Thời điểm để doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, kiến tạo tương lai

Phát biểu tại hội thảo trực tuyến “Giải pháp thúc đẩy hình thành doanh nghiệp khởi nghiệp từ hoạt động khai thác tài sản trí tuệ tại trường đại học, viện nghiên cứu", ông Đinh Hữu Phí, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cho biết, dịch bệnh Covid-19 đã, đang và sẽ diễn biến khó lường, ảnh hưởng rất nhiều tới con đường khởi nghiệp sáng tạo của các doanh nghiệp.

Hơn bao giờ hết, bây giờ là thời điểm để doanh nghiệp khởi nghiệp, “đổi mới sáng tạo, kiến tạo tương lai”, nghiên cứu, phát triển các tài sản trí tuệ, đưa ra thị trường để đáp ứng kịp thời với yêu cầu trong tình hình mới. Các tài sản trí tuệ đã trở thành công cụ hữu hiệu giúp các doanh nghiệp, đặc biệt đối với doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh và xa hơn nữa là tạo động lực phát triển nền kinh tế của mỗi quốc gia.

Một trong những giải pháp cần thiết hiện nay đối với doanh nghiệp khởi nghiệp là kết nối, khai thác tài sản trí tuệ từ các Trường đại học, viện nghiên cứu. Trường đại học, viện nghiên cứu chính là cái nôi sáng tạo ra tri thức và công nghệ mới. Trong Chiến lược Sở hữu trí tuệ đến năm 2030 và Chương trình phát triển tài sản đến năm 2030 do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đều đề cập đến việc kết nối giữa doanh nghiệp và các trường đại học, viện nghiên cứu.

Theo đó, các nhiệm vụ được đặt ra là thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo và khuyến khích các doanh nghiệp chủ động đặt hàng, liên kết, hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu để khai thác, phát triển tài sản trí tuệ. Việc hợp tác, khai thác tài sản trí tuệ một mặt sẽ rút ngắn quá trình ứng dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất, kinh doanh. Từ đó, giúp các doanh nghiệp giảm bớt thời gian, chi phí đầu tư nghiên cứu để tập trung phát triển sản phẩm, thị trường. Mặt khác, việc hợp tác này tạo cơ hội cho các trường đại học, viện nghiên cứu thương mại hóa, lan tỏa kết quả nghiên cứu phục vụ đời sống kinh tế, xã hội, qua đó, tạo động lực thúc đẩy hoạt động nghiên cứu tại các cơ sở này.

Với số lượng đơn đăng ký sáng chế của các trường đại học, viện nghiên cứu có xu hướng ngày càng tăng trong những năm gần đây, tôi tin rằng sự kết hợp giữa trường, viện và doanh nghiệp hoặc hình thành mới các doanh nghiệp từ tài sản trí tuệ của trường đại học, viện nghiên cứu sẽ đem lại những kết quả tích cực.

"Hôm nay, tại diễn đàn này, chúng ta hãy cùng nhau bàn thảo từ góc độ chính sách đến thực trạng, kinh nghiệm thành công và cả thất bại trong hoạt động thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khai thác tài sản trí tuệ trong trường đại học, viện nghiên cứu; thảo luận về giải pháp nhằm thúc đẩy việc hình thành các doanh nghiệp khởi nghiệp từ hoạt động thương mại hóa quyền SHTT trong trường đại học, viện nghiên cứu.

Ban tổ chức Hội thảo đã lựa chọn và mời các diễn giả là lãnh đạo, nhà khoa học thuộc khối trường đại học, viện nghiên cứu, đại diện cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp, trong đó có những doanh nghiệp khởi nghiệp thành công từ kết quả nghiên cứu của trường đại học, viện nghiên cứu.

Trên tinh thần doanh nhân khởi nghiệp – tinh thần của sự dám dấn thân, đổi mới sáng tạo, kiến tạo tương lai kết hợp cùng với niềm tin yêu và đam mê trong hoạt động nghiên cứu khoa học, chúng tôi mong rằng các diễn giả sẽ chia sẻ nhiều nhất tri thức, kinh nghiệm và cả nhiệt huyết để đẩy mạnh hoạt động thương mại hóa tài sản trí tuệ của trường đại học, viện nghiên cứu đem lại giá trị gia tăng cho đất nước", ông Đinh Hữu Phí cho hay.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khai thác tài sản trí tuệ

Đề cập tới chính sách về thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khai thác tài sản trí tuệ trong trường đại học, viện nghiên cứu, ông Bùi Văn Dũng, Hiệu trưởng Trường Đại học Hồng Đức cho rằng, các trường đại học, viện nghiên cứu là nơi khởi nguồn sản sinh ra tài sản trí tuệ; đồng thời đóng vai trò là những trụ cột trong hệ thống đổi mới sáng tạo của quốc gia.

Thành lập các công ty khởi nghiệp do chính nhà khoa học đồng sở hữu với cơ quan nghiên cứu chính là mô hình công ty spin-off (các công ty công nghệ triển khai các kết quả nghiên cứu ứng dụng của các nhà khoa học với hình thức đồng sở hữu của cơ sở nghiên cứu và nhà phát minh và được quản lý độc lập với cơ sở nghiên cứu).

Tuy nhiên, việc thành lập các công ty khởi nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế như mức chi cho sự nghiệp khoa học và công nghệ còn chiếm tỷ lệ thấp và dàn trải; các cơ chế, chính sách liên quan đến nghiên cứu khoa học chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn; các trường đại học, viện nghiên cứu chưa quan tâm đúng mức đến việc thương mại hóa sản phẩm; chưa có sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan nghiên cứu (trường đại học, viện nghiên cứu) với doanh nghiệp; khó khăn trong việc đăng ký bảo hộ các tài sản trí tuệ...

Đề xuất một số giải pháp thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khai thác tài sản trí tuệ trong trường đại học, viện nghiên cứu, ông Bùi Văn Dũng cho rằng thời gian tới, các trường đại học, viện nghiên cứu cần tăng cường kinh phí đầu tư cho khoa học và công nghệ, đặc biệt cho nghiên cứu cơ bản; tăng cường các nhiệm vụ khoa học và công nghệ có tính liên vùng, liên ngành để tạo thành các sản phẩm có thể thương mại hóa, tạo ra các tài sản trí tuệ có giá trị cao.

Bên cạnh đó, các trường đại học, viện nghiên cứu cần tăng cường kết nối với các doanh nghiệp; giao quyền cho các cơ sở trường đại học, viện nghiên cứu quyết định khai thác, sử dụng các sản phẩm đề tài nghiên cứu khoa học từ nguồn ngân sách nhà nước và chịu trách nhiệm về nguồn kinh phí thu được cho việc tái đầu tư nghiên cứu và phát triển xã hội...

Liên quan tới vấn đề trên, ông Vũ Xuân Tạo, Trung tâm Sinh học thực nghiệm thuộc Viện Ứng dụng công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, kết quả từ các nghiên cứu về công nghệ vi sinh đã quyết định 50% số lượng và chất lượng sản phẩm thuốc, kháng sinh và thực phẩm chức năng; trên 80% sản phẩm sinh học có hoạt tính cao; gần 100% các sản phẩm vaccine và probiotic cho người. Viện Ứng dụng công nghệ đã sử dụng chế phẩm sinh học NACEBVS tại các hộ trồng đinh lăng ở huyện Hải Hậu (Nam Định) và trồng cam tại huyện Bắc Quang (Hà Giang)...

Bảo Lâm