Thực phẩm chế biến sâu phải đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn an toàn quốc tế

An toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc - Yếu tố sống còn trước thị trường quốc tế

Xuất khẩu thực phẩm chế biến sâu đang mở ra nhiều cơ hội phát triển, nhưng để chinh phục được các thị trường quốc tế, sản phẩm cần đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn và có hệ thống truy xuất nguồn gốc minh bạch. Theo bà Hồ Thị Quyên -  Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP Hồ Chí Minh (ITPC) an toàn thực phẩm là yếu tố sống còn giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng và tạo niềm tin cho người tiêu dùng quốc tế. Sản phẩm khi xuất khẩu phải đảm bảo quy trình sản xuất khép kín, từ khâu chọn lựa nguyên liệu đến kiểm soát quy trình chế biến, đóng gói và vận chuyển. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp không ngừng cải tiến công nghệ, cập nhật tiêu chuẩn và minh bạch hóa toàn bộ chuỗi cung ứng.

Chế biến sâu giúp nâng tầm giá trị nông sản. Ảnh minh họa

Hiện nay, TP. Hồ Chí Minh đã đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra an toàn thực phẩm. Trong năm 2024, cơ quan chức năng giám sát hơn 19.000 cơ sở và lập biên bản kiểm tra cho hơn 13.000 cơ sở. Mặc dù tỷ lệ vi phạm chỉ đạt 0,3%, nhưng xu hướng tăng nhẹ cho thấy các doanh nghiệp cần tăng cường kiểm soát rủi ro, từ đó đảm bảo sản phẩm không chỉ đạt tiêu chuẩn trong nước mà còn phù hợp với yêu cầu của thị trường xuất khẩu.

Về mặt truy xuất nguồn gốc, người tiêu dùng hiện đại ngày càng ưu tiên sản phẩm có thông tin xuất xứ rõ ràng. Các tiêu chuẩn quốc tế yêu cầu doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống dữ liệu từ khâu sản xuất đến tiêu thụ, giúp khách hàng và các cơ quan kiểm định có thể nhanh chóng truy ngược nguồn gốc sản phẩm. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro an toàn thực phẩm mà còn là minh chứng cho cam kết của doanh nghiệp trong việc đảm bảo chất lượng và sự minh bạch.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của các quy định kỹ thuật mới. Bà Nguyễn Phượng Vĩ – Trưởng phòng Tư vấn thị trường và ghi nhãn thực phẩm, Eurofins Sắc Ký Hải Đăng cho biết, từ năm 2025, nhiều quy chuẩn kỹ thuật quốc gia sẽ có hiệu lực. Trong đó, QCVN 20-1:2024/BYT về giới hạn kim loại nặng và vi sinh vật trong thực phẩm sẽ có hiệu lực từ ngày 1-8-2025, cùng với QCVN 8-1:2025/BYT (dự kiến ban hành vào tháng 10-2025) quy định giới hạn độc tố vi nấm như Aflatoxin, Ochratoxin A. Các tiêu chuẩn này được xây dựng theo yêu cầu khắt khe của các thị trường cao cấp như Nhật Bản (theo Positive List) và Mỹ (FSMA), đòi hỏi sản phẩm phải được kiểm nghiệm và chứng nhận nghiêm ngặt từ nguyên liệu đầu vào cho đến khâu phân phối.

Đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình kiểm soát chặt chẽ - Cơ sở cho xuất khẩu thành công

Để sản phẩm thực phẩm chế biến sâu của Việt Nam có thể chinh phục thị trường quốc tế, doanh nghiệp cần không ngừng cải tiến quy trình sản xuất và đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện đại. Theo ông Nguyễn Trung Dũng – Trưởng phòng Giải pháp an toàn thực phẩm, Eurofins Sắc Ký Hải Đăng, các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN), đang đối mặt với nhiều khó khăn do hạn chế về cơ sở vật chất, nhân sự và công nghệ. Để khắc phục, họ cần xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ theo tiêu chuẩn HACCP, tổ chức đào tạo định kỳ và thiết lập hồ sơ truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Một trong những điểm nhấn quan trọng trong quy trình sản xuất là việc lựa chọn bao bì phù hợp. Bà Huỳnh Thị Kim Cúc – Nguyên Phó Giám đốc Sở An toàn Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh vai trò của bao bì trong việc bảo vệ và nâng cao giá trị sản phẩm, nhất là trong chuỗi logistics xuất khẩu. Doanh nghiệp cần áp dụng vật liệu thân thiện môi trường như giấy, thủy tinh, kim loại hoặc vật liệu sinh học. Đồng thời, Nghị định 43/2017/NĐ-CP ngày 14 tháng 04 năm 2017 của Chính phủ quy định yêu cầu ghi nhãn đầy đủ thông tin thành phần, cảnh báo an toàn và hướng dẫn bảo quản, giúp tăng cường sự tin cậy của khách hàng quốc tế.

Không chỉ dừng lại ở quy trình sản xuất, các doanh nghiệp còn cần tập trung vào công nghệ chế biến sâu để nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm. Ông Tô Thái Thành – Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Tiến Thịnh cho biết, giá trị gia tăng của các mặt hàng nông sản Việt Nam hiện nay còn thấp do chủ yếu xuất khẩu dưới dạng thô. Việc chế biến sâu không chỉ giúp sản phẩm đạt chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm mà còn gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Gần đây, Tổng công ty Cà phê Việt Nam (Vinacafe) đã xuất khẩu lô sản phẩm cà phê chế biến sâu đầu tiên mang thương hiệu Vietnam Coffee sang Trung Quốc. Điều này chứng tỏ, với sự đầu tư vào công nghệ chế biến hiện đại và hệ thống kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, sản phẩm cà phê của Việt Nam có thể đáp ứng được yêu cầu khắt khe của các thị trường nước ngoài. Tương tự, Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Nông trại EDE đã xuất khẩu thành công 1 container cà phê rang xay mang nhãn hiệu MISS EDE sang Hoa Kỳ. Các sản phẩm này không chỉ được sản xuất và đóng gói tại Việt Nam mà còn được kiểm chứng theo quy trình lên men chất lượng cao, đạt chứng nhận FDA của Hoa Kỳ.

Ông Trịnh Ngọc Minh – Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Nông sản Phúc Tiến cho biết, việc đầu tư vào hệ thống cấp đông và tăng cường chế biến giúp doanh nghiệp có thể chủ động nguồn hàng, lưu trữ sản phẩm tốt hơn và xóa dần áp lực bán nhanh, từ đó đảm bảo sản lượng ổn định. Điều này không chỉ tạo ra cơ hội xuất khẩu cho sản phẩm mà còn góp phần nâng cao giá trị kinh tế của ngành nông sản chế biến.

Bên cạnh đó, ông Đỗ Hà Nam – Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam chia sẻ rằng, chế biến sâu và gắn kết sản phẩm với thương hiệu doanh nghiệp là chìa khóa giúp người tiêu dùng nước ngoài nhận diện cà phê Việt Nam. Ông Hoàng Danh Hữu – Giám đốc điều hành MISS EDE nhấn mạnh, để thuyết phục được đối tác Hoa Kỳ nhập khẩu sản phẩm thành phẩm chế biến sâu, doanh nghiệp phải đáp ứng tất cả các tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm và liên tục đầu tư vào công nghệ chế biến tiên tiến. Điều này giúp định vị thương hiệu cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế và tạo dựng niềm tin từ khách hàng.

Trong bối cảnh xuất khẩu thực phẩm chế biến sâu ngày càng khốc liệt, việc đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn và truy xuất nguồn gốc không chỉ bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn là điều kiện tiên quyết để hàng Việt chinh phục thị trường quốc tế. Sự đầu tư vào công nghệ chế biến sâu, xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng và áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như HACCP, GlobalGAP, FDA, cùng với việc lựa chọn bao bì thân thiện môi trường, đã tạo ra nền tảng vững chắc cho sản phẩm xuất khẩu. Khi các doanh nghiệp không ngừng cải tiến quy trình và minh bạch hóa chuỗi cung ứng, sản phẩm Việt Nam sẽ ngày càng được người tiêu dùng quốc tế tin cậy và tiếp cận các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản. Đây chính là chìa khóa mở ra cơ hội vàng cho ngành thực phẩm chế biến sâu, góp phần nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững kinh tế nông thôn.

 Duy Trinh (t/h)