Trẻ em trong tầm ngắm của tội phạm mạng: Đâu là giải pháp bảo vệ?

Thực trạng đáng báo động

Thống kê từ Bộ Công an cho thấy, tội phạm lợi dụng không gian mạng để xâm hại trẻ em đang gia tăng một cách chóng mặt. Chỉ trong 3 năm qua, hơn 400 vụ vi phạm đã được ghi nhận, trong đó không ít nạn nhân là trẻ em bị lừa gạt, bắt nạt bằng những bủa mị đáng sợ hãi.

Thượng tá Khổng Ngọc Oanh - Cục Cảnh sát Hình sự (Bộ Công an) nhấn mạnh: “Các hành vi xâm hại tình dục trẻ em qua mạng xã hội ngày càng tinh vi, khó phát hiện. Tội phạm khai thác điểm yếu về nhận thức của trẻ em, dụ dỗ, khống chế, dẫn tới những hậu quả đau lòng”.

Không chỉ dừng lại ở các vụ xâm hại tình dục, bạo lực học đường cũng là hệ quả đáng lo ngại của việc trẻ em sử dụng mạng xã hội thiếu kiểm soát. Nhiều học sinh bị dụ dỗ, kích động qua các bình luận tục tĩu hoặc lời thách thức trực tuyến. Những xung đột này không ít lần đã dẫn đến hành vi bạo lực thực sự.

Trẻ em cần được bảo vệ trước những mối đe dọa trên không gian mạng. Ảnh minh họa

Theo thống kê, có 3 hình thức lừa gạt phổ biến nhất nhắm vào trẻ em: Thứ nhất, lừa đảo video Deepfake, tội phạm sử dụng công nghệ AI để tạo video giả mạo người quen của nạn nhân, từ đó dẫn dắt trẻ em giao tiếp hoặc cung cấp thông tin nhạy cảm. Thứ hai, lừa tình cảm, các tác nhân giả mạo kết bạn, tìm kiếm tình cảm rồi lợi dụng ảnh nhạy cảm để khống chế, bắt buộc nạn nhân thực hiện những yêu cầu xấu xa. Thứ ba, giả cung cấp dịch vụ lấy lại tài khoản, nạn nhân bị dẫn dắt giao thông tin đăng nhập cho tội phạm qua các trang web giả mạo.

Những vụ việc gần đây còn ghi nhận thủ đoạn lừa đảo qua các nền tảng giải trí trực tuyến. Trẻ em, đặc biệt là những người thường xuyên tham gia các trò chơi điện tử như Fortnite hoặc Roblox, dễ dàng trở thành mục tiêu. Tội phạm phát tán liên kết giả mạo hứa hẹn cung cấp vật phẩm độc quyền hoặc tiền ảo, dẫn dắt trẻ tải phần mềm độc hại. Điều này không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn tạo cơ hội cho kẻ xấu tiếp cận dữ liệu cá nhân, thậm chí sử dụng thông tin đó vào mục đích xấu khác.

Thủ đoạn của đối tượng phạm tội thường tinh vi. Chúng giả mạo danh tính, tạo ra những câu chuyện thuyết phục hoặc lợi dụng sự tò mò, ngây thơ của trẻ em để tiếp cận. Các nền tảng như Facebook, Zalo hay Viber đều có thể trở thành phương tiện để tội phạm thực hiện hành vi của mình. Trong nhiều trường hợp, tội phạm không chỉ nhắm đến việc lừa đảo tài sản mà còn sử dụng các chiêu bài tinh vi để dẫn dụ trẻ em vào những tình huống nguy hiểm như bị xâm hại tình dục hoặc buôn bán người.

Biện pháp phòng ngừa

Thượng tá Khổng Ngọc Oanh khuyến cáo, cần tăng cường tuyên truyền để trẻ em và phụ huynh nâng cao nhận thức về an toàn mạng. Cha mẹ nên theo dõi các tương tác trực tuyến của trẻ, hướng dẫn trẻ nhận biết liên kết lạ, cảnh giác với lời mời gọi tài khoản. Cục An toàn Thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) cũng khuyến nghị việc giáo dục trẻ về kỹ năng đánh giá thông tin trên mạng, nhận diện trang web và đường dẫn đáng ngờ. Đồng thời, phụ huynh cần trang bị kiến thức để bảo vệ con mình trước các nguy cơ tiềm ẩn.

Ông Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC) - Chủ tịch công ty CyPeace nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng mật khẩu mạnh và bật xác thực hai yếu tố (2FA). Ông cũng khuyến cáo tránh chia sẻ thông tin cá nhân nhạy cảm, thường xuyên cập nhật phần mềm, sử dụng các chương trình bảo mật đáng tin cậy và kiểm tra an ninh định kỳ. Đặc biệt, Hiếu PC gợi ý phụ huynh cần khuyến khích trẻ chia sẻ những tin nhắn hoặc tương tác đáng ngờ mà trẻ gặp phải trên mạng để kịp thời xử lý.

Hiếu PC từng là hacker “mũ đen” khét tiếng, nay trở thành chuyên gia an ninh mạng hàng đầu. Những đóng góp của anh trong việc phát hiện lỗ hổng và nâng cao nhận thức xã hội đã góp phần bảo vệ trẻ em trong không gian mạng. Từ một người từng đứng trước án tù, anh đã vươn lên trở thành biểu tượng của sự đổi thay và phát triển tích cực, truyền cảm hứng cho hàng ngàn người trẻ.

Trong các khóa học miễn phí về an ninh mạng, anh thường xuyên chia sẻ với học sinh, sinh viên về biện pháp bảo vệ bản thân khi tham gia không gian số. 

Việc trang bị kiến thức và ý thức an toàn mạng là chìa khóa để giải quyết vấn đề. Không gian mạng có thể mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đầy rẫy nguy cơ. Trách nhiệm của cả gia đình, nhà trường và xã hội là cùng nhau chung tay xây dựng một môi trường an toàn, lành mạnh cho thế hệ trẻ. Đã đến lúc tất cả chúng ta cần hành động để ngăn chặn tội phạm mạng và bảo vệ trẻ em khỏi những nguy cơ từ thế giới ảo.

 Duy Trinh (tổng hợp)