Nước Mỹ thi đại học thế nào?

Lời tòa soạn: Việc đổi mới tuyển sinh theo dự kiến sẽ được thí điểm năm sau tại ĐH Quốc gia Hà Nội. Nhưng ở Mỹ, đất nước thu hút rất nhiều du học sinh giỏi của các nước, hình thức thi này đã được áp dụng từ lâu. Chất lượng Việt Nam xin được giới thiệu bài viết của Hiệu Minh, một nhà khoa học từng làm ở viện Công nghệ thông tin, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Hiện nay, anh đang sinh sống và làm việc tại Mỹ nhưng lúc nào cũng đau đáu hướng về nước nhà.

Kỳ thi ĐH ở Việt Nam vẫn là một nặng nề về học thuộc lòng. Ảnh: internet

Học sinh các nước khác cũng quay cop

Lúc vào phòng thi, thấy bài khó, ai chả thế. Khấn vái trời đất nghĩ được ra lời giải. Rồi giá như đứa bên cạnh làm được cho mình cóp, hoặc có phao giấy nào bay từ trên trần nhà xuống. Trời nóng như đổ lửa. Trời ơi, thi cử thời nào cũng khổ.

Cách đây hơn 40 năm, thời tôi thi tốt nghiệp lớp 10 (tốt nghiệp cấp 3) và sau đó là thi đại học lần đầu tiên ở miền Bắc, ít có chuyện quay cóp, giám thị rất nghiêm. Nhưng không phải vì thế mà các bậc cha chú không mang “phao” vào phòng thi. Không tin, các em cứ về hỏi mà xem. Không dám nói là 100% các cụ không quay cóp bài, nhưng số % đó chắc chắn lớn hơn zero.

Nhất quỉ, nhì ma, thứ ba học trò, thời nào cũng vậy. Học có thể rất dốt, rất lười, nhưng trò quay cóp thì cực thông minh. Thôi thì nghĩ ra đủ kiểu. Kẹp tờ giấy chép công thức toán nhỏ li ti vào túi quần, túi áo, quần đùi. Thơ ca lãng mạn của các nhà thơ được trang trọng nhét trong những chỗ “kín đáo” của các thiếu nữ mới lớn.

Chuyện đó xảy ra khắp thế giới. Học sinh Ba Lan, Liên Xô, Pháp, Anh, hay Mỹ cũng vậy. Là học sinh đi thi, thế nào cũng có quay ít nhiều.

Có người thật thà như đếm, học rất giỏi, cũng chẳng vì thế mà làm nên nghiệp lớn. Nhưng có người “quay” bị bắt, bị kỷ luật sau đó, vẫn thành chính khách nổi tiếng, ít người băn khoăn, sao ngày xưa anh ấy cóp bài?...

Những “tuyệt chiêu” quay cop

Phàm là những thứ phải thuộc lòng theo mẫu để đi thi thì hay có chuyện xấu. Với cách thi tốt nghiệp và cả thi đại học như hôm nay ở nước ta, nghịch cảnh ở trường thi vẫn còn dài dài...

Nhớ hồi tôi dạy môn lập trình ở Đại học Thăng Long (1989-1993). Lần đầu kiểm tra giữa kỳ về thuật toán sắp xếp, tôi hỏi “Các em thích đề thi được mở tài liệu hay không mở tài liệu”. Gần 100% các em giơ tay “được mở tài liệu”.

Học sinh luôn nghĩ ra nhiều chiêu trò quay cop. Ảnh: internet

Nếu tôi ra cụ thể “Trình bày thuật toán sắp xếp nổi bọt”, chắc chắn các em sẽ quay, vì tôi đã dạy bài đó và chép lên bảng cho các em ghi vào vở.

Bài thi đơn giản “Cho dãy số bất kỳ, hãy viết bằng ngôn ngữ Pascal, sắp xếp dãy số đó từ cao đến thấp”. Lần đó chỉ khoảng 20% “thoát” chỉ vì số này nắm được thuật toán và áp dụng vào ngôn ngữ Pascal.

Lần sau, các em tiếp tục đòi…mở sách. Tôi ra 60 câu trắc nghiệm làm trong 60 phút, trả lời đúng sai, hoặc lựa chọn một hay nhiều đáp án. Kết quả cũng chỉ 20% vượt qua kỳ thi.

Đám học trò gọi thầy môn lập trình là “Hồ sơ thần chết”, tên một bộ phim nói về một nhân vật Đức Quốc xã chuyên giết người.

Lần nữa hỏi tương tự, các cô các cậu chọn “Không mở sách”.  Khôn chán, không mở sách thế nào cũng có câu lý thuyết đã học và đã chép trong vở. Việc còn lại là làm thế nào “quay” mà thầy không biết.

Đúng vậy, làm sao bao quát hết được lớp. Chả lẽ thò tay vào ngực thiếu nữ rút tài liệu ra hay ngó vào váy xẻ đến rốn của người đẹp. Thế là thầy vừa đi lên phía bảng, rào rào, tài liệu mở ra, thầy quay xuống, rào rào, váy được kéo xuống, sột soạt như tầm ăn lá dâu.

Những lần kiểm tra được mở tài liệu, điểm cao hơn hẳn, cho dù đám học trò vẫn dốt lập trình như cũ.

Chuyện thi cử bên Mỹ

Thi cử và quay cóp bên Mỹ thì sao? Cheating – quay cóp bài bị coi là lỗi rất nặng dù là cấp 1, cấp 2 hay vào đại học. Nhưng không phải vì thế mà học sinh không cheating.

Ai cũng biết là xấu nhưng vẫn làm. 90% người được hỏi, nói rằng, nhìn bài người khác là hành động quay cóp, nhưng tới 87 % vẫn làm việc đó. 94% nói, nếu đưa gợi ý câu trả lời cho bạn cũng là dung túng cho cái xấu, nhưng có tới 74%  thừa nhận đã từng làm.

Học kiểu trắc nghiệm, kiểm tra và thi trắc nghiệm ở Mỹ có nhiều lý do. Giáo dục trong trường để làm sao khi  học sinh ra trường có thể học tiếp, không phải để thi vào đại học.

Thi theo hình thức trắc nghiệm. Ảnh: internet

Trong đời người rất nhiều thứ phải lựa chọn. Lựa chọn mua hàng, lựa đồ ăn, lựa rẽ trái, lựa rẽ phải, chọn nghề nào, chọn người yêu… Nếu được học cách lựa chọn thì ra đời sẽ biết cách đường đi cho mình tốt nhất.

Các kỳ thi bên Mỹ hầu hết là trắc nghiệm, một kiểu thi về kiến thức tổng hợp, mỗi câu chỉ có một vài phút để trả lời. Nếu quay cóp, mở tài liệu thì khó mà vượt qua.

Ai từng thi tuyển tiếng Anh vào Mỹ đều nhớ TOEFL. Nếu mang tài liệu, kể cả máy tính hàng tỷ phép tính giây để quay cóp, thì khó mà vượt qua. Chưa kể, quay cóp mà bị bắt, khó còn đường du học.

Trắc nghiệm là cách đánh giá khá trung thực trình độ của học trò. Giáo dục Mỹ áp dụng cách dạy, cách học, cách thi kiểu này trong trường.

Thi đại học thì sao? Có thi, nhưng là dựa trên kết quả học tập trong trường phổ thông, dựa vào bài luận viết dưới dạng thư xin vào trường, 500 từ chẳng hạn, tại sao bạn thích học trường này, dựa vào thi từ xa qua mạng internet, và có thể dựa vào phỏng vấn thí sinh, nhất là các trường nổi tiếng. Rất đa dạng và khó mà viết hết trong entry này.

Học đại học bên Mỹ phải trả phí rất cao, vài chục ngàn đô la hàng năm. Ai có tiền đều có thể xin vào học. Những trường nổi tiếng duyệt rất kỹ kết quả học tập thời phổ thông. Tuy đầu vào dễ nhưng có theo được hay không là câu chuyện khác. Sau một năm mà kém, họ mời ra khỏi trường mà không được hoàn lại số tiền đã bỏ ra.

Thấy con cái hư hỏng, nhiều người giầu các nước gửi con sang Mỹ du học. Một vài năm sau đón về. Con hư hơn, tiền mất tật mang.

Tôi mong muốn Bộ Giáo dục và Đào tạo nên xét lại các kỳ thi đại học, không để cảnh “học tài thi phận nữa”. Kỳ thi phải làm sao chọn người thực giỏi vào đại học và cách thi phải hết sức công bằng, nhất là tránh được cảnh quay cóp.

Thi cử như hiện nay tại Việt Nam sẽ còn quay cóp, còn tạo ra bằng rởm, tiến sỹ rởm, lãnh đạo ngồi nhầm ghế. Mọi hệ lụy của xã hội cũng từ đó mà ra.

Mỗi lần ve kêu mùa Hè và hoa phượng nở đỏ, lại thấy thương những sỹ tử và các bậc cha mẹ, nhất là người nghèo. Tôi ước mong kỳ thi đại học không còn nữa. Và nếu có thi thì nên dùng trắc nghiệm kiến thức tổng hợp nhằm chọn ra người tài cho xã hội.

Nếu các sỹ tử đã cố gắng học hành chăm chỉ, thông minh trong suốt thời gian phổ thông, chắc chắn không lo thi trắc nghiệm. Họ không phải chờ đợi phao hay sự may rủi từ trên trời rơi xuống…

Hiệu Minh