Truy xuất nguồn gốc – “chìa khóa” nâng tầm nông sản Quảng Trị

Quảng Trị đẩy mạnh truy xuất nguồn gốc, nâng cao giá trị nông sản

Theo Đại diện Tổ chức Nông lương Liên Hiệp quốc (FAO), tính thiết yếu trong minh bạch sản phẩm sẽ là yếu tố để nông sản, thực phẩm được lựa chọn. Trên mỗi sản phẩm được bán ra có mã truy xuất được in trên bao bì, khi người tiêu dùng muốn biết đầy đủ thông tin về món hàng đã mua, truy ngược dòng từ thành phẩm cuối cùng về nơi sản xuất ban đầu, rà soát từng công đoạn trong chế biến và phân phối có thể dùng mã đó để kiểm tra.

Theo đó, người tiêu dùng có thể gõ mã truy xuất trên trang web của sản phẩm để tìm thông tin; hoặc dùng điện thoại thông minh có cài đặt phần mềm truy xuất để quét lên mã truy xuất được in trên bao bì của sản phẩm. Không những vậy, xu hướng hiện nay là các nhà nhập khẩu trên thế giới luôn muốn biết nơi sản xuất và những nơi sản phẩm đi qua. Điều này càng thể hiện rõ hơn với những thị trường nhập khẩu nông sản từ các quốc gia khác; trong đó có Việt Nam.

Xác định rõ tầm quan trọng của minh bạch thông tin sản phẩm, tỉnh Quảng Trị đã coi truy xuất nguồn gốc là một trong những giải pháp trọng tâm nhằm gia tăng niềm tin của người tiêu dùng, đồng thời góp phần ngăn chặn gian lận thương mại, nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản địa phương.

Triển khai hệ thống truy xuất sẽ giúp HTX, doanh nghiệp trên địa bàn phát triển bền vững. Ảnh: T.T/báo Quảng Trị

Việc triển khai hệ thống truy xuất không chỉ mang lại lợi ích cho người tiêu dùng mà còn giúp cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp kiểm soát hiệu quả chuỗi cung ứng. Các hợp tác xã (HTX) và doanh nghiệp nông nghiệp được trang bị hệ thống truy xuất hiện đại ngày càng thu hút nhiều đối tác và khách hàng, mở rộng cơ hội phát triển.

Trong lĩnh vực chế biến nông, lâm, thủy sản, toàn tỉnh hiện có 279 cơ sở hoạt động, trong đó 70 cơ sở đã áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc. Đặc biệt, gần như toàn bộ các sản phẩm OCOP của tỉnh đều đã được gắn mã truy xuất, thể hiện cam kết về chất lượng và tính minh bạch trong sản xuất.

Ở lĩnh vực lâm nghiệp, Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã truy xuất thành công hơn 1,36 triệu tấn gỗ có nguồn gốc từ rừng trồng, đảm bảo hợp pháp và bền vững. Với ngành thủy sản, trong năm 2024, tỷ lệ giám sát sản lượng qua cảng đạt 34,81% (tương đương 9.563/27.470 tấn), góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nguồn lợi thủy sản khai thác.

Đồng thời, địa phương cũng tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất và kinh doanh trong việc đăng ký mã số vùng trồng (MSVT) và cơ sở đóng gói. Tính đến nay, tỉnh đã cấp được 37 MSVT với quy mô gần 2.880 ha, trong đó có 11 mã phục vụ xuất khẩu, góp phần mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Từ năm 2024, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Trị đã tổ chức khảo sát thực trạng hệ thống truy xuất nguồn gốc hàng hóa trên địa bàn. Kết quả khảo sát giúp xây dựng định hướng phát triển hệ thống truy xuất phù hợp với điều kiện địa phương, đồng thời nâng cao nhận thức của cả người sản xuất và người tiêu dùng về lợi ích của minh bạch thông tin.

Sở cũng tiến hành đánh giá việc công bố tiêu chuẩn chất lượng, áp dụng hệ thống quản lý, sử dụng mã số mã vạch tại các doanh nghiệp, qua đó lập danh sách 39 đơn vị đủ điều kiện truy xuất nguồn gốc đối với các sản phẩm chủ lực như: tinh bột, cà phê, hồ tiêu, tinh dầu, gạo, trà, nước mắm và các sản phẩm nông nghiệp khác.

Nội dung khảo sát tập trung vào hoạt động của các tổ chức, cá nhân trong chuỗi cung ứng, tình hình áp dụng tem QR, lượng thông tin được cung cấp khi quét mã, và các đơn vị cung ứng tham gia. Qua đó, công tác tuyên truyền, hướng dẫn triển khai hệ thống truy xuất được đẩy mạnh, đặc biệt tại các HTX và doanh nghiệp nhỏ.

Nhằm hỗ trợ các xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu năm 2024, tỉnh đã hỗ trợ 9 cơ sở sản xuất, chế biến nông sản ứng dụng chuyển đổi số để truy xuất nguồn gốc các sản phẩm chủ lực, mỗi cơ sở nhận được 16.000 tem QR Code truy xuất nguồn gốc. Đồng thời 3 cơ sở khác cũng được hỗ trợ thiết lập hồ sơ thực hiện truy xuất nguồn gốc các sản phẩm chủ lực gắn với xây dựng vùng nguyên liệu và được chứng nhận VietGAP hoặc tương đương. Đặc biệt, HTX Dược liệu Trường Sơn (huyện Cam Lộ) đã được hỗ trợ phần mềm truy xuất nguồn gốc Facefarm giúp quảng bá, giới thiệu sản phẩm OCOP của HTX, tạo sự tin tưởng lớn từ khách hàng.

Hướng đến mục tiêu 100% thực phẩm an toàn, rõ nguồn gốc

Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, việc chuẩn hóa và đẩy mạnh ứng dụng truy xuất nguồn gốc điện tử trên địa bàn tỉnh vẫn còn gặp không ít khó khăn. Rào cản lớn nhất trong ứng dụng truy xuất nguồn gốc là việc phải có nhân sự thường xuyên để triển khai cập nhật dữ liệu. Tuy nhiên, ở các HTX, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất thường không có nhân sự chuyên môn để triển khai phần mềm, người dân chưa quen với công nghệ nhập liệu trên máy tính và điện thoại nên khó ứng dụng vào thực tế hoạt động sản xuất.

Để truy xuất nguồn gốc điện tử thực sự phát huy tối đa hiệu quả, việc chuẩn hóa các quy trình là rất cần thiết. Theo đó cần tiếp tục rà soát, bổ sung các quy định, hướng dẫn cụ thể về việc áp dụng, quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử. Đồng thời xây dựng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ tài chính, kỹ thuật để khuyến khích doanh nghiệp, HTX và hộ nông dân mạnh dạn đầu tư, ứng dụng công nghệ này.

Đẩy mạnh đầu tư hạ tầng công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực cũng là yếu tố then chốt. Việc nâng cấp hạ tầng số, đảm bảo kết nối internet ổn định ở khu vực nông thôn là vô cùng quan trọng. Song song với đó cần tăng cường các chương trình tập huấn, đào tạo chuyên sâu về kỹ năng ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc cho cán bộ quản lý, doanh nghiệp và trực tiếp là người nông dân.

Tiếp tục đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông về lợi ích của truy xuất nguồn gốc điện tử, giúp người tiêu dùng hiểu rõ giá trị của sản phẩm minh bạch. Đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp chủ động công bố thông tin, xây dựng thương hiệu dựa trên nền tảng chất lượng và nguồn gốc rõ ràng.

Việc chuẩn hóa thông tin và đồng bộ cơ sở dữ liệu sẽ giúp nâng cao tính minh bạch và khả năng tương tác trong quản lý. Ngoài ra, tỉnh sẽ triển khai định danh sản phẩm bằng mã hồ sơ, áp dụng mã vùng sản xuất gắn liền với hoạt động xúc tiến thương mại và các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp.

Đặc biệt, với mục tiêu đến năm 2025 đạt 100% sản phẩm thực phẩm sản xuất và tiêu thụ trên địa bàn đảm bảo an toàn, có nguồn gốc rõ ràng, tỉnh Quảng Trị sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền tới các cơ sở sản xuất, đặc biệt là các hộ gia đình và cơ sở nhỏ lẻ. Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ phối hợp cùng các đơn vị liên quan hướng dẫn, hỗ trợ cập nhật thông tin, ứng dụng phần mềm truy xuất và triển khai các chính sách hỗ trợ đã được ban hành.

 An Dương (T/h)