớm nhận được sự quan tâm, định hướng và chỉ đạo thống nhất của Đảng và Nhà nước. Cụ thể, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 với những quy định pháp lý hóa việc thúc đẩy thực hiện kinh tế tuần hoàn đã nhận được sự ủng hộ, quan tâm của các Bộ, ngành, các hiệp hội ngành nghề và cộng đồng doanh nghiệp, hợp tác xã và các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Bên cạnh đó, kinh tế tuần hoàn đã được lồng ghép vào các chiến lược, chương trình, đề án, quy hoạch, kế hoạch phát triển của các ngành, lĩnh vực và địa phương. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã xác định xây dựng kinh tế tuần hoàn là một trong những định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045.

Kinh tế tuần hoàn là nhiệm vụ của toàn xã hội, cần sự vào cuộc đồng bộ của chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng. Ảnh minh họa

Đến nay, phát triển kinh tế tuần hoàn đã được xác định là một trong những định hướng ưu tiên để thực hiện mục tiêu chung nhằm quản lý chất thải, sử dụng hiểu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu. Kinh tế tuần hoàn cũng đã được lồng ghép vào các chiến lược, chương trình, đề án, quy hoạch, kế hoạch phát triển của các ngành, lĩnh vực và địa phương.

Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, thì quá trình chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế tuần hoàn cũng đối mặt với một số thách thức nhất định. Theo phân tích của Thứ trưởng Kiên thì, nhiều doanh nghiệp và tổ chức vẫn chưa thực sự nhận thức đầy đủ về lợi ích của mô hình này, trong khi việc xây dựng các hệ thống quản lý chất thải hiệu quả vẫn đang gặp khó khăn.

Ngoài ra, công tác truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của việc giảm thiểu chất thải và tái chế vẫn còn hạn chế. Tuy nhiên, chính những thách thức này lại mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong các lĩnh vực công nghệ xanh, tái chế, năng lượng tái tạo và vận tải xanh, không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tạo ra những cơ hội phát triển kinh tế lâu dài.

Thứ trưởng Trần Quý Kiên nhấn mạnh, Việt Nam đang tích cực tham gia vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và đã xây dựng các cơ chế chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn. Chính phủ cũng cam kết tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển công nghệ xanh và tạo dựng một môi trường kinh doanh bền vững.

Kinh tế tuần hoàn là nhiệm vụ của toàn xã hội, cần sự vào cuộc đồng bộ của chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng. Các doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện sáng tạo và đổi mới mô hình kinh doanh, phát triển chuỗi giá trị tuần hoàn, qua đó không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế.

Chính phủ cũng cam kết tạo ra một không gian, động lực cho các doanh nghiệp triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua việc cung cấp nguồn lực tài chính, công nghệ và đào tạo nhân lực. Đồng thời, sự phối hợp giữa các tổ chức quốc tế và cộng đồng doanh nghiệp sẽ là yếu tố quan trọng để thúc đẩy triển khai các sáng kiến và chính sách liên quan đến kinh tế tuần hoàn.

Mô hình kinh tế tuần hoàn đòi hỏi sự đầu tư lớn về thời gian, công sức và nguồn lực. Tuy nhiên, nếu triển khai hiệu quả, nó sẽ mở ra cơ hội phát triển kinh tế mới, tạo ra những sản phẩm và dịch vụ có giá trị gia tăng cao, đồng thời giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu phát triển bền vững.

Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam cho rằng, để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, Việt Nam cần lồng ghép thiết kế sinh thái, thiết kế tuần hoàn vào các chính sách và đưa các mục tiêu có thể đo lường được vào lộ trình kinh tế tuần hoàn, thúc đẩy đổi mới và khả năng cạnh tranh. Ưu tiên các ngành chính như nông nghiệp, điện tử, nhựa, dệt may và vật liệu xây dựng để giúp Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và mở ra các cơ hội cho tăng trưởng bền vững. Đảm bảo các thể chế hiệu quả và cấu trúc quản trị hợp lý sẽ giảm bớt rào cản và thúc đẩy đổi mới.

Mô hình kinh tế tuần hoàn đòi hỏi sự đầu tư lớn về thời gian, công sức và nguồn lực. Tuy nhiên, nếu triển khai hiệu quả, nó sẽ mở ra cơ hội phát triển kinh tế mới, tạo ra những sản phẩm và dịch vụ có giá trị gia tăng cao, đồng thời giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu phát triển bền vững.

Trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với khủng hoảng khí hậu và ô nhiễm môi trường, việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn không chỉ là một giải pháp cho Việt Nam mà còn là trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.

Về phía Việt Nam luôn mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế trong việc xây dựng chính sách, chuyển giao công nghệ và ứng dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn, từ đó góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu.

Khánh Mai (t/h)