TCVN 8757:2024 về giống cây nông nghiệp- vườn giống cây lấy gỗ và cây lâm sản ngoài gỗ

Nhân giống cây trồng trong vườn giống đóng vai trò quan trọng trong lợi nhuận của hầu hết hoạt động làm vườn, nhất là với mục đích thương mại. Về việc nhân giống cây trồng, quy tắc này còn đi xa hơn nữa vì cây mẹ cũng phải được trồng trong điều kiện nghiêm ngặt để tạo ra một cây khỏe mạnh, không sâu bệnh.

Đồng thời còn tạo ra các loại cây trồng cần được bảo vệ cẩn thận chống lại vi-rút, vi khuẩn và một số loại nấm gây bệnh. Việc này càng quan trọng hơn đối với các loài cây lấy gỗ và loài cây lâm sản ngoài gỗ thân gỗ bởi chúng mang lại giá trị kinh tế, môi trường sống cho con người.

Lợi ích đầu tiên của cây lấy gỗ phải kể đến đó là một trong những thành phần quan trọng trong cảnh quan tự nhiên, có tác dụng chống xói mòn đất, bảo vệ tốt cho hệ sinh thái bên trong, dưới tán và xung quanh cây. Cây lấy gỗ có vai trò rất quan trọng trong việc giảm thiểu chất độc gây hại tới môi trường cũng như carbon dioxide, sản xuất ra oxy có lợi trong bầu khí quyển, đồng thời có khả năng điều hòa nhiệt độ, cân bằng các chất trên mặt đất.

Trong ứng dụng cuộc sống, các loại cây lấy gỗ là nhân tố cơ bản trong bản thiết kế cảnh quan và nông nghiệp, về mặt thẩm mỹ,… Đồng thời, cây lấy gỗ mang lại giá trị kinh tế lớn đối với mỗi quốc gia, là nguyên liệu quan trọng để sản xuất giấy, các vật dụng khác. Được khai thác để làm vật liệu xây dựng cho các công trình nhà cửa, văn phòng, khách sạn, nhà hàng,…, là nguồn năng lượng sơ cấp ở các quốc gia đang phát triển.

Vườn giống cây lấy gỗ và loài cây lâm sản ngoài gỗ thân gỗ nên đáp ứng yêu cầu kỹ thuật theo tiêu chuẩn. (Ảnh minh họa)

Tuy nhiên, thực trạng của các loại cây lấy gỗ hiện nay chủ yếu cây lấy gỗ đang được phát triển theo mô hình trồng mới, các loại cây lấy gỗ trong các thảm thực vật, rừng, núi, đồi, đang dần bị cạn kiệt do sự khai thác một cách bừa bãi, trái phép. 

Một số loại cây lấy gỗ còn bị liệt vào danh sách cây đang dần bị tuyệt chủng, nhà nước đã có nhiều biện pháp ngăn cấm khai thác rừng trái phép. Do đó, việc hình thành lên vườn giống cho những loài cây thân gỗ đáp ứng những yêu cầu kỹ thuật theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8757 : 2024 về giống cây nông nghiệp- vườn giống do Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng thẩm định, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố sẽ mang lại nhiều giá trị to lớn cho con người. Tiêu chuẩn này đưa ra các yêu cầu kỹ thuật và phương pháp kiểm tra đối với vườn giống cho loài cây lấy gỗ và loài cây lâm sản ngoài gỗ thân gỗ.

Theo hướng dẫn tại tiêu chuẩn này thì vườn giống chính là khu rừng được trồng theo sơ đồ nhất định từ các dòng vô tính (vườn giống vô tính) hoặc từ hạt (vườn giống hữu tính) của cây trội đã được tuyển chọn, được công nhận để cung cấp vật liệu nhân giống. Vườn giống hữu tính là vườn giống trồng bằng các cây được nhân giống bằng hạt lấy từ cây trội. Vườn giống vô tính là vườn giống trồng bằng các dòng vô tính từ các cây trội.

Về yêu cầu kỹ thuật đối với vườn giống cây lấy gỗ, tiêu chuẩn này hướng dẫn: Diiện tích vườn giống hữu tính tối thiểu 5000 mét vuông, vườn giống vô tính tối thiểu 1200 mét vuông (cây keo, bạch đàn, thông, quế, tràm). Diện tích tối thiểu vườn giống hữu tính từ 10.000 mét vuông, vô tính là 3000 mét vuông.

Số gia đình hoặc dòng vô tính tối thiểu 30 gia đình hữu tính, 20 dòng vô tính. Nguồn gốc giống từ các cây trội được tuyển chọn có nguồn gốc rõ ràng. Cách ly với các lâm phần cùng loài hoặc các loài khác có khả năng lai giống tự nhiên với cây trong vườn giống ít nhất là 50 m tính từ hàng ngoài cùng của vườn giống. Tính sinh trưởng phải phát triển tốt. Chỉ số bệnh và chỉ số hại nhỏ hơn 25 %. Tỷ lệ ra hoa, kết qủa tối thiểu 50 % cây ra hoa và 20 % số cây cho hạt hữu thụ (ở thời điểm công nhận vườn giống).

Yêu cầu mỗi vườn giống đều có biển, biển đặt ở vị trí dễ quan sát phía ngoài vườn giống, nội dung biển gồm: Tên chủ vườn giống; Tên loài cây; Tọa độ; Địa điểm (đơn vị hành chính, tiểu khu, lô, khoảnh); Diện tích; Ngày tháng năm trồng; Số gia đình hoặc số dòng.

Yêu cầu chung về kỹ thuật xây dựng vườn giống hữu tính và vô tính cho loài cây lấy gỗ và loài cây lâm sản ngoài gỗ thân gỗ phải có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sinh trưởng, phát triển, ra hoa và kết quả. Nơi chưa xảy ra dịch bệnh và không bị lũ lụt làm ngập úng.

Phải cách ly với các lâm phần cùng loài hoặc các loài khác với cự ly ít nhất là 50 m tính từ hàng ngoài cùng của vườn giống. Đối với loài cây thụ phấn nhờ gió thì vườn giống có thể nằm trên hướng gió chính trong mùa nở hoa mà không cần cách ly. Phải có điều kiện chăm sóc bảo vệ và thu hoạch quả thuận lợi. Có địa hình bằng phẳng hoặc dốc nhẹ, không quá 15 độ. Phải có địa hình bằng phẳng hoặc dốc nhẹ, không quá 15 độ.

An Dương