Tết Đoan Ngọ 2022 là ngày nào, dâng vật phẩm gì?

Tết Đoan Ngọ còn được dân gian gọi là ngày diệt sâu bọ. Tết Đoan Ngọ là dịp ăn tết ở nhà với gia đình. Sáng sớm Tết Đoan Ngọ, người ta ăn bánh tro, chè hạt sen, trái cây và rượu nếp để giết sâu bọ, bệnh tật trong người. Thông thường, mọi người hay ăn rượu nếp ngay sau khi ngủ dậy.

Vào ngày này, người ta cúng lễ cho một tiết mới, mừng sự trong sáng và quang đãng. Nhiều người còn tắm nước lá mùi để phòng bệnh và tẩy trừ sâu bọ. Bên cạnh đó, tại nhiều địa phương ven biển, người dân đi tắm biển đúng giờ Ngọ.

Tết Đoan Ngọ xuất phát từ điển tích trong dân gian, có nhiều dị bản khác nhau. Theo đó, một năm nông dân đang ăn mừng vì được mùa thì sâu bọ kéo đến ăn mất cây trái, thực phẩm đã thu hoạch. Dân làng đau đầu không biết làm cách nào để giải được nạn sâu bọ này, bỗng nhiên có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi Truân. Ông chỉ cách cho dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản gồm có bánh gio, trái cây.

Nhân dân làm theo, chỉ một lúc sau đó, sâu bọ bay đi. Lão ông còn bảo thêm: Sâu bọ hằng năm vào ngày này rất hung hăng, mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì ta đã dặn sẽ trị được chúng. Dân chúng biết ơn định cảm tạ nhưng ông lão đã đi đâu mất.

Để tưởng nhớ sự việc trên, dân chúng đặt cho ngày này là ngày "Tết diệt sâu bọ", có người gọi là "Tết Đoan Ngọ", vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ. Từ đó, dân gian thường cúng ngày Tết Đoan Ngọ bằng một số món ăn và hoa quả phổ biến theo mùa như: rượu nếp, nếp cẩm, bánh tro, mận, vải…

Tùy theo vùng miền và điều kiện gia đình mà có sự chuẩn bị mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ khác nhau. Tuy nhiên, phải đảm bảo đủ các lễ vật chính như: Hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp, các loại trái cây (mận, vải...),... Ngoài ra với các vùng thì có thay đổi về đặc sản vùng miền đó. Cụ thể:

Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ người miền Bắc gồm:

- Hương, hoa, vàng mã.

- Nước, rượu nếp.

- Các loại hoa quả như vải, mận…

- Bánh tro, bánh ú.

- Xôi, chè.

- Cơm rượu nếp: là món đặc trưng của người miền Bắc trong dịp này, thường gồm cả nếp cẩm và nếp cái hoa vàng. 

Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ người miền Trung gồm:

- Hương, hoa, vàng mã.

- Nước, rượu nếp.

- Các loại hoa quả như vải, mận…

- Bánh tro, bánh ú.

- Chè kê là món ăn đặc biệt quen thuộc với những ai gốc Huế.

- Cơm rượu: Cơm rượu miền Trung được làm từ phương pháp lên men cổ truyền. Cơm rượu miền Trung có dạng miếng nhỏ vuông vức.

- Thịt vịt: Người miền Trung thường thêm món thịt vịt vào mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ. Theo quan niệm xưa, thịt vịt mát, ăn vào sẽ mát cả năm và đây cũng được cho là món ăn có khả năng bổ máu, giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ người miền Nam gồm:

- Hương, hoa, vàng mã.

- Nước, rượu nếp.

- Các loại hoa quả như vải, mận…

- Cơm rượu: Ở các tỉnh miền Nam, cơm rượu không để rời mà được viên thành những viên tròn trước khi ủ. Rượu dậy mùi, người ta thường thêm nước đường vào.

- Bánh ú bá trạng: Bánh bá trạng tương tự bánh tro nhưng to hơn một chút, bánh làm từ gạo nếp và được nhồi nhiều loại nhân sau đó gói trong lá rồi nấu chín bằng cách luộc hoặc hấp.

- Chè trôi nước: Chè trôi nước miền Nam là những viên chè tròn to được làm từ bột nếp trắng, bên trong là nhân đậu xanh thơm bùi. Chè trôi nước được ăn cùng nước đường gừng và nước cốt dừa.

Quang Minh (t/h)