Suýt mất mạng do ngộ độc chất tetrodotoxin sau khi ăn phải gan cá nóc

Ngộ độc do ăn gan cá nóc

Bệnh nhân C.T.T (53 tuổi, trú tại phường Cao Xanh, TP Hạ Long) chuyển đến cấp cứu tại Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh) trong tình trạng tím tái, nhịp tim chậm, suy hô hấp.

Khai thác thông tin bệnh nhân từ người nhà, các bác sĩ cho biết, trước đó một giờ, bệnh nhân ăn hai miếng gan cá nóc và xuất hiện tình trạng tê nóng lưỡi, môi, tê tay chân, khó thở nên được người nhà đưa vào bệnh viện cấp cứu.

Ngay khi xác nhận tình trạng bệnh nhân nguy kịch, suy hô hấp cấp do ngộ độc cá nóc, các bác sĩ đã nhanh chóng đặt ống nội khí quản, rửa dạ dày khẩn cấp, sử dụng than hoạt, hồi sức tích cực theo phác đồ để thải độc tố nhanh chóng. Sau 24h điều trị tích cực, bệnh nhân tỉnh táo qua cơn nguy kịch, được rút ống nội khí quản.

Thông tin thêm về bệnh nhân, BSCKI Trần Công Cẩn - Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết, bệnh nhân C.T.T biểu hiện ngộ độc chất tetrodotoxin trong cá nóc rất điển hình. 

"Như vậy, tình trạng ngộ độc cá nóc xuất hiện và chuyển nặng rất nhanh, nguy cơ tử vong cao nếu không được chuyển đến bệnh viện xử trí cấp cứu kịp thời. Thực tế có rất nhiều trường hợp bệnh nhân tử vong trên đường vận chuyển cấp cứu do ở trên tàu thuyền, ngoài đảo, xa cơ sở y tế” - BSCKI Trần Công Cẩn nói.

Độc tính trong cá nóc nguy hiểm thế nào?

Theo nghiên cứu y khoa, cá nóc mặc dù nhỏ bé nhưng độ nguy hiểm của loài cá này được xếp hạng cao trong bảng những loài động vật độc nhất trên thế giới. 

Cá nóc thuộc bộ cá nóc có đến hơn 120 loài khác nhau trên toàn thế giới, tại Việt Nam có khoảng 66 loài và trong đó có 40 loài có khả năng gây độc tố. Cá nóc được đánh giá là loài có độc tố đứng thứ 2 chỉ sau loài ếch độc phi tiêu vàng.

Cá nóc độc có trong nội tạng, da, cơ bụng, túi tinh và đặc biệt là trong trứng cá. Ở mỗi loài cá nóc độc tố thường không giống nhau nhưng nhìn chung đa phần cá nóc đều có độc từ nhẹ đến mạnh. Chất độc bên trong cá nóc là tetrodotoxin, tuy nhiên chất độc này không phải tự nhiên sinh ra từ cá nóc mà được tạo thành bởi các vi khuẩn cộng sinh trên cá. Chất độc trong cá nóc rất đặc biệt, chúng không bị phá hủy ở nhiệt độ sôi hay các phương pháp chế biến thực phẩm khác như làm khô. Đây là một chất độc thần kinh rất mạnh có thể gây ra tình trạng liệt cơ, suy hô hấp thậm chí là tử vong nếu không được cứu chữa kịp thời.

Một phương pháp so sánh đơn giản về mức độ độc tính trong cá nóc là tetrodotoxin mạnh gấp 1000 xyanua. vì vậy nếu không hiểu biết về loài cá này và ăn nhầm chúng thì nguy cơ tử vong rất cao. Các nghiên cứu đã chỉ ra chỉ cần 4mg thịt cá nóc lượng độc tố trong đó đã đủ giết một con thỏ, người bình thường chỉ cần từ 1-2mg cũng có thể bị ngộ độc thậm chí là tử vong.

Độc tố trong nó độc tới mức, chỉ cần ăn khoảng 10g thịt cá nóc có độc tố là bị ngộ độc, trường hợp nặng gây liệt toàn thân, da tím tái, trụy tim... với tỉ lệ tử vong lên đến 60% nếu cấp cứu chậm. Chỉ từ 1-2mg độc tố có thể gây chết người. Độc tố cá nóc có tính bền vững cao. Nếu đun sôi ở 100 độ C trong sáu giờ độc tố mới giảm một nửa, đun sôi ở 200 độ C trong 10 phút độc tố mới bị phá hủy hoàn toàn.

Độc tính gây ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh, chỉ trong vòng vài phút sau khi ăn cá nóc, bệnh nhân sẽ bị rối loạn cảm giác như tê môi, lưỡi, tay, chân, mệt mỏi, chóng mặt, choáng váng, cảm giác như nghẹt thắt lồng ngực, vã mồ hôi, tiết nước dãi, sùi bọt mép, nói khó, nuốt khó, mặt ủng đỏ, đau bụng, buồn nôn, nôn, run giật, cứng hàm, cứng lưỡi, chi dưới yếu, đồng tử co, liệt vận động nhãn cầu.

Trường hợp nặng xuất hiện liệt toàn thân, người mềm ra, chân tay mất khả năng vận động, da tím tái, nhiệt độ và huyết áp giảm, khó thở, cuối cùng liệt cơ hô hấp, trụy tim mạch và tử vong.

Như vậy, nếu chỉ đun nấu thông thường, ngộ độc cá nóc vẫn có thể xảy ra do độc tố chưa bị phá hủy hết. Ngay cả khi phơi khô, chế biến thông thường độc tố chưa bị phá hủy nên vẫn gây ngộ độc.

Do đó, các bác sĩ khuyến cáo người dân: Không ăn cá nóc khô, tươi; Không chế biến, không bán, không sử dụng các sản phẩm từ cá nóc như: chả, bột cá nóc; Loại bỏ cá nóc ngay từ khi kéo lưới, đánh bắt, không sử dụng cá nóc làm thực phẩm dưới bất kì hình thức nào; Không ăn các loại hải sản mà không rõ nguồn gốc và độc tính.

Nếu phát hiện người bị ngộ độc do ăn cá nóc với các triệu chứng nôn mửa, tê môi, miệng, chân, tay, lơ mơ, trạng thái thần kinh li bì, toàn thân biểu hiện mệt mỏi… nên nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu, điều trị kịp thời.

An Dương (T/h)