Tiêu chuẩn JIS - 'chuẩn mực thép' từ Nhật Bản và hành trình áp dụng của doanh nghiệp Việt

"Chuẩn mực thép" từ Nhật Bản: Lò luyện chất lượng và năng lực cạnh tranh

Ra đời từ năm 1921, tiêu chuẩn JIS là thành quả của quá trình tiêu chuẩn hóa công nghiệp tại Nhật Bản, nhằm đảm bảo chất lượng, an toàn và độ bền cho sản phẩm. Ban đầu, JIS chủ yếu áp dụng trong lĩnh vực cơ khí, thép, vật liệu xây dựng nhưng dần được mở rộng sang nhiều ngành khác như điện tử, dệt may, hóa chất…

Điểm nổi bật của JIS nằm ở tính nghiêm ngặt và chi tiết, với các quy chuẩn rõ ràng về độ bền, khả năng chống ăn mòn, độ bám dính, chỉ số cơ lý… Theo các chuyên gia, JIS không đơn thuần chỉ là tiêu chuẩn kỹ thuật, mà còn là thước đo khắt khe để đánh giá năng lực sản xuất và uy tín thương hiệu.

Ông Nguyễn Thanh Hùng, chuyên gia kỹ thuật trong ngành thép, nhận định: “JIS chính là một ‘chuẩn mực thép’. Doanh nghiệp nào đạt được chứng nhận JIS đồng nghĩa với việc họ đã kiểm soát toàn diện quy trình sản xuất, từ nguyên liệu đầu vào, dây chuyền vận hành cho đến sản phẩm cuối cùng. Quan trọng hơn, đây là tấm giấy thông hành để bước chân vào những thị trường khó tính nhất thế giới”.

Không chỉ dừng lại ở kiểm soát chất lượng, JIS còn giúp doanh nghiệp đạt nhiều lợi ích thiết thực. Thứ nhất, tiêu chuẩn này buộc doanh nghiệp phải tối ưu quy trình, từ đó nâng cao năng suất, giảm lãng phí và sai sót. Thứ hai, JIS yêu cầu đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ hiện đại và hệ thống kiểm soát chặt chẽ, giúp doanh nghiệp từng bước chủ động về kỹ thuật và năng lực vận hành. Thứ ba, với những doanh nghiệp có mục tiêu xuất khẩu, JIS đóng vai trò như “thẻ thông hành” quan trọng để mở rộng thị trường, đặc biệt là Nhật Bản, nơi tiêu chuẩn này có giá trị như một giấy chứng nhận chất lượng bắt buộc.

Đặc biệt, nhiều chuyên gia cũng chỉ ra, khi doanh nghiệp Việt áp dụng JIS kết hợp các tiêu chuẩn quốc tế khác như ISO, ESG sẽ tạo được lợi thế cạnh tranh kép: vừa sản xuất ra sản phẩm chất lượng cao, vừa xây dựng được văn hóa quản trị hiện đại, hướng tới phát triển bền vững.

Doanh nghiệp Việt thăng hạng nhờ JIS

Thực tế, không ít doanh nghiệp Việt đã chứng minh hiệu quả rõ rệt khi áp dụng tiêu chuẩn JIS. Một trong những ví dụ tiêu biểu là Công ty Cổ phần Tôn Đông Á – doanh nghiệp tiên phong trong ngành thép mạ. Mới đây, Tôn Đông Á đã đạt được chứng nhận JIS G 3302 cho sản phẩm thép mạ kẽm, đáp ứng đầy đủ yêu cầu nghiêm ngặt về cơ lý, độ bám dính và khả năng chống ăn mòn. Đây không chỉ là thành tựu về mặt kỹ thuật mà còn là bước đệm quan trọng để doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu sang Nhật Bản, Mỹ và châu Âu.

Theo ông Nguyễn Thanh Trung, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tôn Đông Á, để đạt được JIS, doanh nghiệp đã đầu tư mạnh vào dây chuyền sản xuất hiện đại, đồng thời thiết lập hệ thống kiểm soát chất lượng ở tất cả các công đoạn. Ông nhấn mạnh: “Chứng nhận JIS không chỉ giúp chúng tôi nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn khẳng định cam kết về uy tín với khách hàng trong và ngoài nước”.

Sản phẩm Tôn Đông Á đạt tiêu chuẩn quốc tế đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước.

Từ câu chuyện của Tôn Đông Á, có thể thấy, việc chinh phục JIS đòi hỏi sự đầu tư nghiêm túc, cả về công nghệ lẫn con người. Và họ không phải là trường hợp duy nhất. Nối tiếp thành công này, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam cũng đang áp dụng hoặc hướng tới JIS để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Đơn cử như Tập đoàn CC1 (Tổng Công ty Xây dựng số 1) hiện đang đẩy mạnh chuẩn hóa quy trình sản xuất và quản lý theo hướng tương thích với các tiêu chuẩn quốc tế, trong đó có JIS. CC1 đã ghi nhận nhiều thành công trong nửa đầu năm 2025, với hàng loạt giải thưởng về đổi mới sáng tạo, ESG và kinh doanh hiệu quả. Mặc dù chưa công bố chính thức việc đạt chứng nhận JIS, nhưng chiến lược chuẩn hóa toàn diện của CC1 cho thấy họ đang đi đúng hướng, sẵn sàng bước vào sân chơi toàn cầu.

Câu chuyện chuẩn hóa theo JIS không chỉ dừng lại ở lĩnh vực thép hay xây dựng. Ngành dầu khí là lĩnh vực vốn yêu cầu tiêu chuẩn an toàn và chất lượng cực kỳ khắt khe – cũng đang chuyển mình mạnh mẽ. Petrovietnam hiện đang tiêu chuẩn hóa toàn bộ chuỗi sản xuất theo hướng tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế, trong đó có những quy định tương đồng với JIS. Từ khâu khai thác, chế biến cho đến phân phối, Petrovietnam chú trọng đầu tư vào công nghệ hiện đại và hệ thống kiểm tra nghiêm ngặt, đảm bảo an toàn tuyệt đối và kiểm soát chất lượng liên tục.

Không dừng lại ở các tập đoàn lớn, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực cơ khí, inox cũng đang gia nhập “cuộc đua” JIS. Các doanh nghiệp như Inox TK, Yamaguchi hay An Phú Thành đã bắt đầu áp dụng JIS vào sản xuất phụ kiện van, ống thép, khớp nối… Những doanh nghiệp này không chỉ nhắm đến thị trường trong nước mà còn hướng tới xuất khẩu, đặc biệt là thị trường Đông Nam Á và Nhật Bản. Việc đạt chuẩn JIS giúp sản phẩm của họ có độ bền cao, khả năng chống ăn mòn tốt, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của đối tác nước ngoài.

Điểm chung của các doanh nghiệp này là sự chủ động trong việc tiếp cận tiêu chuẩn JIS, xem đây là “chìa khóa” nâng cao năng lực sản xuất và mở rộng thị trường. Đồng thời, việc đầu tư vào JIS cũng giúp họ tăng tính cạnh tranh trong nước, tạo lợi thế rõ rệt trước các đối thủ chưa đạt tiêu chuẩn này.

JIS – Đòn bẩy nâng tầm doanh nghiệp Việt trên bản đồ toàn cầu

Từ những câu chuyện thực tiễn cho thấy, tiêu chuẩn JIS không chỉ dừng lại ở việc kiểm soát chất lượng mà còn là chiến lược phát triển toàn diện cho doanh nghiệp Việt trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Những lợi ích rõ ràng nhất mà JIS mang lại gồm: Nâng cao chất lượng sản phẩm, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, giảm rủi ro trong sản xuất; Tăng uy tín thương hiệu, khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế; Mở rộng cơ hội xuất khẩu, thâm nhập vào các chuỗi cung ứng toàn cầu; Thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới công nghệ, hướng tới phát triển bền vững.

Để chinh phục JIS, doanh nghiệp Việt cần sự đầu tư nghiêm túc, không chỉ về tài chính mà còn ở tư duy quản trị, công nghệ và con người. Đây là hành trình dài hơi nhưng một khi đã đạt được, JIS sẽ trở thành “tấm vé thông hành” vững chắc, giúp doanh nghiệp Việt vươn xa, khẳng định năng lực và vị thế trên bản đồ kinh tế thế giới.

Phạm Thanh Hiền