TCVN 14505:2025: Thước đo môi trường - xã hội - quản trị cho phát triển đô thị bền vững

Trong bối cảnh các đô thị Việt Nam đang đối mặt với sức ép ngày càng lớn từ biến đổi khí hậu, gia tăng dân số và yêu cầu phát triển bền vững, việc áp dụng các công cụ đánh giá minh bạch, khoa học trở nên hết sức cần thiết. Theo đó, TCVN 14505:2025 về Đô thị và cộng đồng bền vững - Các chỉ số về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) cho các đô thị (Sustainable cities and communities - Environmental, social and governance (ESG) indicator for cities) ra đời quy định, thiết lập các định nghĩa và phương pháp luận đối với bộ chỉ số nhằm cung cấp thông tin về hồ sơ môi trường, xã hội và quản trị (ESG) cho các đô thị.

Tiêu chuẩn này được xây dựng dựa trên nhận thức rằng các đô thị ngày càng đóng vai trò tuyến đầu trong việc cung cấp các dịch vụ nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, bảo vệ môi trường, cân nhắc đến công bằng và các nhu cầu xã hội, và ưu tiên trách nhiệm xã hội, dựa trên một mô hình quản trị vững chắc và hệ thống pháp lý lâu dài. Đồng thời cung cấp cho các nhà lãnh đạo đô thị dữ liệu cần thiết để xây dựng các đô thị thịnh vượng, toàn diện và đáng sống, với chất lượng cuộc sống cao cho cư dân hiện tại và trong tương lai.

Về yêu cầu chung, tiêu chuẩn này dựa trên tập hợp con hoặc "tập hợp" các KPI được chọn từ ISO 37120, TCVN ISO 37122 (ISO 37122) và TCVN ISO 3712 3 (ISO 37123) đã được ánh xạ thành từng yếu tố trong ba yếu tố của ESG: "môi trường", "xã hội" và "quản trị". Tiêu chuẩn này cũng bao gồm các KPI bổ sung đã được xác định thông qua phân tích độ sai lệch đối với ESG.

Tiêu chuẩn này đề xuất một cách tiếp cận tích hợp đối với khuôn khổ ESG cho phép đánh giá các cơ hội và rủi ro trong các hoạt động và quy trình có liên quan đến từng lĩnh vực chủ đề trong ba lĩnh vực. Mỗi E, S và G vốn có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, với các tiêu chí và mục tiêu của từng lĩnh vực được phản ánh trong cả ba lĩnh vực và góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và tình trạng chung của đô thị. Dưới đây là các KPI cấu thành ESG: "môi trường", "xã hội" và "quản trị".

Phát triển đô thị bền vững là yêu cầu tất yếu đặt ra trong tương lai. Ảnh minh họa.

Đối với chỉ số môi trường, các chỉ số KPI trong lĩnh vực “môi trường” của khung ESG cho phép đánh giá và giám sát một loạt các mục tiêu môi trường rộng lớn, thường liên quan đến quản lý và gìn giữ tài nguyên; biến đổi khí hậu và khả năng phục hồi; cũng như các đặc điểm của đất, nước và không khí.

Các chỉ số KPI này giúp đo lường mức tiêu thụ năng lượng và các loại hình sản xuất; xử lý, chuyển hướng và tái sử dụng chất thải; cũng như cam kết cải tiến việc sử dụng tài nguyên dựa trên các thực hành bền vững. Các chủ để được xem xét trong lĩnh vực này có thể bao gồm sự ô nhiễm, phát thải khí nhà kính (GHG), đa dạng sinh học, khí hậu cực đoan và vật liệu cùng chất thải. Các chỉ số trong lĩnh vực này cũng cung cấp một khung định lượng quan trọng để đánh giá hiệu quả của các hoạt động nhằm ngăn ngừa, giảm nhẹ và phục hồi trước những cú sốc và áp lực do biến đổi khí hậu và các sự kiện liên quan đến biến đổi khí hậu gây ra.

Mặt khác, các chỉ số KPI này còn hỗ trợ xây dựng mối quan hệ có hệ thống giữa cách sử dụng đất và tính bền vững môi trường - nói chung - thông qua việc đánh giá quy hoạch và đặc điểm sử dụng đất, phát thải và chất lượng không khí. Cuối cùng, các Chỉ số KPI trong lĩnh vực này còn đánh giá tác động của hạ tầng đối với khí hậu và môi trường tự nhiên.

Đối với chỉ số về xã hội, các chỉ số KPI trong lĩnh vực “xã hội” của khung ESG cho phép đánh giá mức độ tiếp cận của cư dân đối với các hệ thống và dịch vụ hỗ trợ sức khỏe và an toàn cá nhân cũng như cộng đồng, sự hòa nhập, phúc lợi và khả năng phát triển thành công. Các chỉ số KPI này đo lường khả năng tiếp cận và chất lượng của dịch vụ y tế và hệ thống chăm sóc sức khỏe, mức độ an toàn và khả năng cung cấp dịch vụ kịp thời, hiệu quả của các lực lượng ứng phó khẩn cấp, cũng như cách các cơ quan về an toàn và y tế được tổ chức để đáp ứng những nhu cầu mới và thay đổi.

Các chỉ số trong lĩnh vực này cũng đóng vai trò là công cụ để đánh giá khả năng tiếp cận hệ thống của các cá nhân, nhóm người và các cộng đồng từng bị loại trừ khỏi những hệ thống này. Các chủ đề cần xem xét trong lĩnh vực này có thể bao gồm, nhưng không giới hạn ở, sức khỏe, phúc lợi, tội phạm, khả năng chống chịu thiên tai, an toàn, đa dạng, lao động tử tế và bình đẳng. Các chỉ số KPI còn có thể xác định chất lượng tiếp cận các dịch vụ góp phần vào phúc lợi như nhà ở, giao thông và các yếu tố tổng quát khác góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. Cuối cùng, các chỉ số KPI trong lĩnh vực này đánh giá khả năng của cá nhân và nhóm trong việc tiếp cận đào tạo và kỹ năng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phúc lợi, các tổ chức cung cấp các dịch vụ này, cũng như kết quả của các hoạt động đó.

Đối với chỉ số về quản trị, các chỉ số KPI trong lĩnh vực “quản trị” của khung ESG có thể giúp đánh giá năng lực của chính quyền trong việc hiểu và cải thiện các phương pháp cung cấp dịch vụ, phát triển và tăng trưởng, xây dựng mô hình quản trị bao trùm, công bằng, minh bạch, cũng như khả năng sẵn sàng ứng phó với rủi ro và tận dụng cơ hội. Chúng xem xét hạ tầng vật lý, xã hội và trực tuyến phục vụ cho việc cung cấp dịch vụ, cũng như việc triển khai, bảo mật và hiệu quả của các dịch vụ và hệ thống chính phủ.

Các chỉ số này cho phép đánh giá năng lực quản lý tài chính và trách nhiệm của chính quyền đô thị, đồng thời tạo nền tảng cho việc đầu tư và phát triển bền vững của các đô thị. Các chủ để được xem xét trong lĩnh vực này có thể bao gồm, nhưng không giới hạn ở, tài chính chính phủ, chất lượng dịch vụ công và sự tham gia của công dân. Ngoài ra, các chỉ số KPI này đo lường cách các đô thị thúc đẩy hoặc cản trở sự tham gia của cư dân, cũng như cách họ giải quyết các rào cản đối với quản trị hiệu quả và quyền công dân của các cá nhân và nhóm người khác nhau. Cuối cùng, các chỉ số trong lĩnh vực này giúp các đô thị hiểu được cách mà các quy trình và sáng kiến của họ xác định và giải quyết các mối đe dọa đối với quản trị tốt, cũng như nắm bắt các cơ hội để tiếp tục phát triển và cải thiện.

Thanh Tùng