Việt Nam hướng tới mục tiêu tăng xuất khẩu cá tra nhờ thuế quan của Hoa Kỳ

Theo bà Lê Hằng, Giám đốc truyền thông, Hiệp hội Xuất khẩu và Chế biến thủy sản Việt Nam (VASEP), thủy sản Việt Nam có cơ hội gia tăng thị phần tại Hoa Kỳ. Cụ thể, doanh nghiệp Hoa Kỳ có thể chuyển hướng sang Việt Nam tìm đối tác cung ứng thủy sản thay thế cho nguồn cung thiếu hụt từ Trung Quốc.

Hàng năm, Mỹ nhập khẩu thủy sản từ Trung Quốc với trị giá từ 1,6 – 2 tỷ USD. Trong đó, tập trung nhiều vào các sản phẩm cá phile tươi/đông lạnh với giá trị từ 1-1,4 tỷ USD (chiếm khoảng 70%). Trong nhóm cá phile tươi/đông lạnh nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ, cá rô phi chiếm khối lượng và giá trị lớn nhất, tiếp đến là cá tuyết, cá hồi…

Việc Mỹ áp thuế bổ sung 10% đối với nhập khẩu từ Trung Quốc có thể khiến giá cá rô phi của Trung Quốc tiếp tục tăng, điều này có thể làm giảm nhu cầu của Mỹ. Do vậy, dự báo sẽ có nhiều cơ hội hơn cho cá tra Việt Nam.

Thực tế cũng cho thấy, trong những năm gần đây, cá tra đã liên tục giành được thị phần so với cá rô phi tại Hoa Kỳ, với tỷ lệ dự báo là 60:40 vào năm 2024. Báo cáo chuyên sâu của Viện Thủy sản Quốc gia dự đoán rằng cá tra có thể sẽ thay thế phần lớn thị phần cá rô phi vào năm 2025.

Kỳ vọng xuất khẩu cá tra hưởng lợi từ chính sách thuế quan của Hoa Kỳ.

Cùng với đó, việc Hoa Kỳ thực thi phán quyết của WTO mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu cá tra Việt Nam ổn định hơn sang thị trường này. Điều này cũng góp phần quan trọng trong việc thể hiện thiện chí tăng cường mối quan hệ nhiều mặt giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, nhất là trong bối cảnh 2 nước đã nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược toàn diện.

VASEP cũng lưu ý, hiện các nước Indonesia, Ấn Độ và Trung Quốc đang gia tăng năng lực sản xuất và chế biến cá tra. Mặc dù chất lượng sản phẩm của họ có thể chưa theo kịp sự nhất quán của Việt Nam nhưng họ đang thâm nhập vào các phân khúc thị trường cụ thể thông qua các chiến lược cạnh tranh về giá. Điều này tạo ra áp lực ngày càng tăng đối với thị phần của Việt Nam, đặc biệt là ở các điểm đến xuất khẩu chính như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản và các nước hợp tác vùng Vịnh.

Hiện nay, cá tra Việt Nam chiếm 42% sản lượng cá tra toàn cầu, trong khi Ấn Độ, Trung Quốc và Bangladesh đóng góp từ 15% đến 21%. Trung Quốc là thị trường lớn nhất của cá tra Việt Nam, tuy nhiên, kể từ năm 2023, Hainan Xiangtai Fishery, một trong những công ty xuất khẩu cá rô phi lớn nhất Trung Quốc đã tuyên bố tham gia tích cực vào chuỗi cung ứng cá tra để đáp ứng nhu cầu trong nước ngày càng tăng.

Sản lượng của Ấn Độ đang tăng lên, nhưng kích thước cá nhìn chung nhỏ, chủ yếu phục vụ cho thị trường trong nước. Ngược lại, Indonesia, mặc dù có sản lượng thấp hơn, đã xuất khẩu thành công sang Trung Đông dưới thương hiệu riêng của mình và đang xây dựng danh tiếng của mình.

Trung Quốc hoàn toàn có thể nhập khẩu nhiều cá tra và cá rô phi hơn vào thị trường nội địa vào năm 2025 nếu mức thuế quan bổ sung 10% của Hoa Kỳ vẫn duy trì đối với tất cả hàng hóa Trung Quốc. Năm 2018 các sản phẩm này bị áp thuế 25%, khiến giá nhập khẩu cá rô phi đắt hơn cá tra khoảng 20% tính đến năm 2023.

Chuyên gia VASEP nhận định, xuất khẩu cá tra có thể được hưởng lợi từ mức thuế quan cao hơn của Hoa Kỳ đối với cá rô phi Trung Quốc. Các nhà xuất khẩu dường như cũng nhìn nhận vấn đề theo hướng này, khi nhiều công ty đã bắt đầu hoặc đang cân nhắc về việc chế biến cá rô phi.

Năm 2024, xuất khẩu cá tra đạt 2 tỷ USD, tăng 9% so với năm 2023. VASEP dự báo, trong khi các sản phẩm cạnh tranh từ Nga và Trung Quốc phải đối mặt với các yếu tố bất lợi, xuất khẩu cá tra có thể tăng 5 - 10% vào năm 2025.

Nam Dương