Nỗi lo hàng giả: Người dùng thắt chặt chi tiêu, doanh nghiệp trước sức ép 'chuyển mình'

Thời gian gần đây, hàng loạt vụ sản xuất, buôn bán hàng giả bị phát hiện với quy mô lớn, thủ đoạn ngày càng tinh vi. Lợi nhuận “khủng” từ việc làm giả khiến các đối tượng không ngần ngại đầu tư máy móc hiện đại để sản xuất bao bì tinh vi nhằm qua mắt lực lượng chức năng. Thực tế này khiến người tiêu dùng không khỏi mất dần niềm tin vào thị trường, nhất là mua sắm online – nơi khó kiểm chứng nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm.

Người tiêu dùng dè chừng

Anh Lê Hồng Tú (40 tuổi), CEO một công ty đào tạo Anh ngữ tại TP.HCM cho biết đã tạm ngừng sử dụng thực phẩm chức năng dù từng sử dụng thường xuyên để bổ sung protein khi tập luyện. “Tôi mua hàng xách tay từ Mỹ qua người quen nhưng gần đây nghe nhiều về thực phẩm giả nên tạm ngừng vì lo ngại nguồn gốc thật sự của sản phẩm”, anh Tú chia sẻ.

Người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu và cẩn trọng hơn sau chiến dịch truy quét hàng giả, hàng kém chất lượng.

Tương tự, chị Lê Thùy Trang – chủ cụm sân pickleball tại phường Cát Lái (TP.HCM) cũng cho biết bản thân rất ngại mua hàng online vì đã từng mua nhầm giày thể thao, vợt chơi nhái thương hiệu lớn. “Tôi từng rất thích mua sắm qua mạng nhưng hiện tại thì thấy nản. Muốn mua nhưng không biết tin ai, tìm đâu để chắc chắn là hàng thật”, chị Trang nói.

Tình trạng này đang ảnh hưởng trực tiếp đến doanh số thương mại điện tử. Theo số liệu từ SwiftHub – một đơn vị vận chuyển chuyên phục vụ các shop online, lượng đơn hàng đã giảm khoảng 40% thời gian qua. Việc các sàn thương mại điện tử tăng thuế, siết chặt quản lý hóa đơn, truy xuất nguồn gốc và chiến dịch truy quét hàng giả khiến nhiều shop phải “thụt vòi”, không dám quảng cáo rầm rộ như trước.

Metric - đơn vị phân tích chuyên sâu các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, TikTok, Lazada… cũng ghi nhận sự giảm nhiệt đáng kể. Dù chưa có báo cáo chính thức, nhưng các dấu hiệu cho thấy hoạt động bán lẻ online đang gặp nhiều thách thức.

Báo cáo của Bộ Công thương cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, Bộ liên tục chỉ đạo tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động thương mại điện tử và gian lận thương mại. 6 tháng đầu năm, lực lượng Quản lý thị trường cả nước đã kiểm tra 11.568 vụ, xử lý 9.919 vụ vi phạm, thu về 266 tỷ đồng. Trong đó, phạt tiền hơn 121 tỷ đồng, trị giá hàng vi phạm 145 tỷ đồng. Đáng chú ý, đã có 76 vụ được chuyển sang cơ quan điều tra.

Riêng tháng cao điểm phòng, chống hàng giả, gian lận thương mại, lực lượng QLTT đã kiểm tra 3.891 vụ, xử lý 3.114 vụ, tổng số tiền xử phạt lên đến hơn 63 tỷ đồng – tăng 50% so với cùng kỳ năm trước. Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), trong 6 tháng đầu năm 2025, cơ quan này đã yêu cầu các sàn thương mại điện tử gỡ bỏ hơn 33.000 sản phẩm vi phạm và xử lý trên 11.000 gian hàng có dấu hiệu sai phạm. Đây là con số tăng đáng kể so với cùng kỳ năm trước, phản ánh mức độ siết chặt trong quản lý thương mại điện tử.

Đây là minh chứng rõ ràng nhất cho thấy sự dịch chuyển trọng tâm kiểm soát sang lĩnh vực số. Các cơ quan chức năng không chỉ dừng lại ở việc kiểm tra hàng hóa vật lý mà còn chủ động rà soát, xử lý vi phạm trên không gian mạng, nơi mà hoạt động gian lận đang ngày càng trở nên tinh vi và khó kiểm soát.

Cơ hội để doanh nghiệp chuyển mình

Theo Tổ điều hành thị trường trong nước, thị trường hàng hóa trong thời gian tới sẽ tiếp tục chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố: căng thẳng chính trị ở Trung Đông và các nước sản xuất năng lượng khiến chi phí đầu vào tăng; xu hướng bảo hộ thương mại từ các quốc gia lớn làm giảm xuất khẩu; thiên tai, dịch bệnh vào mùa mưa cũng khiến nguồn cung bị gián đoạn. 

Bên cạnh đó, thị trường lao động có nhiều biến động do quá trình tinh giản bộ máy, ứng dụng công nghệ và AI khiến người lao động lo ngại về việc làm, thu nhập. Điều này dẫn đến xu hướng thắt chặt chi tiêu, ưu tiên nhu cầu thiết yếu, hạn chế mua sắm theo cảm hứng.

Trước thực tế trên, dưới góc nhìn chuyên gia, ThS. Phạm Minh Ngọc Hà - Học viện Tài chính kiến nghị, doanh nghiệp cần đầu tư xây dựng hệ thống phân phối chính ngạch bền vững. Doanh nghiệp cần xem đây là cơ hội để chuyển mình, đầu tư bài bản vào việc xây dựng hệ thống phân phối chính ngạch, minh bạch. 

Việc chủ động tìm kiếm và hợp tác chặt chẽ với các nhà sản xuất uy tín quốc tế, ký kết hợp đồng dài hạn sẽ đảm bảo nguồn cung ổn định. Đặc biệt, việc phát triển thương hiệu và sản phẩm riêng chất lượng cao sẽ giúp doanh nghiệp giảm sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu và tăng sức cạnh tranh trên thị trường nội địa.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần đa dạng hóa nguồn cung để tránh phụ thuộc vào một kênh duy nhất. Đa dạng hóa nguồn cung, không chỉ từ một quốc gia hay một kênh, là chiến lược sống còn để giảm thiểu rủi ro biến động. Xây dựng kho dự trữ hợp lý, đủ để ứng phó với những biến động bất ngờ từ chính sách hoặc thị trường quốc tế, sẽ giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động ổn định và tránh bị động.

Về phía người tiêu dùng cần tuyên truyền về tầm quan trọng của việc mua hàng chính hãng, có nguồn gốc rõ ràng. Việc truyền thông rộng rãi, liên tục về hậu quả của việc sử dụng hàng giả, hàng kém chất lượng đối với sức khỏe và quyền lợi là rất cần thiết. Hướng dẫn nhận biết hàng giả, hàng kém chất lượng. Các chiến dịch hướng dẫn nhận biết sản phẩm chính hãng, cung cấp thông tin về các nền tảng thương mại điện tử uy tín, có chính sách bảo vệ người mua rõ ràng sẽ giúp người tiêu dùng tự tin hơn trong lựa chọn của mình.

Ngoài ra, người tiêu dùng cũng cần thay đổi hành vi tiêu dùng: Ưu tiên chất lượng hơn giá rẻ khi lựa chọn sản phẩm. Thúc đẩy một tư duy 'Mua hàng có trách nhiệm' nơi người tiêu dùng, ưu tiên chất lượng, nguồn gốc rõ ràng hơn là chỉ chạy theo giá rẻ. Đồng thời, khuyến khích ủng hộ sản phẩm nội địa chất lượng cao không chỉ giúp phát triển kinh tế trong nước, còn đảm bảo nguồn cung ổn định. 

Việc đồng hành cùng cơ quan chức năng trong cuộc chiến chống hàng giả không chỉ là trách nhiệm mà còn là cách bảo vệ chính mình và cộng đồng.

Thanh Hiền