Mỹ hoan nghênh quyết định của PCA về Philippines kiện Trung Quốc liên quan tới Biển Đông

Theo những tin tức mới nhất về tình hình Biển Đông hiện nay, Toà Trọng tài thường trực (PCA) của Liên Hợp Quốc ở The Hague (La Haye), Hà Lan hôm 29/10 vừa qua tuyên bố có đủ thẩm quyền xử lý vụ Philippines kiện yêu sách "đường lưỡi bò" của Trung Quốc. Tòa thông báo rằng việc Trung Quốc "không xuất hiện" (từ chối tham gia) vụ kiện Biển Đông không ảnh hưởng đến thẩm quyền của tòa, đồng thời quyết định đơn phương khởi kiện của Philippines không vi phạm thủ tục giải quyết tranh chấp theo UNCLOS.

Tòa trọng tài thường trực (PCA) đã ra phán quyết khẳng định có đủ thẩm quyền xét xử vụ kiện Biển Đông

Cụ thể, báo Người Lao Động trích dẫn thông cáo được đưa ra vào đêm 29/10 cho biết, tòa nhất trí khẳng định cả Philippines và Trung Quốc đều đã ký Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) nên “phải giải quyết các tranh chấp theo công ước này”. "Tòa án quan tâm đến vai trò của "các quyền lợi lịch sử" và nguồn gốc của các quyền về hàng hải trên biển Đông; về hiện trạng của các đặc trưng hàng hải nhất định trên biển Đông; và tính pháp lý của các hành động (mà Philippines cho là vi phạm UNCLOS) của Trung Quốc trên biển Đông".

“Tòa án cũng khẳng định việc Trung Quốc không tham gia quá trình tố tụng không ảnh hưởng đến quyền xét xử của tòa cũng như quyết định đơn phương khởi kiện của Philippines không vi phạm thủ tục giải quyết tranh chấp theo UNCLOS” – trang Rappler của Philippines trích dẫn lại thông cáo.

Cuối cùng, PCA kết luận họ “có quyền phân xử”. Đây được xem là thắng lợi đầu tiên cho Philipppines bởi lẽ Trung Quốc từng nhiều lần tranh cãi rằng PCA không có thẩm quyền xét xử vụ kiện này. Đáng chú ý, thông tin này được đưa ra chỉ vài ngày sau khi Mỹ điều tàu khu trục USS Lassen vào vùng 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trái phép trên biển Đông.

Trên thực tế, mặc dù từ chối tham gia thủ tục tố tụng của tòa, Trung Quốc từng đưa ra một văn bản thể hiện lập trường về vấn đề này vào tháng 12/2014. Tòa án kể từ đó đã chấp nhận tài liệu này như luận điểm chính thức của Trung Quốc trong vụ kiện ‘đường lưỡi bò’. Khi vấn đề về thẩm quyền đã được giải quyết, vụ kiện có thể tiến triển đến vòng đánh giá sự hợp lý của các luận điểm Philippines đưa ra về vấn đề Biển Đông. Tòa dự kiến sẽ ra phán quyết vào năm 2016.

Thông cáo của Tòa Trọng tài thường trực được đưa ra không lâu sau khi Mỹ tuần tra Biển Đông

Đáng chú ý, ngay sau khi Tòa Trọng tài thường trực (PCA) ngày 29/10 ra phán quyết khẳng định có đủ thẩm quyền xét xử vụ Philippines kiện Trung Quốc liên quan đến tranh chấp ở Biển Đông, phía Mỹ đã lập tức tỏ ý hoan nghênh quyết định này, báo Thanh Niên ngày 30/10 dẫn lời một quan chức quốc phòng Mỹ khẳng định.

Theo quan chức giấu tên này: "Quyết định của PCA cho thấy luật pháp quốc tế có thể can thiệp những bất đồng trên Biển Đông. Nó cũng cho thấy những tuyên bố về chủ quyền không hợp lý sẽ bị phản đối và được pháp luật bảo vệ. Xét xử những vấn đề như vậy theo luật pháp và thông lệ quốc tế là cách bền vững để ít nhất là kiểm soát xung đột về lãnh thổ nếu chưa thể giải quyết tranh chấp”.

Đồng quan điểm này, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ John McCain cho rằng quyết định của PCA là bước đi quan trọng để duy trì luật pháp quốc tế, nhằm chống lại những tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc trên Biển Đông. Theo ông McCain, Mỹ nên tiếp tục hỗ trợ các nước đối tác và đồng minh như Philippines trong bối cảnh Trung Quốc quyết liệt với những tuyên bố chủ quyền phi lý của mình.

Đồng thời, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ cho rằng Mỹ nên tiếp tục hoạt động tuần tra vì tự do hàng hải trên Biển Đông như lần điều tàu khu trục USS Lassen vừa qua. Về phần mình, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby nhận định, theo những điều khoản của UNCLOS, phán quyết của PCA sẽ mang tính ràng buộc đối với cả Trung Quốc và Philippines.

Trong khi đó, bà Bonnie Glaser, chuyên gia về Biển Đông của Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tại Washington, khẳng định phán quyết của PCA là một đòn giáng mạnh vào Trung Quốc, tòa đã bác bỏ luận điệu của Trung Quốc về việc Philippines chưa thương lượng với Trung Quốc để giải quyết vấn đề. Đặc biệc, hãng thông tấn Reuters trong bản tin của mình cũng nhận định, phán quyết của PCA là một thất bại về mặt pháp lý đối với Trung Quốc trong vấn đề tranh chấp trên Biển Đông.

Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario trình bày các luận điểm về vụ kiện Biển Đông trong phiên điều trần hồi tháng 7

Dù vậy, theo nhận định của chuyên gia Jay Batongbacal của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), tòa án có thể đồng ý hay bác bỏ từng luận điểm riêng biệt của Philippines. Thực tế, tòa hiện chỉ khẳng định họ có thẩm quyền xem xét 7 trong số 15 luận điểm mà Phillipines đưa ra. Tòa đã yêu cầu Manila làm rõ một luận điểm và sẽ xem xét 7 vấn đề còn lại "trong giai đoạn đánh giá tính hợp lý" của các lập luận.

Được biết, phía Trung Quốc luôn khẳng định không chấp nhận vụ kiện Biển Đông nói trên. Tháng 7/2015, Trung Quốc từng yêu cầu Philippines rút đơn kiện để giải quyết vấn đề Biển Đông trên bàn đàm phán song phương. Phía Trung Quốc lặp lại quan điểm cho rằng họ không thừa nhận và cũng sẽ không tham gia vụ kiện này.

Đồng thời, Thứ trưởng Bộ ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân từng tuyên bố  vụ kiện của Philippines sẽ không ảnh hưởng gì tới những tuyên bố chủ quyền (sai trái) của Bắc Kinh tại Biển Đông. Tuy nhiên, sau thông cáo của Toà Trọng tài thường trực (PCA) của Liên Hợp Quốc ở The Hague (La Haye), Hà Lan vào hôm 29/10, hôm nay ngày 30/10, Bộ ngoại giao Trung Quốc một lần nữa kêu gọi Philippines trở lại các cuộc đàm phán nhằm giải quyết những tranh chấp giữa hai nước trên Biển Đông, báo Tuổi Trẻ đưa tin.

Tuyết Trinh (T/h)