Thương mại điện tử: 'Mặt trái' và giải pháp quản lý

Loạn quảng cáo “ảo”, hàng loạt vụ việc bị xử lý

Theo thống kê của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), chỉ trong 10 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng cả nước đã phát hiện hơn 600 vụ vi phạm liên quan đến quảng cáo sai sự thật, trong đó trên 30% bắt nguồn từ hoạt động livestream bán hàng và giới thiệu sản phẩm trên các nền tảng mạng xã hội. Con số này cho thấy mức độ phổ biến đáng lo ngại của những nội dung quảng bá sai lệch, khi niềm tin người tiêu dùng đang bị đặt vào “vòng xoáy ảo” do chính những gương mặt có sức ảnh hưởng tạo ra.

Tháng 4/2025, một doanh nghiệp mỹ phẩm tại TP.HCM bị xử phạt 450 triệu đồng vì quảng cáo công dụng “trị nám – trẻ hóa da chỉ sau 3 ngày”, trong khi sản phẩm chưa hề được cấp phép lưu hành. Vụ việc không chỉ gióng lên hồi chuông về tình trạng “nói quá” để câu khách, mà còn cho thấy việc kiểm duyệt nội dung quảng cáo trực tuyến vẫn còn lỏng lẻo. Tháng 5/2025, một KOL sở hữu hơn 2 triệu người theo dõi tiếp tục bị phạt hành chính vì quảng bá thực phẩm chức năng với lời khẳng định “chữa được ung thư” – hành vi bị xem là lợi dụng niềm tin của người bệnh để trục lợi, gây bức xúc trong dư luận.

Đến tháng 7, lực lượng chức năng Hà Nội triệt phá đường dây bán hàng giả mạo thương hiệu quốc tế, hoạt động thông qua các hội nhóm Facebook với hàng nghìn thành viên. Hàng chục nghìn sản phẩm bị thu giữ cho thấy sự tinh vi của các đường dây gian lận thương mại trong môi trường mạng, khi lợi nhuận có thể tới hàng tỷ đồng mỗi tháng. Chưa dừng lại ở đó, tháng 9/2025, một sàn thương mại điện tử lớn cũng bị yêu cầu gỡ bỏ hơn 12.000 sản phẩm có nội dung quảng cáo không đúng sự thật, chủ yếu thuộc nhóm mỹ phẩm và thực phẩm bảo vệ sức khỏe.

Chuỗi vụ việc nối tiếp nhau như lời cảnh báo về “mặt trái” của thương mại điện tử, nơi công nghệ hiện đại đang bị lợi dụng để hợp thức hóa hành vi gian dối. Khi các KOL, KOC hay người nổi tiếng không kiểm chứng nguồn gốc sản phẩm nhưng vẫn đứng ra quảng bá, ranh giới giữa uy tín cá nhân và trách nhiệm pháp lý trở nên mong manh hơn bao giờ hết. Niềm tin người tiêu dùng – vốn là nền tảng của kinh tế số đang bị xói mòn nếu không có biện pháp mạnh tay và sự vào cuộc đồng bộ từ cơ quan quản lý đến chính các nền tảng trung gian.

Thời gian qua, nhiều người nổi tiếng tham gia quảng cáo sản phẩm sai sự thật bị xử lý.

Siết trách nhiệm, bảo mật dữ liệu và nâng cao nhận thức

Trước thực trạng trên, Bộ Công Thương đã có hàng loạt động thái mạnh tay. Ngày 18/4/2025, Bộ ban hành Công điện 2755/CĐ-BCT, yêu cầu các Sở Công Thương, Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước, các sàn thương mại điện tử tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm hành vi quảng cáo sai sự thật, đặc biệt đối với những sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.

Các chuyên gia cho rằng, việc xử lý những vụ việc sai phạm mới chỉ là “phần nổi của tảng băng”. Ở tầng sâu, tình trạng người tiêu dùng cả tin, thiếu thông tin xác thực vẫn là "mảnh đất màu mỡ" để tình trạng quảng cáo gian dối phát triển. Do đó, cần tăng cường giáo dục kỹ năng số cho người tiêu dùng và có cơ chế truy xuất, xác thực thông tin minh bạch hơn để không ai còn là nạn nhân của quảng cáo sai sự thật.

Thương mại điện tử là xu hướng tất yếu của nền kinh tế số, nhưng nếu không kịp thời bịt những “lỗ hổng” về pháp lý, quản lý, hệ lụy để lại sẽ rất lớn – không chỉ làm tổn hại người tiêu dùng mà còn bào mòn uy tín thị trường nội địa. Khi mỗi bên từ doanh nghiệp đến người tiêu dùng đều ý thức và tuân thủ luật chơi minh bạch, môi trường mua sắm trực tuyến mới thật sự trở thành kênh giao thương đáng tin cậy, thay vì là “ổ rủi ro” tiềm ẩn như hiện nay.

Thanh Hiền