Nguy kịch do nhiễm chì từ thuốc cam không rõ nguồn gốc

Bệnh viện Nhi trung ương Hà Nội vừa tiếp nhận điều trị bé gái 9 tuổi ở Nghệ An nhập viện trong tình trạng lơ mơ, co giật nhiều và kéo dài, giảm tri giác. Bệnh nhi bệnh nhi được Bệnh viện Sản nhi Nghệ An chuyển đến trong tình trạng máu nhiễm chì rất cao.

Bệnh nhân được chẩn đoán động kinh từ lúc 6 tuổi. Thời gian gần đây, tần suất co giật của trẻ tăng lên, gia đình mua thuốc cam (cách gọi của người dân về một bài thuốc y học cổ truyền, thường được bào chế dạng bột) không rõ nguồn gốc về cho trẻ uống.

Sau khoảng 2 tuần, trẻ co giật nhiều hơn kèm nôn, đau đầu, lơ mơ nên được đưa vào bệnh viện huyện, rồi chuyển đến Bệnh viện Sản nhi Nghệ An. Tại đây, qua khám lâm sàng kết hợp bệnh sử, các bác sĩ nghi ngờ trẻ bị ngộ độc chì và cho làm xét nghiệm định lượng chì trong máu.

Kết quả cho thấy trẻ bị ngộ độc chì nặng, có tổn thương não. Nồng độ chì trong máu của trẻ là 91 µg/dL (cao hơn nhiều so với ngưỡng được chấp nhận là dưới 10 µg/dL). Bệnh nhân nhanh chóng được chuyển đến Bệnh viện Nhi trung ương để tiếp tục điều trị.

Tại  Bệnh viện Nhi trung ương, các bác sĩ đã lập tức hồi sức tích cực bằng cách thở ô xy, thở máy, đảm bảo huyết động, điều trị tăng áp lực nội sọ, dùng thuốc thải chì máu) để đảm bảo chức năng sống cho trẻ. Tuy nhiên, tình trạng tri giác của bệnh nhân xấu dần, tăng áp lực nội sọ nặng, đe dọa chức năng sống và bệnh nhân rơi vào tình trạng mất não.

Bác sĩ Nguyễn Tân Hùng, Phó trưởng khoa Cấp cứu và chống độc, Bệnh viện Nhi trung ương, chia sẻ: "Đây là một ca ngộ độc rất đáng tiếc vì sự thiếu hiểu biết của gia đình khi không tuân thủ hướng dẫn điều trị bệnh động kinh của các bác sĩ chuyên khoa, không cho trẻ uống thuốc đều đặn và tái khám theo lịch mà lại tự ý dùng thuốc không rõ nguồn gốc để chữa bệnh".

Bác sĩ Nguyễn Tân Hùng cho biết ,chì đặc biệt nguy hại với trẻ nhỏ do tích lũy trong xương lâu dài khiến trẻ còi cọc, chậm phát triển thể chất. Kim loại này còn gây thiếu máu, có trường hợp tổn thương não không hồi phục dẫn tới các di chứng nặng nề như chậm phát triển trí tuệ, co giật. Nồng độ chì trong máu lớn hơn 70 µg/dL là ngộ độc chì mức độ nặng với tỷ lệ tử vong trên 65% nếu có tổn thương thần kinh trung ương.

Bác sĩ Hùng lưu ý có nhiều nguyên nhân dẫn đến ngộ độc chì, như: tiếp xúc môi trường ô nhiễm từ các khu công nghiệp, nguồn nước nhiễm chì, sơn tường, xăng dầu nhiễm chì, pin, đồ chơi bằng nhựa có sơn chì, đồ hộp đựng thức ăn có hàn chì… Đặc biệt, dùng các loại thuốc cam không rõ nguồn gốc là một trong những nguyên nhân hàng đầu và phổ biến nhất gây ngộ độc chì ở trẻ em.

Bác sĩ Hùng khuyến cáo các bậc phụ huynh cần tin tưởng vào các phương pháp điều trị đã được y học chứng minh. Không nên nghe, làm theo những phương pháp truyền miệng chưa được kiểm chứng, tự ý dùng các loại thuốc, nhất là thuốc cam, thuốc nam không rõ nguồn gốc, không có giấy phép lưu hành. Đối với các bệnh nhân có bệnh mạn tính, trẻ cần được tuân thủ điều trị cũng như tái khám theo đúng hẹn tại cơ sở y tế uy tín.

Đối với các bệnh nhi có bệnh mạn tính phải tuân thủ điều trị cũng như tái khám theo đúng hẹn tại cơ sở y tế uy tín. Cha mẹ cần thực hiện tốt vệ sinh cá nhân cho trẻ như thường xuyên rửa tay, cắt móng tay, hướng dẫn trẻ không đưa tay và mọi vật lên miệng; vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, hạn chế để trẻ tiếp xúc với đồ chơi không đảm bảo chất lượng có thể nhiễm chì và các kim loại nặng khác.

Trẻ bị nhiễm độc chì thường có những biểu hiện rất đa dạng từ cấp tính – dễ nhận biết đến mạn tính – lâu dài, không điển hình.

Về thần kinh: Các biểu hiện cấp tính: kích thích, co giật, lơ mơ, hôn mê, liệt. Các biểu hiện lâu dài, không điển hình: chậm phát triển nhận thức, tinh thần, giảm khả năng nghe, mất các kỹ năng học tập, thay đổi thái độ hành vi, mệt mỏi.

Về tiêu hóa: nôn, đau bụng, chán ăn.

Về máu: da xanh xao, cơ thể gầy yếu do thiếu máu.

Ngoài các triệu chứng rõ rệt như trên, trẻ nhiễm độc chì còn có rất nhiều biểu hiện kín đáo, chỉ có thể phát hiện bằng các xét nghiệm định lượng chì trong máu.

Tiêu chuẩn chất lượng thuốc Theo Luật Dược 2016 được quy định tại Khoản 2 Điều 102 với nội dung như sau: Tiêu chuẩn quốc gia về thuốc, nguyên liệu làm thuốc, bao bì tiếp xúc trực tiếp với thuốc do Bộ Y tế xây dựng, Bộ Khoa học và Công nghệ thẩm định và công bố theo quy định của Luật tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật. Tiêu chuẩn cơ sở do cơ sở sản xuất thuốc, nguyên liệu làm thuốc, bao bì tiếp xúc trực tiếp với thuốc xây dựng để áp dụng trong phạm vi hoạt động của cơ sở mình nhưng không được thấp hơn quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng được quy định tại Dược điển Việt Nam. Trường hợp Dược điển Việt Nam chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thuốc, nguyên liệu làm thuốc, bao bì tiếp xúc trực tiếp với thuốc tương ứng, cơ sở xây dựng tiêu chuẩn trên cơ sở kết quả nghiên cứu khoa học hoặc theo quy định của Dược điển nước ngoài và được Bộ Y tế phê duyệt.

An Dương (T/h)