VNIDCheck – Giải pháp định danh, truy xuất nguồn gốc hóa chất

Thời gian qua, vấn nạn hàng giả, hàng nhái và các hành vi gian lận thương mại đang ngày càng diễn biến phức tạp, gây tổn thất lớn cho nền kinh tế và ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân.

Báo cáo từ Bộ Công an cho thấy, chỉ riêng trong năm 2024, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý 47.135 vụ vi phạm, với tổng giá trị hàng hóa vi phạm lên đến 425 tỷ đồng. Bước sang năm 2025, tình hình này chưa có dấu hiệu thuyên giảm khi đã có gần 10.000 vụ bị xử lý chỉ trong vài tháng đầu năm.

Một trong những vấn đề nổi cộm hiện nay là việc lạm dụng tiền chất công nghiệp để điều chế ma túy tổng hợp. Bên cạnh đó, việc sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc trong sản xuất thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm và thuốc bảo vệ thực vật cũng đang là mối nguy hiểm lớn, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.

Thực trạng cho thấy công tác quản lý hóa chất, tiền chất vẫn còn nhiều bất cập. Cụ thể, hệ thống quản lý hiện nay vẫn rời rạc, thiếu liên kết và chưa được số hóa đầy đủ. Việc thiếu công cụ truy vết điện tử khiến cơ quan chức năng gặp khó khăn trong theo dõi quá trình lưu thông của các loại hóa chất. Doanh nghiệp thì gặp khó khăn trong việc chứng minh tính hợp pháp của nguyên liệu, còn người tiêu dùng lại không thể xác định rõ nguồn gốc cũng như mức độ an toàn của sản phẩm sử dụng.

Trước yêu cầu cấp bách trong việc tăng cường năng lực kiểm soát và đảm bảo an toàn xã hội, giải pháp định danh và truy xuất nguồn gốc hóa chất, tiền chất với tên gọi VNIDCheck đã chính thức được triển khai thí điểm. Đây được xem là bước đi cụ thể trong việc hiện thực hóa Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá chuyển đổi số quốc gia, biến dữ liệu dân cư thành tư liệu sản xuất số, phục vụ trực tiếp công tác quản lý và bảo đảm an ninh, an toàn xã hội.

Đại tá Trần Hồng Phú, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (Bộ Công an), khẳng định: “Thực trạng kẽ hở trong công tác quản lý hàng giả, hàng nhái và hóa chất, tiền chất đang gây ảnh hưởng tiêu cực từng giờ, từng ngày đến sức khỏe, đời sống người dân. VNIDCheck là một trong những giải pháp quan trọng để khắc phục các lỗ hổng này”.

Hệ thống này sẽ tiếp tục được hoàn thiện với định hướng lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ, đảm bảo triển khai thống nhất, an toàn, hiệu quả và lâu dài. Bộ Công an sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan để hoàn thiện hành lang pháp lý và khẩn trương xây dựng hạ tầng kỹ thuật, sẵn sàng đưa hệ thống vào vận hành chính thức.

Đồng quan điểm, ông Vương Thành Chung, Phó Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) nhấn mạnh, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, truy xuất nguồn gốc đã trở thành yêu cầu tất yếu, không chỉ đảm bảo tính minh bạch mà còn giúp tuân thủ các quy định thương mại quốc tế.

Theo ông Chung, lĩnh vực hóa chất và tiền chất đóng vai trò then chốt trong nhiều ngành như công nghiệp, nông nghiệp, y tế và quốc phòng. Tuy nhiên, sự thiếu vắng một hệ thống truy xuất thống nhất, toàn diện đã tạo ra khoảng trống trong quản lý, khiến một số đối tượng có thể lợi dụng, sử dụng sai mục đích hoặc lạm dụng trong sản xuất hàng giả, hàng kém chất lượng.

“Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đổi mới phương thức quản lý, chuyển từ mô hình hành chính truyền thống sang mô hình quản lý thông minh dựa trên dữ liệu, công nghệ, có khả năng giám sát thời gian thực, phân tích rủi ro và hỗ trợ ra quyết định chính sách một cách nhanh chóng, chính xác”, ông Chung nêu rõ.

Trong khuôn khổ thực hiện Đề án 06 của Chính phủ về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia, Bộ Công Thương đã được giao phối hợp với Bộ Công an triển khai hệ thống định danh điện tử cho các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực hóa chất. Trên tinh thần đó, Cục Hóa chất đã phối hợp chặt chẽ với Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06) cùng các đơn vị liên quan để triển khai xây dựng Hệ thống định danh và truy xuất nguồn gốc hóa chất, tiền chất VNIDCheck.

Tính đến thời điểm hiện tại, hơn 13.000 dữ liệu doanh nghiệp trong lĩnh vực hóa chất, tiền chất đã được rà soát, chuẩn hóa và làm sạch. Hệ thống hạ tầng kỹ thuật cũng được hoàn thiện, đáp ứng yêu cầu an toàn, bảo mật ở cấp độ 3, đồng thời tích hợp và kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia có liên quan. Sẵn sàng đưa vào vận hành toàn quốc, VNIDCheck được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ hữu hiệu giúp Nhà nước tăng cường kiểm soát lĩnh vực hóa chất, đồng thời tạo môi trường kinh doanh minh bạch, an toàn cho doanh nghiệp và người tiêu dùng.

An Dương (T/h)