Phân cấp về tiêu chuẩn đo lường chất lượng: Trao quyền nhưng không bỏ trống quản lý

Phân quyền đúng hướng nhưng cần đồng bộ nguồn lực và giám sát

Theo ông Đoàn Thanh Thọ, Trưởng Ban Pháp chế Thanh tra – Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, việc phân cấp trong lĩnh vực TĐC là chủ trương đúng đắn, phù hợp với tinh thần cải cách hành chính và Nghị quyết 04/NQ-CP của Chính phủ về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước.

“Phân cấp giúp địa phương chủ động hơn trong triển khai hoạt động TĐC, rút ngắn thời gian xử lý thủ tục, phát huy sự linh hoạt và phù hợp với đặc thù vùng miền. Trao quyền nhiều hơn cho Sở Khoa học và Công nghệ cũng đồng nghĩa với việc tăng trách nhiệm và năng lực đội ngũ cán bộ ở cơ sở,” ông Thọ nhấn mạnh.

Ông Đoàn Thanh Thọ, Trưởng ban Ban Pháp chế Thanh tra, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia.

Tuy vậy, ông nhấn mạnh việc phân cấp chỉ thực sự hiệu quả khi đi kèm hệ thống kiểm soát chặt chẽ và nguồn lực đồng bộ. Cần đảm bảo sự thống nhất giữa Trung ương và địa phương trong hướng dẫn chuyên môn, tránh tình trạng mỗi nơi hiểu khác nhau. Bộ Khoa học và Công nghệ phải duy trì cơ chế giám sát, hậu kiểm, đồng thời làm rõ thẩm quyền giữa các cấp để không xảy ra chồng chéo hoặc bỏ trống quản lý.

“Phân cấp là xu hướng tất yếu, nhưng nếu thiếu giám sát và chuẩn hóa năng lực địa phương, hệ thống sẽ khó duy trì tính thống nhất và hiệu lực,” ông Thọ cảnh báo.

Bên cạnh đó, hệ thống pháp lý hiện nay vẫn còn những “nút thắt” cần tháo gỡ. Một số quy định chưa phân định rõ phạm vi thẩm quyền, trong khi năng lực của các Sở KH&CN chưa được lượng hóa cụ thể, dẫn đến sự lúng túng trong triển khai. Thiếu cơ chế phối hợp và chia sẻ dữ liệu cũng khiến việc hậu kiểm và giám sát còn nhiều hạn chế.

Để khắc phục, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia đang tập trung vào ba nhóm giải pháp: hoàn thiện pháp lý, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia liên thông và đẩy mạnh đào tạo, tập huấn chuyên môn cho cán bộ địa phương. “Chúng tôi hướng tới một hệ thống phân cấp đi vào thực chất nhưng vẫn bảo đảm tính thống nhất và hiệu quả quản lý trên phạm vi toàn quốc,” ông Thọ khẳng định.

Tiếng nói từ địa phương: Cần nguồn lực và cơ chế tài chính đồng hành

Từ góc độ địa phương, bà Nguyễn Tố Quyên, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội nhận định rằng phân cấp giúp địa phương linh hoạt, giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp, người dân. Tuy nhiên, thực tế triển khai vẫn còn nhiều rào cản.

“Chúng tôi rất ủng hộ chủ trương phân cấp, nhưng hiện nguồn nhân lực kỹ thuật chất lượng cao còn mỏng, cơ sở vật chất và phòng thí nghiệm hiện đại chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Địa phương cần thêm nguồn lực và cơ chế tài chính phù hợp để đầu tư cho thiết bị, đào tạo nhân lực,” bà Quyên đề xuất.

Ngày 13/8, đoàn công tác số 7 của Bộ KH&CN do TS. Trần Hậu Ngọc - Phó Chủ tịch Ủy ban TCĐLCL Quốc gia làm Trưởng đoàn làm việc với UBND tỉnh Quảng Trị về việc vận hành bộ máy chính quyền cấp xã, phường, đặc khu trong thực hiện các nhiệm vụ KH&CN theo Nghị định số 132 và 133/2025/NĐ-CP.

Bà cũng cho biết Hà Nội đã chủ động tiếp nhận các lĩnh vực được phân cấp như kiểm tra đo lường hàng hóa đóng gói sẵn, phương tiện đo tại chợ và trung tâm thương mại, tiếp nhận công bố hợp quy sản phẩm trên địa bàn. Tuy nhiên, đối với các lĩnh vực chuyên môn sâu, bà nhấn mạnh “Trung ương vẫn cần giữ vai trò chủ đạo để bảo đảm tính thống nhất tuyệt đối.”

Cùng quan điểm, ông Trần Quý Giầu, Trưởng Ban Đo lường – Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, khẳng định quá trình phân cấp được triển khai bám sát chỉ đạo của Thủ tướng, theo nguyên tắc “Địa phương quyết – Địa phương làm – Địa phương chịu trách nhiệm.” Các lĩnh vực được phân cấp bao gồm kiểm tra nhà nước về đo lường, đăng ký dịch vụ kiểm định – hiệu chuẩn – thử nghiệm, cấp thẻ kiểm định viên và chứng nhận chuẩn đo lường nhóm 2.

“Phân cấp mạnh trong lĩnh vực đo lường và chất lượng không chỉ là cải cách thể chế mà còn tạo tiền đề cho đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại địa phương,” ông Giầu nhấn mạnh.

Việc phân cấp trong lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng là một bước tiến quan trọng của cải cách hành chính và hiện đại hóa quản lý nhà nước. Nhưng như ông Đoàn Thanh Thọ tổng kết: “Phân cấp không chỉ là trao quyền, mà còn là nâng trách nhiệm, củng cố niềm tin và bảo đảm sự thống nhất trong một hệ thống TĐC quốc gia hiện đại, liên thông và hiệu lực".

Thanh Hiền