TCVN 12709-2-24:2024 về quy trình giám định ngài táo epihhyas postvittana walker

Ngài táo Epiphyas postvittana là loài bướm đêm táo nâu nhạt thuộc họ bướm Tortricidae thường được viết tắt là LBAM. Bướm táo nâu nhạt trưởng thành có màu sắc thay đổi, có thể bị nhầm lẫn với các loài bướm cuốn lá khác và các loài tương tự. Loài côn trùng này được coi là loài ăn cỏ tổng quát và ấu trùng ăn nhiều loại cây trồng làm vườn. Chúng ăn hầu hết loại cây ăn quả, cây cảnh, rau, cây trồng trong nhà kính và đôi khi là cây thông non.

Loài bướm này còn gây thiệt hại đáng kể cho lá và quả. Ấu trùng giai đoạn đầu ăn mô bên dưới lớp biểu bì trên (lớp bề mặt) của lá, trong khi được bảo vệ dưới lớp màng tơ tự tạo ở mặt dưới của lá. Ấu trùng lớn hơn di chuyển từ những vị trí này để xây dựng hốc kiếm ăn giữa các lá liền kề, giữa lá và quả, trong chồi đang phát triển hoặc trên một lá đơn, nơi cuộn lá phát triển. Ấu trùng giai đoạn sau ăn tất cả các mô lá ngoại trừ gân chính và thường được tìm thấy đang đào hầm vào các loại quả mọng như dâu tây và quả mâm xôi.

Thiệt hại bề ngoài của quả thường gặp ở các giống táo tạo thành chùm quả nhỏ gọn, mặc dù thiệt hại đáng kể hơn cũng có thể xảy ra khiến cây trồng không còn khả thi về mặt thương mại. Lá có màng bao quanh quả và tổn thương do ăn diễn ra dưới sự bảo vệ của lá; hoặc ấu trùng quay tròn giữa các quả trong một chùm. Thiệt hại bên trong đối với quả táo, lê và cam quýt ít phổ biến hơn, nhưng ấu trùng non có thể xâm nhập vào bên trong quả táo hoặc quả lê qua đài hoa hoặc bên dưới thân của quả cam quýt.

Chất thải thường được đẩy ra bên ngoài quả. Do đó, việc kiểm soát và giám định ngài táo nâu nhạt Epiphyas postvittana walker theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12709-2-24:2024 về Quy trình giám định côn trùng và nhện đỏ hại thực vật- Phần 2-24: Yêu cầu cụ thể đối với quy trình giám định ngài táo epihhyas postvittana walker do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố là việc làm cần thiết giúp hạn chế tối đa thiệt hại mà loài này gây ra.

Ngài táo Epiphyas postvittana là loài bướm đêm gây nhiều nguy hại cho cây trồng và hoa quả. (Ảnh minh họa)

Theo đó, khi tiến hành giám định ngoài các thiết bị và dụng cụ thông thường sử dụng trong phòng thí nghiệm sinh học cần có thêm các thiết bị và dụng cụ gồm: Kính lúp soi nổi gắn máy ảnh kỹ thuật số và thước đo có độ phóng đại từ 10 lần đến 40 lần; Kính hiển vi có gắn máy ảnh kỹ thuật số và thước đo có độ phóng đại từ 40 lần đến 1 000 lần; Tủ định ôn có thể vận hành ở nhiệt độ từ 0°C đến 50°C; Tủ sấy có thể vận hành tối đa 300°C; Tủ lạnh có thể vận hành từ -10°C đến 5°C; Bàn gia nhiệt có dải nhiệt từ 20°C đến 100°C; Túi đựng mẫu; Ống tuýp nhựa có nắp; Hộp nhựa có nắp lưới 1 cm2 có từ 630 mắt lưới đến 700 mắt lưới.

Khi sử dụng hoá chất để giám định yêu cầu phải là loại tinh khiết phân tích và nước cất, trừ khi có quy định khác. Việc lấy mẫu nên theo TCVN 12709-1:2019.

Trong quá trình thu các cá thể ở giai đoạn phát dục (sâu non, nhộng, trưởng thành) phục vụ giám định, đối với sâu non nên kiểm tra hàng hóa là ký chủ có triệu chứng gây hại dưới kính lúp soi nổi và bổ quả để thu bắt sâu non. Thu cá thể nhộng đối với mẫu hàng hóa nông sản trong quá trình bảo quản, vận chuyển, nhộng có thể tồn tại ở bên ngoài quả, vì vậy, có thể thu bắt nhộng bằng cách kiểm tra thùng/túi đựng quả và các khe kẽ của phương tiện vận chuyển. Các cá thể nhộng nghi là loài ngài táo Epiphyas postvittana Walker sẽ được chuyển về phòng thí nghiệm, tiếp tục theo dõi để thu trưởng thành phục vụ giám định.

Khi xử lý mẫu hàng hóa nghi nhiễm ngài táo hoặc mẫu nhộng nghi là loài ngài táo Epiphyas postvittana Walker nên đặt mẫu hàng hóa hoặc nhộng trên lớp cát hoặc đất sạch, khô bên trong hộp nhựa có nắp lưới, giữ ở nhiệt độ phòng. Phía ngoài hộp nhựa có dán nhãn ký hiệu mẫu và đặt trong tủ đựng mẫu lưu ở điều kiện nhiệt độ phòng. Kiểm tra và theo dõi để thu cá thể trưởng thành. Đối với cá thể trưởng thành nghi là ngài táo trước khi giám định hoặc bảo quản, cá thể trưởng thành được làm chết bằng phương pháp xử lý lạnh hoặc bằng lọ chứa Ethyl acetate. 

Đối với cá thể trưởng thành sau khi được xử lý bảo quản trong tủ sấy ở nhiệt độ 40°C đến 45°C từ 5 ngày đến 7 ngày. Sau đó, chuyển mẫu vào lọ thủy tinh nút mài đặt trong bình thủy tinh chống ẩm. Các mẫu được lưu giữ trong phòng tiêu bản có nhiệt độ dưới 20°C, ẩm độ không khí không quá 50% hoặc trong tủ định ôn.

Giám định ngài táo Epiphyas postvittana Walker bằng phương pháp quan sát các đặc điểm hình thái dưới kính lúp soi nổi và kính hiển vi. Đặc điểm hình thái giám định đến loài của pha sâu non ngài táo Epiphyas postvittana Walker khi sâu non đẫy sức thường có màu xanh vàng, có thể biến đổi tùy thuộc cây ký chủ và tuổi sâu non. Sâu non tuổi một dài khoảng 1,6mm; sâu non đẫy sức dài từ 10mm đến 20mm. Mặt lưng của sâu non các tuổi có màu đậm hơn. Phần đầu có màu nâu xám và phiến ngực của sâu non có màu tương tự như phần còn lại của cơ thể.

Mẫu giám định được kết luận là loài ngài táo Epiphyas postvittana Walker khi mẫu sâu non hoặc mẫu trưởng thành có đặc điểm hình thái phù hợp với các đặc điểm theo quy định.  Lưu ý quá trình báo cáo kết quả nội dung phiếu kết quả giám định phải bao gồm thông tin cơ bản: Thông tin về mẫu giám định; Phương pháp giám định; Kết quả giám định tên khoa học của loài; Người giám định/cơ quan giám định; Phiếu kết quả giám định chi tiết.

An Dương