Nguy hại từ hóa chất vượt quy chuẩn tiềm ẩn trong các sản phẩm vật liệu xây dựng kém chất lượng

Nhiều loại hóa chất phát tán trong không khí thông qua vật liệu xây dựng kém chất lượng

Theo một báo cáo tại Nga, trong bầu không khí bên trong một căn hộ (với các thông số tiêu chuẩn) đồng thời có tới hơn 100 chất hóa học bay lơ lửng. Điều đáng nói, nhiều hợp chất trong đó có thể rất độc hại, trong đó nguy hiểm số một đối với sức khỏe con người là formaldehyde, benzen và dioxide nitrogen.

Theo đó, nguồn gốc chủ yếu của các hợp chất phát tán trong không khí bên trong những căn hộ hoàn toàn không phải là từ không khí ngoài đường phố, đó chính là từ những vật liệu xây dựng và vật liệu trang trí trong nhà.

Lớp thảm trải nhà thiếu chất lượng có thể phát tán styrene, acetophenone, anhydride lưu huỳnh. Các lớp sơn phủ có thể tiết ra tất cả các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi. Ngoài ra, mùi hôi, nồng khó chịu có thể là do formaldehyde phát tán nếu sử dụng sản phẩm nội thất từ gỗ công nghiệp không đạt chuẩn, có nồng độ formaldehyde vượt ngưỡng cho phép.

Theo PGS.TS Trần Hồng Côn, khoa hóa - Trường đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội), các quy định về các loại hóa chất sử dụng trong vật liệu xây dựng đã được quy định rất rõ ràng. Nếu vượt mức cho phép có thể ảnh hưởng đến chất liệu vật liệu đó, cũng như ảnh hưởng đến môi trường, sức khỏe con người.

Theo PGS.TS Côn, mức độ ảnh hưởng của các vật liệu xây dựng không đạt tiêu chuẩn phụ thuộc vào việc sử dụng vật liệu này ở đâu. Ví dụ gạch, đá sử dụng trong các công trình xây dựng công cộng như công viên, đường phố,… trong điều kiện thời tiết bình thường, khi mưa có thể rửa trôi xuống ao hồ, sông suối có thể gây ảnh hưởng đến nguồn nước, môi trường ô nhiễm. Đối với gạch, đá, các vật liệu xây dựng khác sử dụng để xây dựng nhà cửa như xây tường, nền nhà,… cũng sẽ gây ảnh hưởng đến môi trường sống của con người.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên Giảng viên Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội, cho rằng các hóa chất sử dụng trong vật liệu xây dựng không trực tiếp gây ảnh hưởng đến sức khỏe như qua đường ăn uống mà chủ yếu qua tiếp xúc, qua không khí.

Trong đó, các vật liệu xây dựng sử dụng nguyên liệu amiăng amfibôn đã bị cấm sử dụng bởi gây nguy hại đến sức khỏe. Các chuyên gia đã khuyến cáo amiăng gây bệnh qua đường hô hấp, ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động và cộng đồng như bệnh bụi phổi, ung thư phổi, ung thư trung biểu mô ác tính (màng phổi, màng bụng, màng tim), mảng màng phổi, tràn dịch và dày màng phổi, ung thư thực quản, buồng trứng.

Người tiếp xúc với amiăng thường phát bệnh sau khi tiếp xúc rất lâu từ 20-30 năm nên thường đến khi người lao động nghỉ hưu mới mắc bệnh. Với những nguy hại từ vật liệu này, việc chấm dứt sử dụng là rất cần thiết và cần được quản lý nghiêm ngặt.

Đối với formaldehyde trong vật liệu xây dựng, PGS.TS Côn cho biết chất này thường có trong các loại ván gỗ. Theo đó, trong quá trình sản xuất ván gỗ công nghiệp, phải sử dụng các loại keo có chứa formaldehyde. Chất này có tác dụng kết dính tạo nên độ bền, hình thái của vật liệu.

Tác hại của việc tiếp xúc với formaldehyde chúng ta đã nói đến rất nhiều. Trường hợp ván gỗ công nghiệp vượt ngưỡng nồng độ formaldehyde cho phép có thể gây phồng rộp giác mạc, cay niêm mạc mắt, đỏ mắt, kích ứng mũi và họng, gây chảy nước mắt, nước mũi, hắt hơi và ho. Các doanh nghiệp sản xuất đang bảo vệ người dùng bằng việc tuân thủ đúng nồng độ formaldehyde đúng chuẩn cho phép.

Với vật liệu xây dựng chứa formaldehyde phát tán cần phải được kiểm định rõ, quy định rõ về nồng độ cũng như môi trường sử dụng. Trong trường hợp sử dụng vật liệu xây dựng có hàm lượng formaldehyde vượt ngưỡng cho phép, đặc biệt trong các không gian kín như nhà ở, phát tán trong không khí tạo ra mùi khó chịu sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe.

Quy chuẩn quốc gia về sản phẩm hàng hóa vật liệu xây dựng

Các chuẩn mực nhất định về các loại hóa chất đã được nghiên cứu và ngày càng chặt chẽ hơn, nhất là tại các nước Tây Âu và Mỹ. Nồng độ ngưỡng cho phép của các chất độc hại có trong không khí bên trong các ngôi nhà, căn hộ để ở được quy định rõ ràng, và chiếm vị trí quan trọng trong các tiêu chuẩn xây dựng của các quốc gia này.

Còn tại Việt Nam, Bộ Xây dựng cũng đã ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 16:2023/BXD về sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng có hiệu lực từ ngày 1/1/2024.

Quy chuẩn này quy định về mức giới hạn của đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý các sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng thuộc nhóm 2 theo quy định tại Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa được sản xuất trong nước, nhập khẩu, kinh doanh, lưu thông trên thị trường và sử dụng vào các công trình xây dựng trên lãnh thổ Việt Nam.

Các sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng phải đảm bảo không gây mất an toàn trong quá trình vận chuyển, lưu giữ, bảo quản và sử dụng. Khi lưu thông trên thị trường, đối với sản phẩm, hàng hóa sản xuất trong nước phải có giấy chứng nhận hợp quy và thông báo tiếp nhận hồ sơ công bố hợp quy của cơ quan kiểm tra tại địa phương; đối với hàng hóa nhập khẩu phải có Giấy chứng nhận hợp quy.

Các tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh, sử dụng sản phẩm phải kê khai đúng chủng loại sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng phù hợp với danh mục sản phẩm quy định của Quy chuẩn này. Trường hợp không rõ chủng loại sản phẩm, hàng hóa các tổ chức, cá nhân có liên quan phải phối hợp với Tổ chức chứng nhận hợp quy, Tổ chức thử nghiệm để thực hiện việc định danh loại sản phẩm.

Các sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng sản xuất trong nước, nhập khẩu theo quy định của Quy chuẩn này phải áp dụng biện pháp quản lý dựa trên kết quả chứng nhận của Tổ chức chứng nhận đã đăng ký hoặc được thừa nhận theo quy định của pháp luật.

Dấu hợp quy được sử dụng trực tiếp trên sản phẩm, hàng hóa hoặc trên bao gói hoặc trên nhãn gắn trên sản phẩm, hàng hóa hoặc trong chứng chỉ chất lượng, tài liệu kỹ thuật của sản phẩm theo quy định về dấu hợp quy và sử dụng dấu hợp quy của Thông tư số 28/2012/TT-BKHCN và Phụ lục IX ban hành kèm theo Thông tư số 26/2019/TT-BKHCN.

Đối với hàng hóa vật liệu xây dựng nhập khẩu quy định người nhập khẩu phải thực hiện: Đăng ký kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu thực hiện tại Cơ quan kiểm tra tại địa phương nơi nhập khẩu sản phẩm, hàng hóa.

Khi đăng ký kiểm tra nhà nước, phải xác định tên Tổ chức chứng nhận hợp quy, tên Tổ chức thử nghiệm thực hiện việc thử nghiệm, đánh giá chứng nhận chất lượng hàng hóa nhập khẩu.

Người nhập khẩu nộp bản đăng ký có xác nhận của Cơ quan kiểm tra cho Cơ quan hải quan để được phép thông quan hàng hóa; Trong thời hạn 15 ngày làm việc (đối với nhóm sản phẩm xi măng, phụ gia cho xi măng, bê tông và vữa là 35 ngày làm việc) kể từ ngày thông quan hàng hóa, người nhập khẩu phải nộp bản sao y bản chính (có ký tên và đóng dấu của người nhập khẩu), Giấy chứng nhận hợp quy và kết quả kiểm tra chất lượng hàng hóa (được thực hiện bởi tổ chức chứng nhận hợp quy và tổ chức thử nghiệm đã có tên trong bản đăng ký nộp cho Cơ quan kiểm tra trước đó) phù hợp với Bảng 1 của Quy chuẩn này cho Cơ quan kiểm tra.

Trường hợp, hàng hóa đã được Tổ chức chứng nhận đánh giá tại nước xuất khẩu, trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày thông quan, người nhập khẩu phải nộp bản sao y bản chính (có ký tên và đóng dấu của người nhập khẩu), Giấy chứng nhận hợp quy cho Cơ quan kiểm tra.

Trường hợp, người nhập khẩu thực hiện đăng ký kiểm tra chất lượng trên Cổng thông tin một cửa quốc gia thì thực hiện đăng ký kiểm tra và trả kết quả kiểm tra chất lượng thông qua Cổng thông tin một cửa quốc gia. Người nhập khẩu hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về chất lượng hàng hóa do mình nhập khẩu.

Theo thông tư số: 04/2023/TT-BXD hướng dẫn mới của Bộ Xây dựng, ngoài các tiêu chuẩn về kỹ thuật cũng quy định rõ hàm lượng formaldehyde phát tán đối với các vật liệu dán tường, ván gỗ công nghiệp. Ví dụ hàm lượng formaldehyde phát tán trong vật liệu dán tường không lớn hơn 120mg/kg. Đối với ván gỗ công nghiệp, hàm lượng này được chia thành nhiều phân loại, chuẩn E2 quy định với ván ghép từ thanh dày và ván ghép từ thanh trung bình không lớn hơn 30 mg/100g.

An Dương (T/h)